Defterê Bava Ali ra

(Ni „qesê pi-khalıki“ Bava Ali kerdê top, mı ki onti computere)

Usxanê Cemali

 

A

  • A raê ser fişta.
  • A roze na roze zumini nêdiyo.
  • Ağaêni ve daene, sefkanêni ´ve panaene bena.
  • Ağay ra mal vejino, şıwani ra can vejino.
  • Adır ke gına koti ro, uza vêseno.
  • Adır ke gına koti ro, uza vêsneno.
  • Adır ke nêbo, dü nêvejino.
  • Adırê dey daria we.
  • Adırê isonê neq wedariyo.
  • Adırê xo dariyo we.
  • Amê ke sıt nêest, most nêbeno.
  • Amirê (omrê) to kılm bo.
  • Amrê roza tenge kılmo.
  • Amırê Haq ke dekerna, awa derode vındena.
  • Amıre to derg bo.
  • Amırê xo jêde şi, senık mend.
  • Aqıl ´ve pere nêroşino.
  • Aqıl ke sarê de çine bi, qafıka huske sê kena!
  • Aqıl sere de  niyo sare dero.
  • Aqılê mı de nêmend.
  • Ar namus dariyo we.
  • Ar namusê xo çino.
  • Araqê çariyo.
  • Astarê mordem ki vışıya, peyser nino.
  • Astarê xo vışa.
  • Astê zon çino
  • Astê zoni çino.
  • Astonê ney ke bısıknê, cıra ci voreno.
  • Astık esto cı, sero gıreno.
  • Asıq kerdo Pasa Piyê xo darde kerdo
  • Asıq kerdo pasa, piyê xo darde kerdo.
  • Asıqe vato:“ Ez mêrdê xora vêren, gestê (werdena) xora nêveren.“
  • Awa ke ame dey serde vergê yavani serde nêro.
  • Awa ke mı diye, vergê yavani nêdiye.
  • Awa ney tik sona.
  • Awa rıyê xo verdiyade.
  • Awa şiae ama çımu serde nêvinena.
  • Awa şiaê ama çımunê to serde.
  • Awe sona qum maneno.
  • Awres koy ra herediyo xevera koy xora (cıra) çinê bia.
  • Axrete de çıtur cavê xo dana?
  • Axrete de destê mı ve gıranê to dero.
  • Axrete de tora pers bo.
  • Axır rozeki tij erzena ma.

 

B

  • Bakıl rew beno kokım.
  • Bêbextu rê elqen nêbena.
  • Bêçıka dey na isi ra esta.
  • Bêçıka xo ser fetelneno.
  • Beçıka xora la girede ke xo viri ra nêkere.
  • Bêkês bırakê maa xo ra vano „ bao“
  • Bêkes bırakê mua xo ra „bao“ vano.
  • Beli niyo ke çı aqıli rê xısmete keno.
  • Bênamus u bêşerefo.
  • Beno vind, beno kemera bınê gol.
  • Beraşiya xo satiya.
  • Berbeno, çımu ra heştir nê, gon sona.
  • Bervis pere nêkeno.
  • Bezna xo heni rındeka, tı heni zonena lêa deriya.
  • Bi dırıka şiae, nişt ve gıranê mara.
  • Bi paka, kerd serd.
  • Bio serevde (bia serevdie).
  • Boa xo biye wes.
  • Boa xo bie, wes mıde sare onceno
  • Boa xo ke biye wes, elgêni xo viri ra keno.
  • Boe ke va, çêver nas beno.
  • Bomi kerdê top, baqıl verdê ra.
  • Bomi de rae ra meso, to rê bela ano.
  • Bono ke himê xo çurig bi, rew rijino.
  • Boşta xo qewina, coka heni keno.
  • Budela nişto ro, ostori vato:“ Ez bego“
  • Budelay can do, baqıl werdo.
  • Bure bısıme, dısmenê xo nasbıke.
  • Bın sabırıno, ser nêsabırıno.
  • Bınaê zur polo çino.
  • Bınê deşti ra dano cı.
  • Bınê karê gırani de  hurê xo amo or (war).
  • Bınê lıngunê tode haki estê, çıko ?
  • Bınê na pırdi ra zaf awe vêrda ra.
  • Bınê qesu de nêmaneno.
  • Bınê sarê deyra vejino.
  • Bıne sımeri ra awe beno.
  • Bınê zonê tode çiyê esto, ala tever ke, çıko.
  • Bınê zımêlu ra hurdi hurdi huyino.
  • Bırak çeka cinika, zur bela cinika.
  • Bırayê werdene eke fek ra nêşi heredino.
  • Bıza gerrıne kes werte malê xo nêkeno (nêverdano).
  • Bıza ke mali ra bırıê ra verg weno.
  • Bıza yisoni her waxt dilêt nêzena.
  • Bıze ´ve lınga xo, miye ´ve lınga xo darde bena.
  • Bızeke bıza, mexelê xo kınena, kena pak, hona meğel bena.

 

C

  • Canê isonê nêweşi tırs wazeno.
  • Canê xo ke nêvejiya, xuya xo nêvejina.
  • Cano ke tenge de Haq Tala deyrê bêro comerdie.
  • Cênıka bê domone jê dara bê yemısa.
  • Cevikê feqir tholo, qelvê xo hira wo.
  • Cewo xılt (xırt) biyo genim.
  • Ciê xo de dano pêro.
  • Cigera xo tı heni zona kemera.
  • Ciran her waxt motazê cirane xo wo.
  • Ciran motazê wela adırê ciranê xo yo.
  • Coka vanê „ muriya rınde hes weno“.
  • Coru keş verê pırnıke ro nêdo, o ki xo sera şiyo.
  • Cüamerdêni hona nêmerda.
  • Cüamerdi ki esto, namerdi ki esto.
  • Cılo berz ra kam hes nêkeno.
  • Cıq va, xeleşia.
  • Cırê kelepur lozımo.
  • Cıtkar Haqi ra rame wazeno.

 

Ç

  • Çê cinie kena.
  • Çê cinie nana ro.
  • Çê mordemê azevi (ozovi) poşti ro wo.
  • Çê wayê ma ke heliyo, baz bi karema serfırabi.
  • Çêneka bome ra veyvıka bome vejina.
  • Çêverê ceneti Comerd keno ra.
  • Çêverê sar mecıne, çêverê to mecinê.
  • Çeverê xo her waxt rakerdo, sıfrê xo her waxt hard dero.
  • Çeverê xo qayim bice, ciranê xo dızd meveze.
  • Çi destebera to yena aê bıke.
  • Çio senık bereketê xo esto.
  • Çiyo ke heramie de ame, heramie de sono.
  • Coru heq ´ve neqi ra bie zu!
  • Çı bıkere, xorê kena.
  • Çı ramena ey çinena.
  • Çı to destevera yeno, aê bıke.
  • Çık ve çımunê mı vera pêra.
  • Çım u buriye xo heni zona ke qeleme ra vırastê.
  • Çımê mı rae ra pera.
  • Çımê mı ve rae ra mend.
  • Çımê pısınge lona meri de ro.
  • Çımê to kami vet ? Xo ve xo vet, coka honde xori vet.
  • Çımê to ve roşt bo/vo.
  • Çıme xo  destê to dero.
  • Çımê xo Haqi dero, Haqi ra cer to dero.
  • Çıme xo her waxt vesano.
  • Çımo kor ra heştir nino.
  • Çırax her waxt vêreno hostaê xo ra.
  • Çıria to mırê bêro, sola!
  • Çıtiri bi ke herê ma zıra.

