Defterê Bava Ali ra

(Ni „qesê pi-khalıki“ Bava Ali kerdê top, mı ki onti computere)

Usxanê Cemali

A

• A raê ser fişta.
• A roze na roze zumini nêdiyo.
• Ağaêni ve daene, sefkanêni ´ve panaene bena.
• Ağay ra mal vejino, şıwani ra can vejino.
• Adır ke gına koti ro, uza vêseno.
• Adır ke gına koti ro, uza vêsneno.
• Adır ke nêbo, dü nêvejino.
• Adırê dey daria we.
• Adırê isonê neq wedariyo.
• Adırê xo dariyo we.
• Amê ke sıt nêest, most nêbeno.
• Amirê (omrê) to kılm bo.
• Amrê roza tenge kılmo.
• Amırê Haq ke dekerna, awa derode vındena.
• Amıre to derg bo.
• Amırê xo jêde şi, senık mend.
• Aqıl ´ve pere nêroşino.
• Aqıl ke sarê de çine bi, qafıka huske sê kena!
• Aqıl sere de  niyo sare dero.
• Aqılê mı de nêmend.
• Ar namus dariyo we.
• Ar namusê xo çino.
• Araqê çariyo.
• Astarê mordem ki vışıya, peyser nino.
• Astarê xo vışa.
• Astê zon çino
• Astê zoni çino.
• Astonê ney ke bısıknê, cıra ci voreno.
• Astık esto cı, sero gıreno.
• Asıq kerdo Pasa Piyê xo darde kerdo
• Asıq kerdo pasa, piyê xo darde kerdo.
• Asıqe vato:“ Ez mêrdê xora vêren, gestê (werdena) xora nêveren.“
• Awa ke ame dey serde vergê yavani serde nêro.
• Awa ke mı diye, vergê yavani nêdiye.
• Awa ney tik sona.
• Awa rıyê xo verdiyade.
• Awa şiae ama çımu serde nêvinena.
• Awa şiaê ama çımunê to serde.
• Awe sona qum maneno.
• Awres koy ra herediyo xevera koy xora (cıra) çinê bia.
• Axrete de çıtur cavê xo dana?
• Axrete de destê mı ve gıranê to dero.
• Axrete de tora pers bo.
• Axır rozeki tij erzena ma.

B

• Bakıl rew beno kokım.
• Bêbextu rê elqen nêbena.
• Bêçıka dey na isi ra esta.
• Bêçıka xo ser fetelneno.
• Beçıka xora la girede ke xo viri ra nêkere.
• Bêkês bırakê maa xo ra vano „ bao“
• Bêkes bırakê mua xo ra „bao“ vano.
• Beli niyo ke çı aqıli rê xısmete keno.
• Bênamus u bêşerefo.
• Beno vind, beno kemera bınê gol.
• Beraşiya xo satiya.
• Berbeno, çımu ra heştir nê, gon sona.
• Bervis pere nêkeno.
• Bezna xo heni rındeka, tı heni zonena lêa deriya.
• Bi dırıka şiae, nişt ve gıranê mara.
• Bi paka, kerd serd.
• Bio serevde (bia serevdie).
• Boa xo biye wes.
• Boa xo bie, wes mıde sare onceno
• Boa xo ke biye wes, elgêni xo viri ra keno.
• Boe ke va, çêver nas beno.
• Bomi kerdê top, baqıl verdê ra.
• Bomi de rae ra meso, to rê bela ano.
• Bono ke himê xo çurig bi, rew rijino.
• Boşta xo qewina, coka heni keno.
• Budela nişto ro, ostori vato:“ Ez bego“
• Budelay can do, baqıl werdo.
• Bure bısıme, dısmenê xo nasbıke.
• Bın sabırıno, ser nêsabırıno.
• Bınaê zur polo çino.
• Bınê deşti ra dano cı.
• Bınê karê gırani de  hurê xo amo or (war).
• Bınê lıngunê tode haki estê, çıko ?
• Bınê na pırdi ra zaf awe vêrda ra.
• Bınê qesu de nêmaneno.
• Bınê sarê deyra vejino.
• Bıne sımeri ra awe beno.
• Bınê zonê tode çiyê esto, ala tever ke, çıko.
• Bınê zımêlu ra hurdi hurdi huyino.
• Bırak çeka cinika, zur bela cinika.
• Bırayê werdene eke fek ra nêşi heredino.
• Bıza gerrıne kes werte malê xo nêkeno (nêverdano).
• Bıza ke mali ra bırıê ra verg weno.
• Bıza yisoni her waxt dilêt nêzena.
• Bıze ´ve lınga xo, miye ´ve lınga xo darde bena.
• Bızeke bıza, mexelê xo kınena, kena pak, hona meğel bena.

C

• Canê isonê nêweşi tırs wazeno.
• Canê xo ke nêvejiya, xuya xo nêvejina.
• Cano ke tenge de Haq Tala deyrê bêro comerdie.
• Cênıka bê domone jê dara bê yemısa.
• Cevikê feqir tholo, qelvê xo hira wo.
• Cewo xılt (xırt) biyo genim.
• Ciê xo de dano pêro.
• Cigera xo tı heni zona kemera.
• Ciran her waxt motazê cirane xo wo.
• Ciran motazê wela adırê ciranê xo yo.
• Coka vanê „ muriya rınde hes weno“.
• Coru keş verê pırnıke ro nêdo, o ki xo sera şiyo.
• Cüamerdêni hona nêmerda.
• Cüamerdi ki esto, namerdi ki esto.
• Cılo berz ra kam hes nêkeno.
• Cıq va, xeleşia.
• Cırê kelepur lozımo.
• Cıtkar Haqi ra rame wazeno.

Ç

• Çê cinie kena.
• Çê cinie nana ro.
• Çê mordemê azevi (ozovi) poşti ro wo.
• Çê wayê ma ke heliyo, baz bi karema serfırabi.
• Çêneka bome ra veyvıka bome vejina.
• Çêverê ceneti Comerd keno ra.
• Çêverê sar mecıne, çêverê to mecinê.
• Çeverê xo her waxt rakerdo, sıfrê xo her waxt hard dero.
• Çeverê xo qayim bice, ciranê xo dızd meveze.
• Çi destebera to yena aê bıke.
• Çio senık bereketê xo esto.
• Çiyo ke heramie de ame, heramie de sono.
• Coru heq ´ve neqi ra bie zu!
• Çı bıkere, xorê kena.
• Çı ramena ey çinena.
• Çı to destevera yeno, aê bıke.
• Çık ve çımunê mı vera pêra.
• Çım u buriye xo heni zona ke qeleme ra vırastê.
• Çımê mı rae ra pera.
• Çımê mı ve rae ra mend.
• Çımê pısınge lona meri de ro.
• Çımê to kami vet ? Xo ve xo vet, coka honde xori vet.
• Çımê to ve roşt bo/vo.
• Çıme xo  destê to dero.
• Çımê xo Haqi dero, Haqi ra cer to dero.
• Çıme xo her waxt vesano.
• Çımo kor ra heştir nino.
• Çırax her waxt vêreno hostaê xo ra.
• Çıria to mırê bêro, sola!
• Çıtiri bi ke herê ma zıra.

