A

A şeytan, a meydan.
A torê sola raşt nêkena.
Ağa bê xulamo, xulam bê ağao.
Ağa ke dewıc nêbo, dewıci nêxapnêno.
Ağaê şariyo, xısmekarê xuyo.
Ağaê xuyo, xısmekarê şariyo.
Ağay ra ağao.
Ağay tım goniwerê.
Ağay xulami ra va, xulami seyê xo ra va, sey dela xo ra va.
Ağwa bıza kole bıza istiriye rê nêmanena.
Ağwa aqıl u fam u fıreseti.
Ağwa arey bırnê.
Ağwa cahila ko ra şona.
Ağwa ci de şono.
Ağwa dera bena züya.
Ağwa genca cêro şona.
Ağwa par u pêrari.
Ağwa pari êna ro viri.
Ağwa siyae ano çımanê xode.
Ağwa siyae arde çımanê xode.
Ağwa siyae bêro çımanê luka de.
Ağwa siyae bêro çımanê mıxeneti de.
Ağwa siyae bêro çımanê to ser de.
Ağwa siyae çımanê kema kuyo.
Ağwa şipe ra meterse, ağwa merdiye ra bıterse.
Ağwa tuya pêene bo.
Ağwe arre çarnena, avsanci xo goyneno.
Ağwe be xo, rae dana xo.
Ağwe bınê boçıki dera.
Ağwê de serdıne verdiye ro ser.
Ağwe fek ra êna.
Ağwe fek ra şona.
Ağwe avarde, tı avaro şorê.
Ağwe ke qab de vınete, boe kuna cı.
Ağwe ke verdiye de, arê nêdina.
Ağwe kewta bınê boçıki.
Ağwe ko de, merez zere de nêvındeno.
Ağwe nêkeno dest.
Ağwe nêresneno cı.
Ağwe nêverdano dest.
Ağwe raa xo ebe xo kena derg.
Ağwe şona, çaqıl maneno.
Ağwe şona qum maneno.
Ağwe verdê adırê xo ser.
Ağwe vındena, dışmen nêvındeno.
Ağwi nêno şımıtene.
Adır bê, caê xo vêşnena.
Adır bê, xo vêşnena.
Adır bi, adır u khıle de şi.
Adır de çê to kuyo.
Adır de kay nêbeno.
Adır guret.
Adır kewt thızıke, bi vızıke.
Adır koti kuyo, uca vêşeno
Adır koti kuyo, uca vêşneno.
Adır koti ro gıno, uca vêşeno.
Adır ma sero vareno.
Adır ma sero vêşeno.
Adır ra kıle vecina.
Adır ra pıren nêbeno.
Adır şayneno, vano: „koli ternê“.
Adır u kıla ke tede.
Adır u kıle ma sero vêşenê.
Adır verê lınganê dê de beno ağwe.
Adırê çêna çino.
Adırê cenemi çino, her kes adırê xo tey beno.
Adırê çêrika, doê karıka, hakê varıka, çêê veyvıka.
Adırê guri ra, qantırê hiri ra bıterse.
Adırê kuçıka tim vêşeno.
Adırê qotano.
Adırê şewe, fekê dewe.
Adırê to wedariyo.
Adırê xo bırê yavani ver de wekeri.
Adırê xo dariyo we.
Adırê zelıkano, doê nalıkano, çêê domanıkano.
Adıri locıne gurete.
Adıro bê dü.
Adıro gur, pêyniye de zur.
Adıro ke tızıke de.
Ae ra dot dina nêdiya.
Ajê serê aje.
Aje, terniye de êna de(dı).
Aje, terniye de namina dı.
Alimi xo vira kerdo, qeleme xo vira nêkerdo.
Amanet hata qiyameteo.
Ame lewê mı, veciya ro riyê mı.
Amo hurendi.
Amo ro cı.
Amo ro rame.
Ano serê xo, beno bınê xo.
Ap ro bırazay keno, xal ro werezey keno.
Aqıl be pere nêcerino.
Aqıl ke bıbo, jü qesa besa.
Aqıl ke bıbo, qese fam keno.
Aqıl ke çinê bi; ha vace, ha vace.
Aqıl mılko tewr rındo.
Aqıl nêno pileni u qıcêni.
Aqıl nêno rotene ke.
Aqıl sera de nê, şare dero.
Aqıl tacê şarê mordemiyo.
Aqıl taco zernêno, serê şarê her kesi de niyo.
Aqıl veto rotene, her kesi aqılê xo gureto.
Aqıl, aqıli sera; dest, desti sera.
Aqıl, mordemi de havalo.
Aqıl, pil u qıci nas nêkeno.
Aqılê isani vındeno.
Aqılê mı ke no aqıl biyenê...
Aqılê şari, marê sermiyan niyo.
Aqılê xo boste serê şarê xorao.
Aqılê xo deyra u dengızo.
Aqılê xo kerd vindi.
Aqılê xo nun u toraq de werdo.
Aqılê xo zayi kerd.
Aqılo gıran xorê muyê keno bar.
Aqılo ke şarê to dero, kırê verê to de ki esto.
Aqılo pêên hata êno vıren/ver, dina keno xırabiye.
Aqılo şenık, baro gırano.
Aqılo şıvık, baro gırano.
Araqe çari, werdê veri.
Arra xo têyna diya.
Arra xo têyna muso
Arra xo têyna zano.
Arre be ağwa ontene nêcereno/nêcerexino.
Arre be periye cereno.
Arre be periye fetelino.
Arre cereno, avşanci xo goyneno.
Arre cereno, avşanci xo peseneno.
Arre de gırede, sımer verke.
Arrê dina bê ağwe çêrexino.
Arrê feqiri Heq çêrexneno.
Arrê inê, bê ağwe çêrexino.
Arre ke, sımer ver ke.
Ase ra berz, çêngelo.
Asmên ano war.
Asmên çirr beno.
Asmeno dewreş.
Aspar ke mêzano astorê reway bıramo, vano: „Nê beygiri hona bar ra dot dina nêdiya“.
Asparê astorê şari tim piyao.
Asparê mayına qıre.
Aspar-rewa meşo, têyna kuna; piya meşo, pêy ra kuna.
Astanê ma koçenê.
Astarê isani Heqi rê weş bêro.
Astarê isani tım riyê asmêni ra nêbereqino.
Astarê isani tım riyê asmêni ra nêvêşeno.
Astarê kunê ro çıma ver.
Astarê ma ro cı weş nêno.
Aste u poste mendime.
Astê xo kerdê çüyale dês ra darde kerdê.
Astor arra heri ser nêno gıredaene.
Astor şüariyê/asparê xo naskeno.
Astor u qantıri ra danê pêro, heri bınê lınga de şonê.
Astori ra bi piya, nişt ro here.
Astori ra gına waro, torê orxan u doşeg; here ra gına waro, torê huy u zengen.
Astoro çêr zewngi nêresneno xo.
Astoro ke cew nêvero, nêhirêno.
Astoro khel bınê şüarê hewli de khelo.
Astoro khel zewngü xo nêresneno.
Astıkanê kutıki bışkınê ki cıra boe êna.
Asın berzê lınga ver.
Asın weno, paxır phırr keno.
Asıqe tedinê ra vana ağa, hama ağaê xo nas kena.
Aşma gucige zê cêniya viyaya; ge berbena, ge huyna.
Aşme buliskina
Aşıqe lacê xora vato: „Pırocıne wırazena bıvıraze, nêvırazena to dan mekteb şo her be vınde.“
Aşıqe va, „qiyamê zoro, tiz gıloro“.
Avranê zugurti, fekê çıkoti.
Avşar berze vıle.
Awa ke cün de bena, wa hega de bıbo.
Awa ke desta kerda, ma u pi nêkerda.
Awa ke no keno, kes nêkeno.
Awa ke no keno, mere dêsi de nêkeno.
Awa ke tora êna, wa Heqi ra bêro.
Awreş ke xelesiya ra, ko de şono.
Awreş ko ra herediyo, xebera koy çina.
Ax çarşeme, çarşeme.
Ax u wax de mendime.
Ax u waxê jübini mendi.
Ax, aqılê mıno vıren ax.
Axina merdanê to bo.
Axina piyê to bo.
Az u uzê mara duri.
Az u uzê xo bıriyo.
Asmên puf keno.
Asmêno bêwair.