 

D

  • Dare kerm weno, ison ki derd weno.
  • Dosto khan  coru dısmen nêbiyo (nêbeno).
  • Dostê to wo gewes beno, dısmenê to wo, xırt bo.
  • Dısmên mısne, peyser bonce.
  • Dina rê adeta marê tometa.
  • Dost verde, dısmên peyde qesey keno
  • Dêso doğru (hewl) nêrijino.
  • Dısmeno kan coru dost nêbio.
  • Diko ke bêwaxt veng do, sare cıra kenê.
  • Desti ra amawo.
  • Dosto rınd sata tenge de bêli beno.
  • Doman ke nêberva cızık cı nêdanê.
  • Dür şiya, nejdi ama.
  • Derd esto, dermani ki esto.
  • Dele ke dıme xo nêlıçikno, kutıki ra dıme nêkunê.
  • Dosto aqıl senık sarê yisoni dezneno.
  • Dele ke qızvane bie, kutıki Halev ra yenê.
  • Diki hewnê xo de sılond dio.
  • Dırbetia qersune bena wes, yê qesê xırabın wes nêbena.
  • Dırbetia dısmêni bena wes, yê dosti wes nêbena.
  • Dımê lüye lüye rê bar nêbeno.
  • Destê xo nê xocey ra beno, nê kilise ra.
  • Dısmêni rê mınete nêbena.
  • Dare ve perunê xo şiye dana.
  • Doo bıbe, rono cıbe.
  • Dıto selıke, esto delıke.
  • Daro ke keno wertê zımelunê mara.
  • Daene ki guretene ki ise Heqia.
  • Dırıka sura, nişta gıranê (vıranê) mara.
  • Derjêni ke berze, hard nina.
  • Dı lingê mı kerdi zerê jü postali.
  • Deyra xêr nino.
  • Dua ke qewul nêbie, yison cırê amin nêvano.
  • Desto jüy ra ceno, desto bini ra dano.
  • Dıdonê xo sone keno.
  • Dıdonunê xo qırısneno.
  • Dina ra morumo.
  • Dina ra xevera xo çina.
  • Doman ke nêbi, cırê tımoni (tumani) nêderjinê.
  • Dewlete yisoni rê hem dosta, hem dısmena.
  • Destê xo tene çapık bıde.
  • Destê xo zaf gırano.
  • Da cao nazıki ro
  • Dı goyil ke bi zu, kes bese nêkeno cera bıkero
  • Derdê qesê xıravini nêoncino
  • Destê keşi ro pêsê dayê nêgıno.
  • Dısmen halê dısmên nêzono.
  • Dısmeno baqıl, dosto bomi ra rındo.

 

E

  • Eke tüyê ri kerê, vano:“Rama vorena“.
  • Eke vêsa bi, vano: „Ez mırd nêben“. Eke mırd bi, vano: „Ez vêsan nêben“
  • Eli Baba sık beno xo, ez sık xo nêben.
  • Elqena cüamerdi bo, vind nêbena.
  • Emegê xo hece şi.
  • Emegê xo zaf kêwt cı.
  • Endi bayêni bie, şayêni şiye, era dıme mekuye.
  • Ersız kerdo qazixte nêvato ez çar biyo, nêvato salê mı çar bi.
  • Esmer vera rame çina, qıtlığie esta.
  • Eve dılapa derya qolınde nêbena.
  • Eve laê dey yison nêsono quye.
  • Eve zori rindie nêbena.
  • Ewro dinaa, meste axreta.
  • Ewro mırê, mestê torê.
  • Ey bır nêken, pey de mija xo nêken.
  • Ey tomê fekê xo guret.
  • Ez ağa, to ağa, kam şüane?
  • Ez dekerin, kamo qale mı keno.
  • Ez Heqi ra nêtersen, deyra tersen.
  • Ez kerdu wertê dı çêranu.
  • Ez kerdu wertê ustıne u çerani ra.
  • Ez no (na) hewni ra nêvan xêr bo.
  • Ez quli ra nêtersen, Haqi ra tersen.
  • Ez ramon, çinon, çarnon ken sofi, ağay de barekon.
  • Ez reyna riê to nêvin.

 

F

  • Fek ra dosto, zere ra dısmeno.
  • Fek ro de, lokme destra bijê (bizê, bice).
  • Fekê dey deyrê bela ano.
  • Fekê mı we meke, gıra qeseyken.
  • Fekê mılet çüal nio ke gıre de.
  • Fekê tora çı vejino, gosê to bıhesno.
  • Fekê verg ke bi gonin, nêvındeno
  • Fekê xo kef dano.
  • Fekê xo kena ra, çımunê xo weke.
  • Fekê xo kılıt bi.
  • Fekê xo reê vêso.
  • Fekê xo sıtra vêsa, doê xo puf keno sımeno.
  • Fekê xo şi peye goşi.
  • Fekê xo şi peyê goşi.
  • Fekê xo zaf sısto.
  • Felek amo nişto ro, emaneta xo wazeno.
  • Felek her waxt isoni de yar nêbeno.
  • Feqir ra pers kerdo, vato: „Kam rasto? „ Vato: „Haq rasto.“
  • Feqirêni ayv niya, xızanêni ayva.

 

G

  • Ga ke gına waro (hardi ro), kardi benê zaf.
  • Ga mıreno, çermê xo (xu) maneno, mordem mıreno, namê xo maneno.
  • Gao qefelayirê ooha manewo.
  • Gême bêheşi nêbena.
  • Gende kam kerde ? Seê bê ma u bê pi kerde.
  • Gereke gula tora şêro or ( war).
  • Gereke peynia na qeşi sere sare bıqefelne.
  • Gole awera vejino, çıko?
  • Golo bê bıno.
  • Goloke cıra awe sımıte, khêmere cı nêerjina.
  • Gomê bomuno.
  • Gon vırazeno ra.
  • Goni gureta, bese nêkeno vozdo.
  • Gonia mı cırê girina.
  • Gonia xo cırê girina.
  • Gonia) ma lino.
  • Gora isoni de mala jiançiyek (!) vejina.
  • Gosê xo bie gırani.
  • Gosu ra khêmi hesneno.
  • Gosu ra khêro.
  • Gosunê ney reê ta de.
  • Goza kore ´ve derjêni vejina.
  • Guk ki vano „ ez gao“.
  • Gukê axure gaê axure ra nêterseno.
  • Gula lone kerdie vêsan nêmanena.
  • Gula mıra (mara) nêşi.
  • Guna deya vılê todera.
  • Guna mına axrete de peê pırdê mumünde vılê to dera.
  • Guretene ki daene ki kar u gure Heqio (Haqiya).
  • Gureto bınê perrunê xo.