D

• Dare kerm weno, ison ki derd weno.
• Dosto khan  coru dısmen nêbiyo (nêbeno).
• Dostê to wo gewes beno, dısmenê to wo, xırt bo.
• Dısmên mısne, peyser bonce.
• Dina rê adeta marê tometa.
• Dost verde, dısmên peyde qesey keno
• Dêso doğru (hewl) nêrijino.
• Dısmeno kan coru dost nêbio.
• Diko ke bêwaxt veng do, sare cıra kenê.
• Desti ra amawo.
• Dosto rınd sata tenge de bêli beno.
• Doman ke nêberva cızık cı nêdanê.
• Dür şiya, nejdi ama.
• Derd esto, dermani ki esto.
• Dele ke dıme xo nêlıçikno, kutıki ra dıme nêkunê.
• Dosto aqıl senık sarê yisoni dezneno.
• Dele ke qızvane bie, kutıki Halev ra yenê.
• Diki hewnê xo de sılond dio.
• Dırbetia qersune bena wes, yê qesê xırabın wes nêbena.
• Dırbetia dısmêni bena wes, yê dosti wes nêbena.
• Dımê lüye lüye rê bar nêbeno.
• Destê xo nê xocey ra beno, nê kilise ra.
• Dısmêni rê mınete nêbena.
• Dare ve perunê xo şiye dana.
• Doo bıbe, rono cıbe.
• Dıto selıke, esto delıke.
• Daro ke keno wertê zımelunê mara.
• Daene ki guretene ki ise Heqia.
• Dırıka sura, nişta gıranê (vıranê) mara.
• Derjêni ke berze, hard nina.
• Dı lingê mı kerdi zerê jü postali.
• Deyra xêr nino.
• Dua ke qewul nêbie, yison cırê amin nêvano.
• Desto jüy ra ceno, desto bini ra dano.
• Dıdonê xo sone keno.
• Dıdonunê xo qırısneno.
• Dina ra morumo.
• Dina ra xevera xo çina.
• Doman ke nêbi, cırê tımoni (tumani) nêderjinê.
• Dewlete yisoni rê hem dosta, hem dısmena.
• Destê xo tene çapık bıde.
• Destê xo zaf gırano.
• Da cao nazıki ro
• Dı goyil ke bi zu, kes bese nêkeno cera bıkero
• Derdê qesê xıravini nêoncino
• Destê keşi ro pêsê dayê nêgıno.
• Dısmen halê dısmên nêzono.
• Dısmeno baqıl, dosto bomi ra rındo.

E

• Eke tüyê ri kerê, vano:“Rama vorena“.
• Eke vêsa bi, vano: „Ez mırd nêben“. Eke mırd bi, vano: „Ez vêsan nêben“
• Eli Baba sık beno xo, ez sık xo nêben.
• Elqena cüamerdi bo, vind nêbena.
• Emegê xo hece şi.
• Emegê xo zaf kêwt cı.
• Endi bayêni bie, şayêni şiye, era dıme mekuye.
• Ersız kerdo qazixte nêvato ez çar biyo, nêvato salê mı çar bi.
• Esmer vera rame çina, qıtlığie esta.
• Eve dılapa derya qolınde nêbena.
• Eve laê dey yison nêsono quye.
• Eve zori rindie nêbena.
• Ewro dinaa, meste axreta.
• Ewro mırê, mestê torê.
• Ey bır nêken, pey de mija xo nêken.
• Ey tomê fekê xo guret.
• Ez ağa, to ağa, kam şüane?
• Ez dekerin, kamo qale mı keno.
• Ez Heqi ra nêtersen, deyra tersen.
• Ez kerdu wertê dı çêranu.
• Ez kerdu wertê ustıne u çerani ra.
• Ez no (na) hewni ra nêvan xêr bo.
• Ez quli ra nêtersen, Haqi ra tersen.
• Ez ramon, çinon, çarnon ken sofi, ağay de barekon.
• Ez reyna riê to nêvin.

F

• Fek ra dosto, zere ra dısmeno.
• Fek ro de, lokme destra bijê (bizê, bice).
• Fekê dey deyrê bela ano.
• Fekê mı we meke, gıra qeseyken.
• Fekê mılet çüal nio ke gıre de.
• Fekê tora çı vejino, gosê to bıhesno.
• Fekê verg ke bi gonin, nêvındeno
• Fekê xo kef dano.
• Fekê xo kena ra, çımunê xo weke.
• Fekê xo kılıt bi.
• Fekê xo reê vêso.
• Fekê xo sıtra vêsa, doê xo puf keno sımeno.
• Fekê xo şi peye goşi.
• Fekê xo şi peyê goşi.
• Fekê xo zaf sısto.
• Felek amo nişto ro, emaneta xo wazeno.
• Felek her waxt isoni de yar nêbeno.
• Feqir ra pers kerdo, vato: „Kam rasto? „ Vato: „Haq rasto.“
• Feqirêni ayv niya, xızanêni ayva.

G

• Ga ke gına waro (hardi ro), kardi benê zaf.
• Ga mıreno, çermê xo (xu) maneno, mordem mıreno, namê xo maneno.
• Gao qefelayirê ooha manewo.
• Gême bêheşi nêbena.
• Gende kam kerde ? Seê bê ma u bê pi kerde.
• Gereke gula tora şêro or ( war).
• Gereke peynia na qeşi sere sare bıqefelne.
• Gole awera vejino, çıko?
• Golo bê bıno.
• Goloke cıra awe sımıte, khêmere cı nêerjina.
• Gomê bomuno.
• Gon vırazeno ra.
• Goni gureta, bese nêkeno vozdo.
• Gonia mı cırê girina.
• Gonia xo cırê girina.
• Gonia) ma lino.
• Gora isoni de mala jiançiyek (!) vejina.
• Gosê xo bie gırani.
• Gosu ra khêmi hesneno.
• Gosu ra khêro.
• Gosunê ney reê ta de.
• Goza kore ´ve derjêni vejina.
• Guk ki vano „ ez gao“.
• Gukê axure gaê axure ra nêterseno.
• Gula lone kerdie vêsan nêmanena.
• Gula mıra (mara) nêşi.
• Guna deya vılê todera.
• Guna mına axrete de peê pırdê mumünde vılê to dera.
• Guretene ki daene ki kar u gure Heqio (Haqiya).
• Gureto bınê perrunê xo.