 

Ğ

  • Ğeriv, ğerivê welatuno.
  • Ğezevê to ğezna tode bımano.
  • Gılê çü ke mısnara cı, yeno rae.

 

H

  • Hakê ewrey kêrga mestey ra rındo.
  • Halenê puyê (piyê) kori Heq ´ve xo vırazeno.
  • Hal-waxtê xo hurendi dero.
  • Haqa bıza kole bıza iştirine rê nêmanena.
  • Hasa huzırê tora.
  • Hata karê kena ke, kesike sona dare ser.
  • Hata ke kêwte sare, awe dere de vınete.
  • Hata nêrame ke, nêçinena.
  • Hata zoni çamuri de mend.
  • Hêfê isanê hewl ke rew mıreno.
  • Hêfê mı bêro torê.
  • Hêgao ke vılo nêkerdo nu (nan, non) nêdano.
  • Helal hazır, ya Xızır!
  • Helal heram keno têwerte.
  • Heni ke bio zar, zu astık ´ve postık ra mendê.
  • Heni ke lerzeno, tı vana tewranie gureta.
  • Heni ke tersa jê momi cor de ame or (war).
  • Heq comerdo.
  • Heq comerdu ra comerdo.
  • Heq cor çêveru ra çêverê ra kero (a kero).
  • Heq çı dano  xêr bıdo.
  • Heq esto dina de, piê xo serawo, veri ra nio.
  • Heq hetê bê kesu dero.
  • Heq isoni (isani) motazê mıxeneti nêkero.
  • Heq ke da nêvano lazê kamio, çêna kamia
  • Heq ke zona, quli ra wedardene rınd niya.
  • Heq mıdo, ezi ki to di.
  • Heq mıra hes nêkeno, ezi ki deyra hes nêken.
  • Heq rametia xoro aste kero.
  • Heq Tala derdê cigere ve dısmenê mınê axrete nêdo.
  • Heq Tala isonê neqi qıdıxê made mevezo.
  • Heq Tala ma tawuyê na qesu nêkero.
  • Heq Tala mal dey do, fırsat dey medo.
  • Heq Tala mezela ma dey ra dür bero.
  • Heq Tala sas keno, kas mekero,  kas keno sas mekero.
  • Heq Tala, ma tawuyê to nêkero.
  • Heq, koy ra gore vore (vare) dano.
  • Heqi ra bıbienê, Kırmancia beleke reyna  biamenê, ala kam vosno, kam bienê vorek.
  • Heqi ra ke amê, qul se bıkero.
  • Heqo Tala mıdo ezık todi.
  • Heqo, emaneta xo peyser bije.
  • Hequ Tala ison ve vêsanie tervia nêkero.
  • Her ´ke gına çamuri ro, wayir ra qewetın kes çino.
  • Her ca de bêçıka xo esta.
  • Her ca qesey  meke, bır ´ve goşo.
  • Her caê to ke adır bo, sekena? Hondê xo ca vêsnena.
  • Her çi meydan dero.
  • Her çiçege boê nêdana
  • Her çı zono (zano) wenca boro (buro).
  • Her dare koka xo serowa.
  • Her dare ra qoçıke nêvîrajina.
  • Her ke bi vêsa, zıreno.
  • Her ke hero, ree gıneno çamuri ro.
  • Her kes ağaê çê xowo
  • Her kes ayvê xo nimeno thê.
  • Her kes barê Heqi poşt nêkeno.
  • Her kes het. ra onceno.
  • Her kes kerdena xora gore vineno.
  • Her kes lazê ma u piê xuwo (xowo).
  • Her kes lazê piê xoyo.
  • Her kes rıskê xo weno.
  • Her kes, honde tali u qederê xo onceno.
  • Her keşi derdê de xo esto.
  • Her keşi jê xo mezone (mezane).
  • Her keşi rê esto, marê çino.
  • Her ki esto, herê heru ki esto.
  • Her ko ra gêver bio, çımı ki dewe onto.
  • Her pêxamberi dua canê xo kerda.
  • Her qafıke ra qesê vejino.
  • Her tair (their) ´ve zonê xo waneno.
  • Her tair (their) halênê xo ´ve xo vırazeno.
  • Her tenge ra dıme hiraie esta.
  • Her vas koka xo sero roweno.
  • Her wela adıri de gevij dano.
  • Hêrdisa to bia sıpê, serm nêkena.
  • Hêrdise bıze ra ki esta.
  • Hêrdise ra gore sane beno.
  • Herê bê perire bar beno zaf.
  • Herê borono.
  • Herediye, boxça xo gurete şiye
  • Heremus wele kıneno, keno xo ser
  • Heri rê mom şiya vato: „ya koli, ya ki areê qedia.“
  • Heri vato, „azna zon“, şiyo çêmi ver, vato,“ mı xo vira kerd“.
  • Herkes moa(maa) mı pers keno (perseno), piê mı kês pers nêkeno.
  • Hero bê kira her kes niseno ro cı.
  • Hero bê kirawo.
  • Hero ke gever bi, vergi ra nêterseno.
  • Hero, hora semera xo çina.
  • Hêrs ra ke nişta ro,zerar ra urzena ra.
  • Hêrsra ke ustara, zerar ra nisena ro.
  • Hes gême ra heredio, xevera gême çinê bia
  • Hes ke bi khokım, qidie (gudiê) xo pê kay keno.
  • Heştire çımu jê la u laşer şi
  • Hewnê isonê vêsani nino.
  • Hewnê vêsani nino.
  • Hewnê xo hewnê awreşiwo (hargoşiwo).
  • Hewnê xo zur qesey meke, dıdanê Pexamberi dezenê.
  • Heywano ke peê xo khul bi, qılancıke ke koti ra yena zoneno.
  • Hiraisê ostori poştiya gao nêyri rawo.
  • Hirê xo ame, şi.
  • Hona boa sıt fek ra yêna.
  • Hona ostor (astor) nêgureto, nalu ceno.
  • Honde hêsar bio ke çino.
  • Honde ke ma va, tuk ame zonê maro.
  • Honde kutıki qimetê xo  çino.
  • Honde xode pil mebe.
  • Hot tenu qewetin erjiê barê here( gureto barê here ra), vato: „Axx bêkhêşiye!“
  • Hozor (hazar) reê posema bi.
  • Hurdine pia sare naro zu (jü, yew) balisna.
  • Huska husk qemetio pıra.
  • Hı vato, pırnıke ra pero.