Ğ

• Ğeriv, ğerivê welatuno.
• Ğezevê to ğezna tode bımano.
• Gılê çü ke mısnara cı, yeno rae.

H

• Hakê ewrey kêrga mestey ra rındo.
• Halenê puyê (piyê) kori Heq ´ve xo vırazeno.
• Hal-waxtê xo hurendi dero.
• Haqa bıza kole bıza iştirine rê nêmanena.
• Hasa huzırê tora.
• Hata karê kena ke, kesike sona dare ser.
• Hata ke kêwte sare, awe dere de vınete.
• Hata nêrame ke, nêçinena.
• Hata zoni çamuri de mend.
• Hêfê isanê hewl ke rew mıreno.
• Hêfê mı bêro torê.
• Hêgao ke vılo nêkerdo nu (nan, non) nêdano.
• Helal hazır, ya Xızır!
• Helal heram keno têwerte.
• Heni ke bio zar, zu astık ´ve postık ra mendê.
• Heni ke lerzeno, tı vana tewranie gureta.
• Heni ke tersa jê momi cor de ame or (war).
• Heq comerdo.
• Heq comerdu ra comerdo.
• Heq cor çêveru ra çêverê ra kero (a kero).
• Heq çı dano  xêr bıdo.
• Heq esto dina de, piê xo serawo, veri ra nio.
• Heq hetê bê kesu dero.
• Heq isoni (isani) motazê mıxeneti nêkero.
• Heq ke da nêvano lazê kamio, çêna kamia
• Heq ke zona, quli ra wedardene rınd niya.
• Heq mıdo, ezi ki to di.
• Heq mıra hes nêkeno, ezi ki deyra hes nêken.
• Heq rametia xoro aste kero.
• Heq Tala derdê cigere ve dısmenê mınê axrete nêdo.
• Heq Tala isonê neqi qıdıxê made mevezo.
• Heq Tala ma tawuyê na qesu nêkero.
• Heq Tala mal dey do, fırsat dey medo.
• Heq Tala mezela ma dey ra dür bero.
• Heq Tala sas keno, kas mekero,  kas keno sas mekero.
• Heq Tala, ma tawuyê to nêkero.
• Heq, koy ra gore vore (vare) dano.
• Heqi ra bıbienê, Kırmancia beleke reyna  biamenê, ala kam vosno, kam bienê vorek.
• Heqi ra ke amê, qul se bıkero.
• Heqo Tala mıdo ezık todi.
• Heqo, emaneta xo peyser bije.
• Hequ Tala ison ve vêsanie tervia nêkero.
• Her ´ke gına çamuri ro, wayir ra qewetın kes çino.
• Her ca de bêçıka xo esta.
• Her ca qesey  meke, bır ´ve goşo.
• Her caê to ke adır bo, sekena? Hondê xo ca vêsnena.
• Her çi meydan dero.
• Her çiçege boê nêdana
• Her çı zono (zano) wenca boro (buro).
• Her dare koka xo serowa.
• Her dare ra qoçıke nêvîrajina.
• Her ke bi vêsa, zıreno.
• Her ke hero, ree gıneno çamuri ro.
• Her kes ağaê çê xowo
• Her kes ayvê xo nimeno thê.
• Her kes barê Heqi poşt nêkeno.
• Her kes het. ra onceno.
• Her kes kerdena xora gore vineno.
• Her kes lazê ma u piê xuwo (xowo).
• Her kes lazê piê xoyo.
• Her kes rıskê xo weno.
• Her kes, honde tali u qederê xo onceno.
• Her keşi derdê de xo esto.
• Her keşi jê xo mezone (mezane).
• Her keşi rê esto, marê çino.
• Her ki esto, herê heru ki esto.
• Her ko ra gêver bio, çımı ki dewe onto.
• Her pêxamberi dua canê xo kerda.
• Her qafıke ra qesê vejino.
• Her tair (their) ´ve zonê xo waneno.
• Her tair (their) halênê xo ´ve xo vırazeno.
• Her tenge ra dıme hiraie esta.
• Her vas koka xo sero roweno.
• Her wela adıri de gevij dano.
• Hêrdisa to bia sıpê, serm nêkena.
• Hêrdise bıze ra ki esta.
• Hêrdise ra gore sane beno.
• Herê bê perire bar beno zaf.
• Herê borono.
• Herediye, boxça xo gurete şiye
• Heremus wele kıneno, keno xo ser
• Heri rê mom şiya vato: „ya koli, ya ki areê qedia.“
• Heri vato, „azna zon“, şiyo çêmi ver, vato,“ mı xo vira kerd“.
• Herkes moa(maa) mı pers keno (perseno), piê mı kês pers nêkeno.
• Hero bê kira her kes niseno ro cı.
• Hero bê kirawo.
• Hero ke gever bi, vergi ra nêterseno.
• Hero, hora semera xo çina.
• Hêrs ra ke nişta ro,zerar ra urzena ra.
• Hêrsra ke ustara, zerar ra nisena ro.
• Hes gême ra heredio, xevera gême çinê bia
• Hes ke bi khokım, qidie (gudiê) xo pê kay keno.
• Heştire çımu jê la u laşer şi
• Hewnê isonê vêsani nino.
• Hewnê vêsani nino.
• Hewnê xo hewnê awreşiwo (hargoşiwo).
• Hewnê xo zur qesey meke, dıdanê Pexamberi dezenê.
• Heywano ke peê xo khul bi, qılancıke ke koti ra yena zoneno.
• Hiraisê ostori poştiya gao nêyri rawo.
• Hirê xo ame, şi.
• Hona boa sıt fek ra yêna.
• Hona ostor (astor) nêgureto, nalu ceno.
• Honde hêsar bio ke çino.
• Honde ke ma va, tuk ame zonê maro.
• Honde kutıki qimetê xo  çino.
• Honde xode pil mebe.
• Hot tenu qewetin erjiê barê here( gureto barê here ra), vato: „Axx bêkhêşiye!“
• Hozor (hazar) reê posema bi.
• Hurdine pia sare naro zu (jü, yew) balisna.
• Huska husk qemetio pıra.
• Hı vato, pırnıke ra pero.

I

• Isono ke gına waro, dostê xo çino.
• Isono ke gıra şi raê ceno.
• Isono kılm çiê xo verê gule dero.
• Inatê xo inatê khêrgo.
• Inatê xo, inatê Hermenio.
• Inu lınge esta (esta ra) zumini ver.
• Ison ´ve cüamerdie bımıro.
• Ison ´ve qesê domani raê ra nêsono.
• Ison bêxeta nêbeno
• Ison derdê xo ke nêvazo, derman nêvineno.
• Ison gereke dua  ma u piê xo bıcero
• Ison hata nêramo ke, nêçineno.
• Ison isot dırvêta isoni nêkeno.
• Ison jü kêmerr ra dı qılancıku nêkıseno.
• Ison ke awe sero bo, mor bile qarsê isoni nêbeno.
• Ison ke Heqi ra nêtersa, isoni ra nêsermaeno.
• Ison ke merd wele (erde) bena deyra.
• Ison ke seveta germi ra fetelia, goçıka xo tey ceno.
• Ison ke tü kerd, peyser nêliseno.
• Ison kutıki de kuno çüwal ?
• Ison pi ra sêy nêbeno, mua ra beno sêy.
• Ison qailo ke tey şer kero.
• Ison reê xapino.
• Ison roza zue (jüê) beno, roza binê mıreno.
• Ison seveta xatıri ki bo, her sıl çarç nêkeno.
• Ison sole dırvêta isoni nêkeno.
• Ison tenge de isoni rê lozım beno.
• Ison vêsanie ra nêmıreno, ri ra beno çeqer.
• Ison xanêdanê hardê xuwo (welatê xuwo).
• Isoni ´ve qesekerdene, heywani ´ve boê kerdene zumini naskenê (sılasnenê).
• Isoni ra ke ri di, her waxt wazeno.
• Isoni sıto khal lito.
• Isono bêkes jê thairi bê perro.
• Isono çhêr xo nêgoyneno.
• Isono derg aqılê xo zoni dero
• Isono her herêna xo her ca beli keno.
• Isono ke dênı ra tersa, çêver(ê) (xo) hira ra nêkeno.
• Isono ke gına waro ust ra, zono.
• Isono ke hardi de niada, eyra bıterse.
• Isono ke Heqi ra nêtersa, eyra bıterse.
• Isono ke isoni ra nêsermawa, Hêqi ra nêterseno.
• Isono ke karê xo nêzono, peynie de posemano
• Isono ke mexmurêni kerde, eyra dür vozde.
• Isono phêt nona xo khemere ra vezeno.
• Isono rınd amrê xo kılmo.
• Isono rınd olvozena xode belio.
• Isono vêsa qatığ, bêhewık balisna nêwazeno
• Isono xêğ saydê isonê baqılio.
• Isono xıravıni ra qesê xıravıni vejinê.
• Isono zonaoğ ´ve nêzonaoğ jü nêbenê

J

• Jiare ke jiara, reê mırodê isoni kena.
• Jede senık de nia mede
• Jü hêra Balabanıji biya, vato „ ez ağawo“.

K

• Kaê domaneku nio.
• Kafa mı hurina, marê perey yênê.
• Kal werd, zerê mı  dezna.
• Kam ke merd, wele bena deyro.
• Kam ke mı qail nêbeno, canê xo mı medo.
• Kam ke riê tode huyia  xorê dost mezone.
• Kam merdene ver remo, xeleşio.
• Kam vano ke „ doyê mı tırso“.
• Kamij kêmere hawa fiyê binde vejino.
• Kamij kêmere ke gırsa, sarê xo pırode.
• Karê lerze seytan qarsê cı beno (qaris beno).
• Karê soni meverde sodır.
• Kata şêr, taliê mı mı ver sono.
• Ke siliye bo, hêgaê made nêvoreno
• Kêmaşia isoni her waxt ki bena.
• Kêmera bınê golia.
• Kêmera bıni kerde ser, yê seri kerde bın.
• Kêmera çengi çenge de nina ro.
• Kêmera gırane hurêndia xode manena.
• Kêmera gırse hurêndia xo dera, kêmera qıskhêke kena qına xora.
• Kêmere bije serê zêra xo fie, na qese xo viri ra bıke.
• Kêmere esta hermê xo dezo.
• Kêmere meerze werte, qefçılie perena to.
• Kês dısmênê xorê nêvano alaqutare.
• Kês herme dey hard niano.
• Kes nasıve keşi nêweno.
• Kes seveta derdê keşi nêberveno.
• Kês vêsanie ra nêmerdo.
• Kêsegani ra jü muye ontene kara.
• Kêş mianê dey hard niardo.
• Kêş nêvatenê ke çhımunê to sera buri estê.
• Khêfe sovıni kêwt çımu.
• Khêrga dewletli rozê dı rey haku kena.
• Khêrga vêsane hewnê xo de qut diyo.
• Khêrge awe sımena, xo sero Heqi ro niadana.
• Khêrge kota roy ver, çımê xo hona sılond de biyo.
• Kherm satalê cı bio.
• Khesreta xo onte we, cırê cigerê mı bi letêy.
• Khokımo, aqılê xo biyo awe.
• Khufe gire da.
• Khırr derma bıvino, keno sarê xora.
• Ko çıxa berz bo, lınga isoni kunara cı.
• Kor ke Heqi de çıturi niadano, Heq ki kori de heni niadano.
• Kor uzanpêqa phi u khalıkê xo şen nêkeno.
• Kowo ke berz bi,  mızê (dumanê) xo serowo
• Kozıkê domanekhu niyo.
• Kozıkê domaneku nêvırazeme.
• Kundıra ke hurenda sıloni de nêde, tomserda
• Kurnıke kert kerda.
• Kutiki pê huyinê.
• Kutık bile dostê wairê xo nas keno.
• Kutık çêwo ke cıra non boro, o çê nas keno.
• Kutık çı zono jare çıka.
• Kutık gostê kutıki nêweno.
• Kutık hata ke awe ro nêgıno, azna nêmıseno.
• Kutık ke zura, wairê xo wazeno.
• Kutık loweno, khêwrao vêreno ra.
• Kutık pê qêsa xıravıne huyino.
• Kutık wairê xo naskeno (silasneno).
• Kutık wayırê xo goz nêkeno.
• Kutıkê suriye şiş verayê.
• Kutıki de loêno (loweno), vergide zureno.
• Kutıki ra pers kerdo: „ Qey lowena?“ Vato: „ Tersunê xora.“
• Kutıko ke goz kero nêgıreno.
• Kutıko ke goz kero, dıdanunê xo isoni nêmısneno
• Kutıko ke gıreno cıra dür vınde
• Kutıko ke pizê xo mırd bi, şiye de kuno ro.
• Kutıko ke quzız bi, gilej fek ra çarç bena.
• Kutıko ke ro buru (boro) sanıke verê çımrawa.
• Kutıko koro, pereno isoni.
• Kuzê awe raa awe ra sıkino.
• Kıla isoni ke biê çewt, her kes nıçıke kuno cı.
• Kıla xo estê hard.
• Kıla xo gınê waro, qırê xo osa.
• Kırmancê (zazaê) ma nê dênê xo danê, nê ki yinkar kenê.