 

I

  • Isono ke gına waro, dostê xo çino.
  • Isono ke gıra şi raê ceno.
  • Isono kılm çiê xo verê gule dero.
  • Inatê xo inatê khêrgo.
  • Inatê xo, inatê Hermenio.
  • Inu lınge esta (esta ra) zumini ver.
  • Ison ´ve cüamerdie bımıro.
  • Ison ´ve qesê domani raê ra nêsono.
  • Ison bêxeta nêbeno
  • Ison derdê xo ke nêvazo, derman nêvineno.
  • Ison gereke dua  ma u piê xo bıcero
  • Ison hata nêramo ke, nêçineno.
  • Ison isot dırvêta isoni nêkeno.
  • Ison jü kêmerr ra dı qılancıku nêkıseno.
  • Ison ke awe sero bo, mor bile qarsê isoni nêbeno.
  • Ison ke Heqi ra nêtersa, isoni ra nêsermaeno.
  • Ison ke merd wele (erde) bena deyra.
  • Ison ke seveta germi ra fetelia, goçıka xo tey ceno.
  • Ison ke tü kerd, peyser nêliseno.
  • Ison kutıki de kuno çüwal ?
  • Ison pi ra sêy nêbeno, mua ra beno sêy.
  • Ison qailo ke tey şer kero.
  • Ison reê xapino.
  • Ison roza zue (jüê) beno, roza binê mıreno.
  • Ison seveta xatıri ki bo, her sıl çarç nêkeno.
  • Ison sole dırvêta isoni nêkeno.
  • Ison tenge de isoni rê lozım beno.
  • Ison vêsanie ra nêmıreno, ri ra beno çeqer.
  • Ison xanêdanê hardê xuwo (welatê xuwo).
  • Isoni ´ve qesekerdene, heywani ´ve boê kerdene zumini naskenê (sılasnenê).
  • Isoni ra ke ri di, her waxt wazeno.
  • Isoni sıto khal lito.
  • Isono bêkes jê thairi bê perro.
  • Isono çhêr xo nêgoyneno.
  • Isono derg aqılê xo zoni dero
  • Isono her herêna xo her ca beli keno.
  • Isono ke dênı ra tersa, çêver(ê) (xo) hira ra nêkeno.
  • Isono ke gına waro ust ra, zono.
  • Isono ke hardi de niada, eyra bıterse.
  • Isono ke Heqi ra nêtersa, eyra bıterse.
  • Isono ke isoni ra nêsermawa, Hêqi ra nêterseno.
  • Isono ke karê xo nêzono, peynie de posemano
  • Isono ke mexmurêni kerde, eyra dür vozde.
  • Isono phêt nona xo khemere ra vezeno.
  • Isono rınd amrê xo kılmo.
  • Isono rınd olvozena xode belio.
  • Isono vêsa qatığ, bêhewık balisna nêwazeno
  • Isono xêğ saydê isonê baqılio.
  • Isono xıravıni ra qesê xıravıni vejinê.
  • Isono zonaoğ ´ve nêzonaoğ jü nêbenê

 

J

  • Jiare ke jiara, reê mırodê isoni kena.
  • Jede senık de nia mede
  • Jü hêra Balabanıji biya, vato „ ez ağawo“.

 

K

  • Kaê domaneku nio.
  • Kafa mı hurina, marê perey yênê.
  • Kal werd, zerê mı  dezna.
  • Kam ke merd, wele bena deyro.
  • Kam ke mı qail nêbeno, canê xo mı medo.
  • Kam ke riê tode huyia  xorê dost mezone.
  • Kam merdene ver remo, xeleşio.
  • Kam vano ke „ doyê mı tırso“.
  • Kamij kêmere hawa fiyê binde vejino.
  • Kamij kêmere ke gırsa, sarê xo pırode.
  • Karê lerze seytan qarsê cı beno (qaris beno).
  • Karê soni meverde sodır.
  • Kata şêr, taliê mı mı ver sono.
  • Ke siliye bo, hêgaê made nêvoreno
  • Kêmaşia isoni her waxt ki bena.
  • Kêmera bınê golia.
  • Kêmera bıni kerde ser, yê seri kerde bın.
  • Kêmera çengi çenge de nina ro.
  • Kêmera gırane hurêndia xode manena.
  • Kêmera gırse hurêndia xo dera, kêmera qıskhêke kena qına xora.
  • Kêmere bije serê zêra xo fie, na qese xo viri ra bıke.
  • Kêmere esta hermê xo dezo.
  • Kêmere meerze werte, qefçılie perena to.
  • Kês dısmênê xorê nêvano alaqutare.
  • Kês herme dey hard niano.
  • Kes nasıve keşi nêweno.
  • Kes seveta derdê keşi nêberveno.
  • Kês vêsanie ra nêmerdo.
  • Kêsegani ra jü muye ontene kara.
  • Kêş mianê dey hard niardo.
  • Kêş nêvatenê ke çhımunê to sera buri estê.
  • Khêfe sovıni kêwt çımu.
  • Khêrga dewletli rozê dı rey haku kena.
  • Khêrga vêsane hewnê xo de qut diyo.
  • Khêrge awe sımena, xo sero Heqi ro niadana.
  • Khêrge kota roy ver, çımê xo hona sılond de biyo.
  • Kherm satalê cı bio.
  • Khesreta xo onte we, cırê cigerê mı bi letêy.
  • Khokımo, aqılê xo biyo awe.
  • Khufe gire da.
  • Khırr derma bıvino, keno sarê xora.
  • Ko çıxa berz bo, lınga isoni kunara cı.
  • Kor ke Heqi de çıturi niadano, Heq ki kori de heni niadano.
  • Kor uzanpêqa phi u khalıkê xo şen nêkeno.
  • Kowo ke berz bi,  mızê (dumanê) xo serowo
  • Kozıkê domanekhu niyo.
  • Kozıkê domaneku nêvırazeme.
  • Kundıra ke hurenda sıloni de nêde, tomserda
  • Kurnıke kert kerda.
  • Kutiki pê huyinê.
  • Kutık bile dostê wairê xo nas keno.
  • Kutık çêwo ke cıra non boro, o çê nas keno.
  • Kutık çı zono jare çıka.
  • Kutık gostê kutıki nêweno.
  • Kutık hata ke awe ro nêgıno, azna nêmıseno.
  • Kutık ke zura, wairê xo wazeno.
  • Kutık loweno, khêwrao vêreno ra.
  • Kutık pê qêsa xıravıne huyino.
  • Kutık wairê xo naskeno (silasneno).
  • Kutık wayırê xo goz nêkeno.
  • Kutıkê suriye şiş verayê.
  • Kutıki de loêno (loweno), vergide zureno.
  • Kutıki ra pers kerdo: „ Qey lowena?“ Vato: „ Tersunê xora.“
  • Kutıko ke goz kero nêgıreno.
  • Kutıko ke goz kero, dıdanunê xo isoni nêmısneno
  • Kutıko ke gıreno cıra dür vınde
  • Kutıko ke pizê xo mırd bi, şiye de kuno ro.
  • Kutıko ke quzız bi, gilej fek ra çarç bena.
  • Kutıko ke ro buru (boro) sanıke verê çımrawa.
  • Kutıko koro, pereno isoni.
  • Kuzê awe raa awe ra sıkino.
  • Kıla isoni ke biê çewt, her kes nıçıke kuno cı.
  • Kıla xo estê hard.
  • Kıla xo gınê waro, qırê xo osa.
  • Kırmancê (zazaê) ma nê dênê xo danê, nê ki yinkar kenê.