L

• Laê xo Haqi ra bırıyo
• Laz hetê pi ra, çêneke hetê maê ra sona.
• Laz ke goza, torn dendıko
• Leçeg(k)a to mırê bo.
• Leê mı de nêmend.
• Lêlê sondi kewt te.
• Lesa deva ki gırsa, gereke her ver şero.
• Lesa mı bie gırane.
• Lesa xo (honde) vizoiya, fêndê xo honde reseniyo.
• Lesa xo derga, aqılê xo kêmio
• Lesa xo vizoi bie derg.
• Letê hozori phonc seyo, o ki made çino.
• Lêwê xuyo zu hardi liseno, zu ki asmêni.
• Lokme bêrıza nêwerino.
• Lokme ke nêcüa, gula isoni de maneno.
• Lokmo gırs bıze (buye), qeso gırs qesey meke.
• Lüa lekasewere.
• Lüe canbaza, doqbaza
• Lüe xuya xo nêvinena, tükhê xo vinena.
• Lüye ke gêndi kerde, khergi dıma sonê.
• Lım nano gonra, nano riê isoni ra.
• Lım nano theniyê ra, nano riê isoni ra
• Lınga tıya jüya na dinade, jüya a dinade, raşt qesey bıke.
• Lınga xo bêxera
• Lınga xo xêra.
• Lınge estara ver do waro.
• Lınge nan ro to, qılasnen ra.
• Lınge nan ro vêrê to , sıl de to fek ra ken tever.
• Lıngê xo estê pêser, reqesneno.

M

• Ma muya şia u sıpiê ra can da, sari werd.
• Malê na dina na dina de maneno.
• Martê bijêk kena qarte qurte.
• Mêrêsê pi rew qedino.
• Mezela bê pereê ke bıvino, mıreno.
• Miya şiaê ra voreko sıpe ki beno.
• Mordem gereke adıri de kay mekero.
• Mordemi kena tumanunê xo vezena.
• Mordêmi pilê xo ke nas nêkerd, Hêqê xo ki nas nêkeno.
• Mordemo çhêr xo nêgoyneno.
• Mordemo cüamerd qesê xo verde vano.
• Mordemo ke qesê xo nêzona qesey bıkero, zeke diko ke bêwaxt vengdano vıle cıra kenê, henio.
• Mordemo vêsa des orxanu ke pıra dê (pa dê) oncia hewnê xo nino.
• Mordemo xayın  tersoneko.
• Mordemo xayın berx u dar nêbeno.
• Moreka nezeri kerda pıra.
• Moro lük peyniê de bela xo vineno.
• Moro kungo, bın de dano pede.
• Muria xağe gula isani de manena.
• Mı dest u phaê xo kari ra ontê.
• Mı hata nıka şüalenda xo ´ve herame ra nêkerda (herami rê ra nêkerda).
• Mı nê kerdo vind, nê ki diyo.
• Mıjde theyr qu nêkeno( newaneno).
• Mıra mevinê, Heqê xora bıvinê.

N

• Na çê bıvêsaê pila ke keno.
• Na dina ra destê xo ont.
• Na dina thola, taê ramenê, taê ki çinennê.
• Na dina ze areyiya, cerena.
• Na dina ze şiya dara, fetelina.
• Na dina ze wariya, keşi de nina.
• Na dina zurekere kami de yena.
• Na dinade ke ramıto, axrete de çineno.
• Na is peru ra niyo, sıra (dore) rawo
• Na kor uzağ sepetê ria toayrê nêbeno.
• Na lesa ney pırê hengu renguna.
• Na mıletrê elqen nêbena.
• Na nêbiayie kerda çêverê ma.
• Na qese gosare ke, gosê xo ke, xo viri ra meke.
• Na qese ki mırê bi derd
• Na qese ma wertê made bımano.
• Na qesu de qesê esto.
• Na sevaqê sodıra, hona qılancıke ci ser nêşiya.
• Na vizoyê lesa ney pırê hengu renguna.
• Namê cüamerdi esto.
• Namê ma bıdo.
• Namê xo esto, eve xo çino.
• Namê xo reyê eve dızdêni vejiyo.
• Namê xo reyê eve zurekêren vejiyo.
• Namê xo ve hardo şia kuyo.
• Namê xo vejino, canê xo vejiyo.
• Nao ke hêrneno ki rajiyo, na o ke roseno ki rajiyo.
• Nazara hazara qesey kerd.
• Nê anoğ esto neki şanoğ.
• Ne axu be ke to berzê, ne ki seker be ke to borê
• Nê berbeno ke ison tey bıberbo, ne huyino ke ison tey bıhuyiyo
• Ne can de lazê heli rê, ne can de lazi qolay rê.
• Nê cên, nê ki dan.
• Ne dosti ra şêro mordemo hewl, nê ki dısmêni ra
• Nê gostê ison yeno werdene, neki çermê xo beno pay
• Nê guretaoğo ne daoğo.
• Nê insafê xo esto, neki yımanê xo.
• Ne lokme gırs bıze, neki qeso gırs qesey bıke.
• Nê sondê xo beliyo, ne ki sodırê xo beliyo
• Nefesê dewreşi zof rındo.
• Neq ki esto, neqê nequ ki esto.
• Neqe hata çê Heqi zu neqa.
• Neqêni meke.
• Nevsetenık, nevsê xo zaftke (zaptke).
• Ney dest ra towa nino.
• Nêzonaêna xo ver qesey keno.
• Nêzonaenê ayv nia, nêmısaenê ayva.
• Ni cênıkı ke des bêçikê xoyê, her bêçıke de hunerê esto.
• Noloti şero dey ke isono
• Nona huske, piazo tuz werdê xowo.
• Nona ma bê sola.
• Nona mına huske hemgênê sari ra wesa.
• Nona mıxeneti nêwerina.
• Nona serevdie nêwerina.
• Nona to ke çina, zone to bıbo.
• Nona vêri rê (suxre keno) candano.
• None ke biye letey, reyna pıra nênişena.
• Nonu sola zumini werda.
• Nuke şiye bazar de biê lovlovey.
• Nuki marê sanıku qesey keno.

 O

• Oğıre to rakerde bo.
• Omisê Seytani mebe.
• Omrê isoni zê wariyo, ewro yeno, meste sono.
• Ondêra goni oncena.
• Onto lao şilaro.
• Ospor ame pêya şi.
• Ostoro ke bê pere bi, kam qayıtê dıdano beno.
• Ostoro revan xo nêqefelneno.