 

L

  • Laê xo Haqi ra bırıyo
  • Laz hetê pi ra, çêneke hetê maê ra sona.
  • Laz ke goza, torn dendıko
  • Leçeg(k)a to mırê bo.
  • Leê mı de nêmend.
  • Lêlê sondi kewt te.
  • Lesa deva ki gırsa, gereke her ver şero.
  • Lesa mı bie gırane.
  • Lesa xo (honde) vizoiya, fêndê xo honde reseniyo.
  • Lesa xo derga, aqılê xo kêmio
  • Lesa xo vizoi bie derg.
  • Letê hozori phonc seyo, o ki made çino.
  • Lêwê xuyo zu hardi liseno, zu ki asmêni.
  • Lokme bêrıza nêwerino.
  • Lokme ke nêcüa, gula isoni de maneno.
  • Lokmo gırs bıze (buye), qeso gırs qesey meke.
  • Lüa lekasewere.
  • Lüe canbaza, doqbaza
  • Lüe xuya xo nêvinena, tükhê xo vinena.
  • Lüye ke gêndi kerde, khergi dıma sonê.
  • Lım nano gonra, nano riê isoni ra.
  • Lım nano theniyê ra, nano riê isoni ra
  • Lınga tıya jüya na dinade, jüya a dinade, raşt qesey bıke.
  • Lınga xo bêxera
  • Lınga xo xêra.
  • Lınge estara ver do waro.
  • Lınge nan ro to, qılasnen ra.
  • Lınge nan ro vêrê to , sıl de to fek ra ken tever.
  • Lıngê xo estê pêser, reqesneno.

 

M

  • Ma muya şia u sıpiê ra can da, sari werd.
  • Malê na dina na dina de maneno.
  • Martê bijêk kena qarte qurte.
  • Mêrêsê pi rew qedino.
  • Mezela bê pereê ke bıvino, mıreno.
  • Miya şiaê ra voreko sıpe ki beno.
  • Mordem gereke adıri de kay mekero.
  • Mordemi kena tumanunê xo vezena.
  • Mordêmi pilê xo ke nas nêkerd, Hêqê xo ki nas nêkeno.
  • Mordemo çhêr xo nêgoyneno.
  • Mordemo cüamerd qesê xo verde vano.
  • Mordemo ke qesê xo nêzona qesey bıkero, zeke diko ke bêwaxt vengdano vıle cıra kenê, henio.
  • Mordemo vêsa des orxanu ke pıra dê (pa dê) oncia hewnê xo nino.
  • Mordemo xayın  tersoneko.
  • Mordemo xayın berx u dar nêbeno.
  • Moreka nezeri kerda pıra.
  • Moro lük peyniê de bela xo vineno.
  • Moro kungo, bın de dano pede.
  • Muria xağe gula isani de manena.
  • Mı dest u phaê xo kari ra ontê.
  • Mı hata nıka şüalenda xo ´ve herame ra nêkerda (herami rê ra nêkerda).
  • Mı nê kerdo vind, nê ki diyo.
  • Mıjde theyr qu nêkeno( newaneno).
  • Mıra mevinê, Heqê xora bıvinê.

 

N

  • Na çê bıvêsaê pila ke keno.
  • Na dina ra destê xo ont.
  • Na dina thola, taê ramenê, taê ki çinennê.
  • Na dina ze areyiya, cerena.
  • Na dina ze şiya dara, fetelina.
  • Na dina ze wariya, keşi de nina.
  • Na dina zurekere kami de yena.
  • Na dinade ke ramıto, axrete de çineno.
  • Na is peru ra niyo, sıra (dore) rawo
  • Na kor uzağ sepetê ria toayrê nêbeno.
  • Na lesa ney pırê hengu renguna.
  • Na mıletrê elqen nêbena.
  • Na nêbiayie kerda çêverê ma.
  • Na qese gosare ke, gosê xo ke, xo viri ra meke.
  • Na qese ki mırê bi derd
  • Na qese ma wertê made bımano.
  • Na qesu de qesê esto.
  • Na sevaqê sodıra, hona qılancıke ci ser nêşiya.
  • Na vizoyê lesa ney pırê hengu renguna.
  • Namê cüamerdi esto.
  • Namê ma bıdo.
  • Namê xo esto, eve xo çino.
  • Namê xo reyê eve dızdêni vejiyo.
  • Namê xo reyê eve zurekêren vejiyo.
  • Namê xo ve hardo şia kuyo.
  • Namê xo vejino, canê xo vejiyo.
  • Nao ke hêrneno ki rajiyo, na o ke roseno ki rajiyo.
  • Nazara hazara qesey kerd.
  • Nê anoğ esto neki şanoğ.
  • Ne axu be ke to berzê, ne ki seker be ke to borê
  • Nê berbeno ke ison tey bıberbo, ne huyino ke ison tey bıhuyiyo
  • Ne can de lazê heli rê, ne can de lazi qolay rê.
  • Nê cên, nê ki dan.
  • Ne dosti ra şêro mordemo hewl, nê ki dısmêni ra
  • Nê gostê ison yeno werdene, neki çermê xo beno pay
  • Nê guretaoğo ne daoğo.
  • Nê insafê xo esto, neki yımanê xo.
  • Ne lokme gırs bıze, neki qeso gırs qesey bıke.
  • Nê sondê xo beliyo, ne ki sodırê xo beliyo
  • Nefesê dewreşi zof rındo.
  • Neq ki esto, neqê nequ ki esto.
  • Neqe hata çê Heqi zu neqa.
  • Neqêni meke.
  • Nevsetenık, nevsê xo zaftke (zaptke).
  • Ney dest ra towa nino.
  • Nêzonaêna xo ver qesey keno.
  • Nêzonaenê ayv nia, nêmısaenê ayva.
  • Ni cênıkı ke des bêçikê xoyê, her bêçıke de hunerê esto.
  • Noloti şero dey ke isono
  • Nona huske, piazo tuz werdê xowo.
  • Nona ma bê sola.
  • Nona mına huske hemgênê sari ra wesa.
  • Nona mıxeneti nêwerina.
  • Nona serevdie nêwerina.
  • Nona to ke çina, zone to bıbo.
  • Nona vêri rê (suxre keno) candano.
  • None ke biye letey, reyna pıra nênişena.
  • Nonu sola zumini werda.
  • Nuke şiye bazar de biê lovlovey.
  • Nuki marê sanıku qesey keno.

 

 O

  • Oğıre to rakerde bo.
  • Omisê Seytani mebe.
  • Omrê isoni zê wariyo, ewro yeno, meste sono.
  • Ondêra goni oncena.
  • Onto lao şilaro.
  • Ospor ame pêya şi.
  • Ostoro ke bê pere bi, kam qayıtê dıdano beno.
  • Ostoro revan xo nêqefelneno.

 

P

  • Pasqul da qıne ro, kerd tever.
  • Payna (dımê) kutik mede, kutık to nêpero.
  • Pê ciê xo kaykeno.
  • Pê paa xo kene pil.
  • Peike (peêk) xo mendero peêkunê leylege.
  • Pepug ve xane tode bıwano.
  • Per u paê xo şikiyê
  • Pere peri ano.
  • Pere qılerê deştiyo, heni yeno heni sono
  • Pero zu çêvera nejino.
  • Peroz u pêsewe zu qura a.
  • Peyê isoni de mevaze, vana riê isoni de vaze.
  • Peyniya ma pêrune bınê hardê şiayo.
  • Phonc bêçiki phoncemêna zu (jü, yew) niyê.
  • Pilê xo nas nêkeno, Haqê xo ki nas nêkeno.
  • Pilênia ke keno, vano, esto çino, ezo.
  • Piyê feqiri-fıqariyo
  • Piyê hewli ra lazo qolay.
  • Piyo baqıl ra lazo aqılsenık.
  • Pizê budelay ke bi mırd, çımê xo postalu dero.
  • Pizê xo mırdo, çımê xo vêsano
  • Pizê xo verê feki dero.
  • Phonc bêçıkiyê, poncemena zu niyê
  • Postê kutıki ra meska doy nêbena.
  • Phoşti pêsane.
  • Phoştia xo sana cao qewin.
  • Phoştia cüamerdu ra weno sımeno.
  • Phoştia deyra weno sımeno.
  • Phoştia xo hard nina.
  • Puç ke kot dare, cıra nêvejino.
  • Pılorê dela beleke.
  • Pırnıka tora fıtıl fıtıl yeno.
  • Pırnıke bize riyê xo oncino we.
  • Pırode, belao, pıro mede, qedao.
  • Pınsıge çıxa cao berz ra berze ke, onca lıngu ser gınena waro.
  • Pısıka xo pısıka awrêşia
  • Pısınga ke sayd bıkero, nêmiawkena.
  • Pısınge gever biya, dewran koto merri.
  • Pısınge ke mijia xo dıye dırbetia mıde niadê
  • Pısınge ra vato, „ciyê to dermano“, wele kerda ra ser.
  • Pısınge ver biya (şia), dewra koto meri.
  • Pırenê mı ra cero.
  • Pırenê mıra qızo.

 

Q

  • Qafıkê goze pırr nêkena.
  • Qafıka neyde aqıl niyo, tı hen zona sımero.
  • Qafıka xo qolında, aqıl pa nêsono.
  • Qafıke ke thole biye, aqıl cırê kar nêkeno.
  • Qalê kutik bıke, çüe leê xo de rone
  • Qatıra ke kalekê xo gul bi, semere ra xuye kena
  • Qedao ke isoni rê yeno, malê isoni rê bêro.
  • Qedrê dey gırano.
  • Qedırê xo zafo.
  • Qelema dey ra goni vorena
  • Qesê cahili isoni re çetın nino.
  • Qese haqi rê kam se vazo.
  • Qesê isonê feqiri pere nêkeno.
  • Qese qeşi ano ra.
  • Qese xo kêmera bıriyaiya.
  • Qesê xo kerdo zu.
  • Qesê xo sero vınde.
  • Qeseykerdena jêdiye pere nêkena.
  • Qeseo rınd mor lone ra vezeno.
  • Qeseo thol pizê ison mırd nêkeno.
  • Qeseo xıravın yê wayiriyo.
  • Qesunê alık u fatıke qesey keno.
  • Qesunê tholu ra çenıke xo meqefelne.
  • Qey biya pêrsan, honde domanu lawnena.
  • Qey şia amo sıpi serde, çıko.
  • Qey zê (jê) ostori tu hirena.
  • Qey, ma çê qolê aşme çıko?
  • Qudımê xo biyo şa.
  • Qurıs verde mıreno.
  • Qutê xo made wena, hakunê xo zovi ca kena.
  • Qına şia u sıpıye meste beli bena.
  • Qına xo ke çhêr kerê endi hondera, qılancıke hona ci ser nêşiya.
  • Qınake rut biye her kes tüyê cı keno.
  • Qıne erzena we.
  • Qısmetê to ke çıko, qoçıka tode u vejino.

 

R

  • Raa xo ra bımane, hawalê (olvozê) xo ra memane.
  • Raa xo sas kerda.
  • Raê bırrna, do pıro.
  • Raê ra kewtê virnie, do pıro.
  • Ree ke biye, şia rınd bena şiae.
  • Reê niyo dı rey niyo, endi beso yê to.
  • Retia hode niadano
  • Retie bınê hardê mezelede bena
  • Ri de ke niade, rıskê isoni bırino.
  • Ri ke da cı, nafaki astar wazeno.
  • Riê to reyna ra mı memısno.
  • Riê xo bi şia.
  • Riê xo nêdezeno.
  • Riê xo tene huyiya.
  • Rio nerm mıra diyo.
  • Rio şa u sıpe tever de.
  • Rio şia u sıpê beli bi.
  • Roê xo hata nêvejiyo, xuya xo nêvejina.
  • Roşta çımunê xo pa şiye.
  • Roşta çımunê xo verdia de.
  • Roza ke Haq da dey, Heq u Tala de dısmenê mı nedo.
  • Roza qolaye keşirê nêro.
  • Roza xo biya şia.
  • Rozê yena oncia riê zuminde niadame.
  • Rozê yena rozê ra xıravına, sewê yena sewê ra tariya.
  • Rozê sarê xo weno.
  • Rıê to be korek bo.
  • Rınd u xırave meste malım beno.
  • Rındekêni de niamede, xuye de niade.
  • Rındêni bıke, rındêni bıvine.
  • Rındêni u xıravinênia isoni nawa.
  • Rındi rê kês xıravın nêvano.
  • Rıskê xo kemer ra vezeno.

 

S

  • Sar beçıkunê xo goz keno.
  • Sarê dey jê mori kerd po( pon).
  • Sarê dey werd.
  • Sare husko, Nuh vano Pexamber nêvano.
  • Sare husko, qese pa nêniseno.
  • Sare ke cırakerê coro (qeytan) zür nêkeno.
  • Sarê mı balisna sero, gosê mı dina sero.
  • Sare şiawo, şia giredo
  • Sarê tu ke nêdezeno, huskê bendero cıne, bıdezo.
  • Sarê xorê bela guret.
  • Sarewo sari verde, bojiyo boji verde.
  • Sari rê adeto, marê tometa
  • Savır kılıtê cenetio.
  • Sayiya cüamerdu ra bi mordem.
  • Se kena bıke, coru bebextêni meke.
  • Se kena bıke, hete Heqi ra ra meverde.
  • Sera Haq des u di asmia.
  • Sero lerzeno.
  • Sero none xo weno, bın de kıneno.
  • Sero perri kerde ra.
  • Seveta xatıri ağu nêsımino.
  • Seveta zu qurs canê xo dano.
  • Sewe bê ma u bê pia.
  • Seytan mıra vano „ ney dewna ke“.
  • Seytan tız kerd.
  • Seytan xapneno.
  • Seytani rê pıre derzeno.
  • Soe ke dare ra biye, her kes kemer saneno cı.
  • Sola non kemia.
  • Solıx ro mı bıria.
  • Sondi weno, xo erzeno adırê Haqi.
  • Sunık punıka xo qefçıla.
  • Süriya bêşüanie (boka vergia) verg weno.
  • Sıfrê xanedanu dayma hardi dero we nêdarino.
  • Sılorê çımunê xo pak ke qefçılo boyın.
  • Sınata pi laji rê manena.
  • Sınate bilezıka zernênia.
  • Sırê xore khela gonia.
  • Sıto helal lito.
  • Sıto xırabın lito.