P

• Pasqul da qıne ro, kerd tever.
• Payna (dımê) kutik mede, kutık to nêpero.
• Pê ciê xo kaykeno.
• Pê paa xo kene pil.
• Peike (peêk) xo mendero peêkunê leylege.
• Pepug ve xane tode bıwano.
• Per u paê xo şikiyê
• Pere peri ano.
• Pere qılerê deştiyo, heni yeno heni sono
• Pero zu çêvera nejino.
• Peroz u pêsewe zu qura a.
• Peyê isoni de mevaze, vana riê isoni de vaze.
• Peyniya ma pêrune bınê hardê şiayo.
• Phonc bêçiki phoncemêna zu (jü, yew) niyê.
• Pilê xo nas nêkeno, Haqê xo ki nas nêkeno.
• Pilênia ke keno, vano, esto çino, ezo.
• Piyê feqiri-fıqariyo
• Piyê hewli ra lazo qolay.
• Piyo baqıl ra lazo aqılsenık.
• Pizê budelay ke bi mırd, çımê xo postalu dero.
• Pizê xo mırdo, çımê xo vêsano
• Pizê xo verê feki dero.
• Phonc bêçıkiyê, poncemena zu niyê
• Postê kutıki ra meska doy nêbena.
• Phoşti pêsane.
• Phoştia xo sana cao qewin.
• Phoştia cüamerdu ra weno sımeno.
• Phoştia deyra weno sımeno.
• Phoştia xo hard nina.
• Puç ke kot dare, cıra nêvejino.
• Pılorê dela beleke.
• Pırnıka tora fıtıl fıtıl yeno.
• Pırnıke bize riyê xo oncino we.
• Pırode, belao, pıro mede, qedao.
• Pınsıge çıxa cao berz ra berze ke, onca lıngu ser gınena waro.
• Pısıka xo pısıka awrêşia
• Pısınga ke sayd bıkero, nêmiawkena.
• Pısınge gever biya, dewran koto merri.
• Pısınge ke mijia xo dıye dırbetia mıde niadê
• Pısınge ra vato, „ciyê to dermano“, wele kerda ra ser.
• Pısınge ver biya (şia), dewra koto meri.
• Pırenê mı ra cero.
• Pırenê mıra qızo.

Q

• Qafıkê goze pırr nêkena.
• Qafıka neyde aqıl niyo, tı hen zona sımero.
• Qafıka xo qolında, aqıl pa nêsono.
• Qafıke ke thole biye, aqıl cırê kar nêkeno.
• Qalê kutik bıke, çüe leê xo de rone
• Qatıra ke kalekê xo gul bi, semere ra xuye kena
• Qedao ke isoni rê yeno, malê isoni rê bêro.
• Qedrê dey gırano.
• Qedırê xo zafo.
• Qelema dey ra goni vorena
• Qesê cahili isoni re çetın nino.
• Qese haqi rê kam se vazo.
• Qesê isonê feqiri pere nêkeno.
• Qese qeşi ano ra.
• Qese xo kêmera bıriyaiya.
• Qesê xo kerdo zu.
• Qesê xo sero vınde.
• Qeseykerdena jêdiye pere nêkena.
• Qeseo rınd mor lone ra vezeno.
• Qeseo thol pizê ison mırd nêkeno.
• Qeseo xıravın yê wayiriyo.
• Qesunê alık u fatıke qesey keno.
• Qesunê tholu ra çenıke xo meqefelne.
• Qey biya pêrsan, honde domanu lawnena.
• Qey şia amo sıpi serde, çıko.
• Qey zê (jê) ostori tu hirena.
• Qey, ma çê qolê aşme çıko?
• Qudımê xo biyo şa.
• Qurıs verde mıreno.
• Qutê xo made wena, hakunê xo zovi ca kena.
• Qına şia u sıpıye meste beli bena.
• Qına xo ke çhêr kerê endi hondera, qılancıke hona ci ser nêşiya.
• Qınake rut biye her kes tüyê cı keno.
• Qıne erzena we.
• Qısmetê to ke çıko, qoçıka tode u vejino.

R

• Raa xo ra bımane, hawalê (olvozê) xo ra memane.
• Raa xo sas kerda.
• Raê bırrna, do pıro.
• Raê ra kewtê virnie, do pıro.
• Ree ke biye, şia rınd bena şiae.
• Reê niyo dı rey niyo, endi beso yê to.
• Retia hode niadano
• Retie bınê hardê mezelede bena
• Ri de ke niade, rıskê isoni bırino.
• Ri ke da cı, nafaki astar wazeno.
• Riê to reyna ra mı memısno.
• Riê xo bi şia.
• Riê xo nêdezeno.
• Riê xo tene huyiya.
• Rio nerm mıra diyo.
• Rio şa u sıpe tever de.
• Rio şia u sıpê beli bi.
• Roê xo hata nêvejiyo, xuya xo nêvejina.
• Roşta çımunê xo pa şiye.
• Roşta çımunê xo verdia de.
• Roza ke Haq da dey, Heq u Tala de dısmenê mı nedo.
• Roza qolaye keşirê nêro.
• Roza xo biya şia.
• Rozê yena oncia riê zuminde niadame.
• Rozê yena rozê ra xıravına, sewê yena sewê ra tariya.
• Rozê sarê xo weno.
• Rıê to be korek bo.
• Rınd u xırave meste malım beno.
• Rındekêni de niamede, xuye de niade.
• Rındêni bıke, rındêni bıvine.
• Rındêni u xıravinênia isoni nawa.
• Rındi rê kês xıravın nêvano.
• Rıskê xo kemer ra vezeno.

S

• Sar beçıkunê xo goz keno.
• Sarê dey jê mori kerd po( pon).
• Sarê dey werd.
• Sare husko, Nuh vano Pexamber nêvano.
• Sare husko, qese pa nêniseno.
• Sare ke cırakerê coro (qeytan) zür nêkeno.
• Sarê mı balisna sero, gosê mı dina sero.
• Sare şiawo, şia giredo
• Sarê tu ke nêdezeno, huskê bendero cıne, bıdezo.
• Sarê xorê bela guret.
• Sarewo sari verde, bojiyo boji verde.
• Sari rê adeto, marê tometa
• Savır kılıtê cenetio.
• Sayiya cüamerdu ra bi mordem.
• Se kena bıke, coru bebextêni meke.
• Se kena bıke, hete Heqi ra ra meverde.
• Sera Haq des u di asmia.
• Sero lerzeno.
• Sero none xo weno, bın de kıneno.
• Sero perri kerde ra.
• Seveta xatıri ağu nêsımino.
• Seveta zu qurs canê xo dano.
• Sewe bê ma u bê pia.
• Seytan mıra vano „ ney dewna ke“.
• Seytan tız kerd.
• Seytan xapneno.
• Seytani rê pıre derzeno.
• Soe ke dare ra biye, her kes kemer saneno cı.
• Sola non kemia.
• Solıx ro mı bıria.
• Sondi weno, xo erzeno adırê Haqi.
• Sunık punıka xo qefçıla.
• Süriya bêşüanie (boka vergia) verg weno.
• Sıfrê xanedanu dayma hardi dero we nêdarino.
• Sılorê çımunê xo pak ke qefçılo boyın.
• Sınata pi laji rê manena.
• Sınate bilezıka zernênia.
• Sırê xore khela gonia.
• Sıto helal lito.
• Sıto xırabın lito.