 

Ş

  • Şiya xo şiya helıga.
  • Şiya kami ra xeleşina.
  • Şime der(ey)i ver, dere ma verde beno (bi) jüa.
  • Şüane peyê ağayde astê piyê ağay vano.
  • Şifetê xo tı heni zona ke şifetê kutikiyo.
  • Şiyo vırênia cinike.
  • Şiya honıke de jê selexani merediyo ra.
  • Şiya to bêro mı sare de.
  • Şiya mıra terseno.

 

T

  • Taê borê, taê tey niadê.
  • Taê candê, taê borê.
  • Tajia mı ke mıde rast bo, awres lewunê mı nêkoçeno
  • Tê desti ra fetelnenê.
  • Teliyê xo kêşi ra nêşiyo.
  • Tencıko gırs herey girino.
  • Teresê cinia xowo.
  • Ters nêzono, cigera xo dı çalato.
  • Tersonıko, cigerê xo ponc perey nêkenê.
  • Tersu dano ve cı.
  • Tersu ra xode kerd.
  • Têsa beno awe, têsa ano.
  • Texto phuç mıx nêceno.
  • Tezelê taliyê isoni ke nêgura, zora se bıkeri.
  • Thair ´ve peru perenora.
  • Thomora caê xıravıni tedera.
  • To cen bınê lingunê xo, loklu de to fek ra ken tever.
  • To con dan we hardi ro, mezg pırnıkunê tora ken tever.
  • To çım de ez biyo teli.
  • To çıtur boê gurete?
  • To gereke bınê na karê gırani ra urze ra.
  • To heni zona bulisk kuyo pıra.
  • To heni zona ke mıloçıko werdo.
  • To Heqê xora bıvine.
  • To lınga Seytani sıkıte, çıko?
  • To nano ro heri, dımı ki dano ra to dest.
  • To nu de wen, ci de ken.
  • To tozê bınê lıngunê dey nêkena
  • To zonê xo qulerito ro çıko, qesey nêkena.
  • Tora gonu rew bo.
  • Torê çiê lozımo, nêvana.
  • Torê dina ra bıxemelne.
  • Torê zof tayin lazımo.
  • Torje dave lınga xoro.
  • Torje dove dare ro, dare vato dımê to mırao.
  • Toyê to cenıka xo sero diyo çıko?
  • Turikê isonê zurekeri dayma bınê çengi dero.
  • Tı a çapanêni de şerê, bıko!
  • Tı arei veri ra ama, çıko?
  • Tı bınê na qesu ra nêvejina.
  • Tı cande, werdoği zafê.
  • Tı gamê bi, ez dı gami yen.
  • Tı gereke omise zaman be.
  • Tı gılo ke nista ro cı, ey bırnena.
  • Tı heni zona ke pêru tey beno mezele.
  • Tı heni zona ke bijeko bêwaxto.
  • Tı heni zona ke goligê axuro.
  • Tı heni zona ke gılê koy ra biyo pil.
  • Tı heni zona ke herê bıriyo.
  • Tı heni zona ke heso dırvetıno.
  • Tı heni zona ke hewiya xoya.
  • Tı heni zona ke mija Tırku şiya pede.
  • Tı heni zona ke nakê mı cıra kerdo.
  • Tı heni zona ke sıtê pısınge ra goş kerdo.
  • Tı heni zona ke xozê dalo (dalıko).
  • Tı hepıs ra xeleşiya ra.
  • Tı i qesu kıla mırê qesey bıke.
  • Tı isoni ge nana ro ospori, ge nana ro heri.
  • Tı ke adır be, hondê xo ca vêsnena.
  • Tı ospora ez payo, çıko?
  • Tı tıya, ez ezo.
  • Tı ve hardo şia kuyê ke, tı cuamerda!
  • Tı vêsanie ra ama.
  • Tı wairê az u uzia, barê Haqi poşt meke.
  • Tı wazena ke kıncunê tuyê qilêrünu veji werte.
  • Tı xıravera xeleşiya ra çıko.
  • Tı zaf xo goynena.
  • Tı zerê mua xode çituri new asmi vıneta.
  • Tık sanıkunê khanu qeseykena.
  • Tımonunê xode kerd.
  • Tırıa miye, miye rê bar nêbena.
  • Teh, ondêri werdo, bese nêkeno bıne vêri ra şêro.

 

U

  • U çalımê tora kês nêterseno.
  • U zon ke nêbo, qılancıki çımu vezenê
  • Uzağê to ve korbo sola!
  • Uzağkoro.
  • U zon ke nêbo, mirçıki çımu vezenê.
  • U ki mırê biyo wayirê goçêna darkıne.
  • U ke çı malo ez ey nasken
  • U bınê goli de mosu moreno.

 

V

  • Va dênê mı bıbo, qılancıka beleke de bo.
  • Vake nêvo verg nêlewino.
  • Vake pêrode, nêvake bıkıse.
  • Vanê „ mordemke mor kıst tij vera nêverdano
  • Vanê „ tı gureena ( meguree) taliê to bıguriyo.
  • Vanê „cinika rındeke de nia dana sevabo“.
  • Vanê, „ khırri ra, korri ra, lengi ra bıterse“.
  • Vanê, „mordem ke heroz çıyê mehesno, gosê xo benê dergi“.
  • Vanê, „na dina iştirunê gay serowa“.
  • Vanê, „pi bağ do lazê xo, laji salqımê hengure piê xo nêda“.
  • Vanê, „roz hozor beno, hozor u zu ki mıreno. O zu  raa cinik(er)a mıreno.
  • Vano weyiye ke sarê xorê.
  • Vano, „ na dina yê mına“.
  • Vano, „na koy mı vırastê“.
  • Vasê kowu sarê ma sero rewa.
  • Vatena xora gereke peyser mevındê.
  • Vayê cünê xo amo vaydano.
  • Vengê xo zaf weso.
  • Ver de dosto, peyde dısmeno.
  • Ver some, goz keno, dıma some, paskulu erzeno.
  • Verê çımunê xo bi tari.
  • Verê fekê mı kena saê.
  • Verg roza dunane de nia dano.
  • Verga vêsa kotora oroz, bese nêkerdo şero, vato, „ teh ( tew) onderi werdo bese nêkeno bınê vêri ra şero“.
  • Vergi de weno, qılancıke de qıştneno.
  • Vergo ke feteliya, vêsa nêmaneno.
  • Vergo ke mısa gore, nêvındeno.
  • Vergo vêsa zureno
  • Vero coy derjêni xo de ke, hona pıncırari yê bini de ke
  • Vêsa voz dano tever, rut vozdano zere.
  • Vêsani rê nono husk ze ( jê) hemgênio.
  • Veyve eve (ebe) dawul u pıpıke wêso.
  • Viala pinca, cığa bıbırnê, oncia az dana.
  • Vijer zu ewro dı, tı nia kena.
  • Virqoşiya( vıroşiya) lingunê mı bi.
  • Vore ki sıpia, ison sero ciê xo keno.
  • Vore vora, rêçi biyê vindi.
  • Voreko hewl koz de bêliyo.
  • Voro tüke zımelê, vorde tüke herdisa.
  • Vılê isonê sey daima çewto.
  • Vılê xo tı heni zona vılê keseganiyo.
  • Vırtisê mı cıra yeno we.

 

W

  • Wes bo, va peê hot kowu de bo.
  • Waxtê Nuh Pêxamberi ra mendê.
  • Wele ve sarê xo seri de erzeno.
  • Wele ve cêncênia toro bo, tı ki vana, „ ez cüamerdo“.
  • Warwayo, vırano, vêsano xızano.
  • Wazeno ke isoni qoçıkê awe de bıxenekno.
  • Wereza hetê xali ra şiyo.
  • Weno, nêweno ke, mırd nêbeno; tı heni zona ke mılaketi qıne ra oncenê.
  • Wes halê nêweşi de nêzono.
  • Weşiyê nêweşiye ki seweta marawa.
  • Wertê xo lınga tıfongia.
  • Wertê xo qê çino.
  • Wertê mara qe awe ra nêvêrêna.
  • Wayirê manga şiyo, wayirê here ra do wasto.
  • Wayirê pi-kalıkê to bêro comerdie.
  • Wayirê pirê mı tüye riê to kero.
  • Wertê made koy estê.
  • Wertê xo çino.
  • Wertê çımu ra tıreno.
  • Werte de fızılêni keno.
  • Werte ra bi vind şi.
  • Wertê dinude awe ra nêverina.
  • Wertê dı adıru de mendo.
  • Wertê mianê hermuno xo to hen zona ke musoneo.

 

X

  • Xanê xo dariyo we.
  • Xanê xo we dariyo.
  • Xapa xo fişta ra gape.
  • Xaşiya thole pay ra nêvındena.
  • Xatırê cüamerdu esto.
  • Xatırê kutiki çino, xatırê wayiri esto.
  • Xatırê xo esto.
  • Xayın coru berx u dar nêbiyo.
  • Xêra Haqi bo, va rozê tepiya bo.
  • Xêra Haqi bo, va sodır bo.
  • Xêrê xo ke piê xorê çine bi, kami rê esto?
  • Xo ´ve xo huyiya.
  • Xo aynê dêvu de vineno
  • Xo nano ro bomêni.
  • Xo nano ro nêzonaene.
  • Xoci hewla diya( dia), dua xo viri ra kerda.
  • Xonça cüamerdu hardi ra we nêdarina.
  • Xıravo, barê Haqi poştmeke.
  • Xıravın ki esto, xıravınê xıravınu ki esto.

 

Y

  • Yaranie nêzono.
  • Ye her rındeke qusurê de xo esto.
  • Ye her oroji davacerê xo esto.
  • Ye kêşi kêşi rê nêmanena.
  • Ye bıza kole bıza iştirinerê nêmanena.

 

Z

  • Zaf can de, kêmi can de, peynie de merdena.
  • Zaf can de, senık can de, peynie de çor metrey kuras´ve qalıvê Zovinaê.
  • Zaf çımeroşto.
  • Zaf gosehirawo.
  • Zaf ri şao.
  • Zalımo, isoni qoçıkê awe de xenekneno.
  • Zamaê isoni herê isoniyo.
  • Zê asıqu gureto pıra.
  • Zê boğê foli, hetê veri ra erjino ra manga ser.
  • Zê boğê foli vıle tadano.
  • Zê bıjêkê hemlıko.
  • Zê çhikê adırio.
  • Zê dele rısnena ro.
  • Zê dıme herio, nê beno derg nê beno kılm.
  • Zê guda vore vıloşia ro.
  • Zê heliê çholi ame ra ser.
  • Zê heliyê çholiyo.
  • Zê hewnê sewe yeno ra mı vir.
  • Zê kêrga agopi quletneno ro
  • Zê kêrziki nişto pıra.
  • Zê kherge leyru vezena.
  • Zê kutıkê çarşi löşt keno
  • Zê kutıkê vêsani hasori biyo.
  • Zê loğa kore şiya pêserde.
  • Zê merê hereviyayi gıneno qavi ro.
  • Zê meri çüal lone keno.
  • zê mordemê sey destê xo veri raê.
  • Zê morê polak çiv dano.
  • Zê mıloçıku onceno.
  • Zê osteri hireno (hirena).
  • Zê pemi zaf nermo.
  • Zê pepug qakıt hata sodır.
  • Zê pepugi gıle dar u beri ra waneno.
  • Zê polevano, ponçê xo semernay we kewt cı.
  • Zê pısınga qınê vêsayie kozıkê adıri ra nêvejino.
  • Zê sanıka lüyê qeseykeno.
  • Zê sıtê maa to torê helal bo.
  • Zê vay ame, şi.
  • Zê vergê vêsani zureno.
  • Zê veyvika peê pêrugo.
  • Zê Xızırê Hewarê mıde rest.
  • Zê zarance dısmenê cısnê xowo.
  • Zeke ga kardi de nia dano, heni bınê çımura nia dano.
  • Zêlalo qeruno.
  • Zerê mı kuno hurê.
  • Zerê mı nêceno tey qesey bıkeri.
  • Zerê mıra goni sona.
  • Zern qıskheko qimetê xo berzo.
  • Zern zenge nêceno
  • Zerya xo esta.
  • Zof eve goni gureto.
  • Zof luko, nêverdano ke thair ra pero.
  • Zof sermonıko (sermaneko), hardi de niadano.
  • Zof temokaro, desti ra dılapa awe nêrışina.
  • Zonê xo ame guretene.
  • Zonê xo bi gıra.
  • Zonê xo gıredia.
  • Zonê xo jê çarıxi zof biyo derg.
  • Zonê xo zof biyo derg.
  • Zonê xode qına xo fiye, sero ronise.
  • Zora kewt (kot).
  • zorê kami ke şi kami.
  • Zu (jü) ez zon, zu ki Heq zono.
  • Zu baqıli ra ke çewres rey vake „bomo“, beno bom.
  • Zu bom kêmerê erzeno zu gol, çewres baqıl bese nêkenê vezê.
  • Zu fek ra ke qesey kerd zu teleke boncê des polıki ginenê waro.
  • Zu ke qılafet de nia do, mordem say keno.
  • Zu pi des domanu keno weyiye, des domani jü pi weyiye nêkenê.
  • Zu sılond de dı dik nêbenê
  • Zur key raşt vejiya.
  • Zuruno ke keno çêsaye pê mıreno.
  • Zuy vato, „ pola to cen na dina ra fetelnen“, vato „tı mı dera yaki niya“.

 

 

 

© Usxanê Cemali