Ş

• Şiya xo şiya helıga.
• Şiya kami ra xeleşina.
• Şime der(ey)i ver, dere ma verde beno (bi) jüa.
• Şüane peyê ağayde astê piyê ağay vano.
• Şifetê xo tı heni zona ke şifetê kutikiyo.
• Şiyo vırênia cinike.
• Şiya honıke de jê selexani merediyo ra.
• Şiya to bêro mı sare de.
• Şiya mıra terseno.

T

• Taê borê, taê tey niadê.
• Taê candê, taê borê.
• Tajia mı ke mıde rast bo, awres lewunê mı nêkoçeno
• Tê desti ra fetelnenê.
• Teliyê xo kêşi ra nêşiyo.
• Tencıko gırs herey girino.
• Teresê cinia xowo.
• Ters nêzono, cigera xo dı çalato.
• Tersonıko, cigerê xo ponc perey nêkenê.
• Tersu dano ve cı.
• Tersu ra xode kerd.
• Têsa beno awe, têsa ano.
• Texto phuç mıx nêceno.
• Tezelê taliyê isoni ke nêgura, zora se bıkeri.
• Thair ´ve peru perenora.
• Thomora caê xıravıni tedera.
• To cen bınê lingunê xo, loklu de to fek ra ken tever.
• To con dan we hardi ro, mezg pırnıkunê tora ken tever.
• To çım de ez biyo teli.
• To çıtur boê gurete?
• To gereke bınê na karê gırani ra urze ra.
• To heni zona bulisk kuyo pıra.
• To heni zona ke mıloçıko werdo.
• To Heqê xora bıvine.
• To lınga Seytani sıkıte, çıko?
• To nano ro heri, dımı ki dano ra to dest.
• To nu de wen, ci de ken.
• To tozê bınê lıngunê dey nêkena
• To zonê xo qulerito ro çıko, qesey nêkena.
• Tora gonu rew bo.
• Torê çiê lozımo, nêvana.
• Torê dina ra bıxemelne.
• Torê zof tayin lazımo.
• Torje dave lınga xoro.
• Torje dove dare ro, dare vato dımê to mırao.
• Toyê to cenıka xo sero diyo çıko?
• Turikê isonê zurekeri dayma bınê çengi dero.
• Tı a çapanêni de şerê, bıko!
• Tı arei veri ra ama, çıko?
• Tı bınê na qesu ra nêvejina.
• Tı cande, werdoği zafê.
• Tı gamê bi, ez dı gami yen.
• Tı gereke omise zaman be.
• Tı gılo ke nista ro cı, ey bırnena.
• Tı heni zona ke pêru tey beno mezele.
• Tı heni zona ke bijeko bêwaxto.
• Tı heni zona ke goligê axuro.
• Tı heni zona ke gılê koy ra biyo pil.
• Tı heni zona ke herê bıriyo.
• Tı heni zona ke heso dırvetıno.
• Tı heni zona ke hewiya xoya.
• Tı heni zona ke mija Tırku şiya pede.
• Tı heni zona ke nakê mı cıra kerdo.
• Tı heni zona ke sıtê pısınge ra goş kerdo.
• Tı heni zona ke xozê dalo (dalıko).
• Tı hepıs ra xeleşiya ra.
• Tı i qesu kıla mırê qesey bıke.
• Tı isoni ge nana ro ospori, ge nana ro heri.
• Tı ke adır be, hondê xo ca vêsnena.
• Tı ospora ez payo, çıko?
• Tı tıya, ez ezo.
• Tı ve hardo şia kuyê ke, tı cuamerda!
• Tı vêsanie ra ama.
• Tı wairê az u uzia, barê Haqi poşt meke.
• Tı wazena ke kıncunê tuyê qilêrünu veji werte.
• Tı xıravera xeleşiya ra çıko.
• Tı zaf xo goynena.
• Tı zerê mua xode çituri new asmi vıneta.
• Tık sanıkunê khanu qeseykena.
• Tımonunê xode kerd.
• Tırıa miye, miye rê bar nêbena.
• Teh, ondêri werdo, bese nêkeno bıne vêri ra şêro.

U

• U çalımê tora kês nêterseno.
• U zon ke nêbo, qılancıki çımu vezenê
• Uzağê to ve korbo sola!
• Uzağkoro.
• U zon ke nêbo, mirçıki çımu vezenê.
• U ki mırê biyo wayirê goçêna darkıne.
• U ke çı malo ez ey nasken
• U bınê goli de mosu moreno.

V

• Va dênê mı bıbo, qılancıka beleke de bo.
• Vake nêvo verg nêlewino.
• Vake pêrode, nêvake bıkıse.
• Vanê „ mordemke mor kıst tij vera nêverdano
• Vanê „ tı gureena ( meguree) taliê to bıguriyo.
• Vanê „cinika rındeke de nia dana sevabo“.
• Vanê, „ khırri ra, korri ra, lengi ra bıterse“.
• Vanê, „mordem ke heroz çıyê mehesno, gosê xo benê dergi“.
• Vanê, „na dina iştirunê gay serowa“.
• Vanê, „pi bağ do lazê xo, laji salqımê hengure piê xo nêda“.
• Vanê, „roz hozor beno, hozor u zu ki mıreno. O zu  raa cinik(er)a mıreno.
• Vano weyiye ke sarê xorê.
• Vano, „ na dina yê mına“.
• Vano, „na koy mı vırastê“.
• Vasê kowu sarê ma sero rewa.
• Vatena xora gereke peyser mevındê.
• Vayê cünê xo amo vaydano.
• Vengê xo zaf weso.
• Ver de dosto, peyde dısmeno.
• Ver some, goz keno, dıma some, paskulu erzeno.
• Verê çımunê xo bi tari.
• Verê fekê mı kena saê.
• Verg roza dunane de nia dano.
• Verga vêsa kotora oroz, bese nêkerdo şero, vato, „ teh ( tew) onderi werdo bese nêkeno bınê vêri ra şero“.
• Vergi de weno, qılancıke de qıştneno.
• Vergo ke feteliya, vêsa nêmaneno.
• Vergo ke mısa gore, nêvındeno.
• Vergo vêsa zureno
• Vero coy derjêni xo de ke, hona pıncırari yê bini de ke
• Vêsa voz dano tever, rut vozdano zere.
• Vêsani rê nono husk ze ( jê) hemgênio.
• Veyve eve (ebe) dawul u pıpıke wêso.
• Viala pinca, cığa bıbırnê, oncia az dana.
• Vijer zu ewro dı, tı nia kena.
• Virqoşiya( vıroşiya) lingunê mı bi.
• Vore ki sıpia, ison sero ciê xo keno.
• Vore vora, rêçi biyê vindi.
• Voreko hewl koz de bêliyo.
• Voro tüke zımelê, vorde tüke herdisa.
• Vılê isonê sey daima çewto.
• Vılê xo tı heni zona vılê keseganiyo.
• Vırtisê mı cıra yeno we.

W

• Wes bo, va peê hot kowu de bo.
• Waxtê Nuh Pêxamberi ra mendê.
• Wele ve sarê xo seri de erzeno.
• Wele ve cêncênia toro bo, tı ki vana, „ ez cüamerdo“.
• Warwayo, vırano, vêsano xızano.
• Wazeno ke isoni qoçıkê awe de bıxenekno.
• Wereza hetê xali ra şiyo.
• Weno, nêweno ke, mırd nêbeno; tı heni zona ke mılaketi qıne ra oncenê.
• Wes halê nêweşi de nêzono.
• Weşiyê nêweşiye ki seweta marawa.
• Wertê xo lınga tıfongia.
• Wertê xo qê çino.
• Wertê mara qe awe ra nêvêrêna.
• Wayirê manga şiyo, wayirê here ra do wasto.
• Wayirê pi-kalıkê to bêro comerdie.
• Wayirê pirê mı tüye riê to kero.
• Wertê made koy estê.
• Wertê xo çino.
• Wertê çımu ra tıreno.
• Werte de fızılêni keno.
• Werte ra bi vind şi.
• Wertê dinude awe ra nêverina.
• Wertê dı adıru de mendo.
• Wertê mianê hermuno xo to hen zona ke musoneo.

X

• Xanê xo dariyo we.
• Xanê xo we dariyo.
• Xapa xo fişta ra gape.
• Xaşiya thole pay ra nêvındena.
• Xatırê cüamerdu esto.
• Xatırê kutiki çino, xatırê wayiri esto.
• Xatırê xo esto.
• Xayın coru berx u dar nêbiyo.
• Xêra Haqi bo, va rozê tepiya bo.
• Xêra Haqi bo, va sodır bo.
• Xêrê xo ke piê xorê çine bi, kami rê esto?
• Xo ´ve xo huyiya.
• Xo aynê dêvu de vineno
• Xo nano ro bomêni.
• Xo nano ro nêzonaene.
• Xoci hewla diya( dia), dua xo viri ra kerda.
• Xonça cüamerdu hardi ra we nêdarina.
• Xıravo, barê Haqi poştmeke.
• Xıravın ki esto, xıravınê xıravınu ki esto.

Y

• Yaranie nêzono.
• Ye her rındeke qusurê de xo esto.
• Ye her oroji davacerê xo esto.
• Ye kêşi kêşi rê nêmanena.
• Ye bıza kole bıza iştirinerê nêmanena.

Z

• Zaf can de, kêmi can de, peynie de merdena.
• Zaf can de, senık can de, peynie de çor metrey kuras´ve qalıvê Zovinaê.
• Zaf çımeroşto.
• Zaf gosehirawo.
• Zaf ri şao.
• Zalımo, isoni qoçıkê awe de xenekneno.
• Zamaê isoni herê isoniyo.
• Zê asıqu gureto pıra.
• Zê boğê foli, hetê veri ra erjino ra manga ser.
• Zê boğê foli vıle tadano.
• Zê bıjêkê hemlıko.
• Zê çhikê adırio.
• Zê dele rısnena ro.
• Zê dıme herio, nê beno derg nê beno kılm.
• Zê guda vore vıloşia ro.
• Zê heliê çholi ame ra ser.
• Zê heliyê çholiyo.
• Zê hewnê sewe yeno ra mı vir.
• Zê kêrga agopi quletneno ro
• Zê kêrziki nişto pıra.
• Zê kherge leyru vezena.
• Zê kutıkê çarşi löşt keno
• Zê kutıkê vêsani hasori biyo.
• Zê loğa kore şiya pêserde.
• Zê merê hereviyayi gıneno qavi ro.
• Zê meri çüal lone keno.
• zê mordemê sey destê xo veri raê.
• Zê morê polak çiv dano.
• Zê mıloçıku onceno.
• Zê osteri hireno (hirena).
• Zê pemi zaf nermo.
• Zê pepug qakıt hata sodır.
• Zê pepugi gıle dar u beri ra waneno.
• Zê polevano, ponçê xo semernay we kewt cı.
• Zê pısınga qınê vêsayie kozıkê adıri ra nêvejino.
• Zê sanıka lüyê qeseykeno.
• Zê sıtê maa to torê helal bo.
• Zê vay ame, şi.
• Zê vergê vêsani zureno.
• Zê veyvika peê pêrugo.
• Zê Xızırê Hewarê mıde rest.
• Zê zarance dısmenê cısnê xowo.
• Zeke ga kardi de nia dano, heni bınê çımura nia dano.
• Zêlalo qeruno.
• Zerê mı kuno hurê.
• Zerê mı nêceno tey qesey bıkeri.
• Zerê mıra goni sona.
• Zern qıskheko qimetê xo berzo.
• Zern zenge nêceno
• Zerya xo esta.
• Zof eve goni gureto.
• Zof luko, nêverdano ke thair ra pero.
• Zof sermonıko (sermaneko), hardi de niadano.
• Zof temokaro, desti ra dılapa awe nêrışina.
• Zonê xo ame guretene.
• Zonê xo bi gıra.
• Zonê xo gıredia.
• Zonê xo jê çarıxi zof biyo derg.
• Zonê xo zof biyo derg.
• Zonê xode qına xo fiye, sero ronise.
• Zora kewt (kot).
• zorê kami ke şi kami.
• Zu (jü) ez zon, zu ki Heq zono.
• Zu baqıli ra ke çewres rey vake „bomo“, beno bom.
• Zu bom kêmerê erzeno zu gol, çewres baqıl bese nêkenê vezê.
• Zu fek ra ke qesey kerd zu teleke boncê des polıki ginenê waro.
• Zu ke qılafet de nia do, mordem say keno.
• Zu pi des domanu keno weyiye, des domani jü pi weyiye nêkenê.
• Zu sılond de dı dik nêbenê
• Zur key raşt vejiya.
• Zuruno ke keno çêsaye pê mıreno.
• Zuy vato, „ pola to cen na dina ra fetelnen“, vato „tı mı dera yaki niya“.

© Usxanê Cemali