B

Beçıkanê xo ser fino kay
Bağçê cahil u cuhili de, ci bêno khewe.
Baliye dare ra gına waro, ebe dare qayil nêbiya.
Baliye dare ra gına waro, vato: „Êh na dare çığa boyina“.
Bao tı koti rawa? Vato: „Ez hona nêzewejiya“.
Baqiya mendiye weş bo.
Bar ke baro; gırs çıko, qıc çıko?
Barê baqıli pışta kêmaqıli.
Barê ma, ma serao.
Barê mao, pışta maro.
Bare ra êna, şıt wazena.
Barê xo thalo.
Barê xode ciyê çino.
Barê xode çiyê çino.
Barê xode tawa çino.
Barê zurê ke kerdi.
Barut be adıri ra jü ca de nêbenê.
Başkeşa vineno.
Bava ke kewt tenge, raa Heqi kip/çip pêceno.
Bava kewto teut, canê xo goşt wazeno.
Bava koto, ana poto.
Bava şono cenet, guna nêverdana.
Bava vano: „Nao êno, gıra gıra“, tolıb vano: „Wa bêro, gıra gıra“.
Bavao zureker martaga erzeno, hard u asmêni puf keno.
Bavokê Heqime.
Bazarê aqıli de her kesi aqılê xo gureto.
Bê dawul u zurna reqesino.
be xo fekê kutıki leseno.
bınen vengê xo nêkeno, o seren qireno.
Bê guna.
Bê hesa u bê pare.
Bê kes, bê perr u bê payime.
Bê punık u bê pergal.
Bê qal, bê qır.
Bê qıda.
Bê rısk u bê hesa.
Bê rısk u bê pare.
Bê thale u bê thule.
Bê şık bê guman.
Bê yom.
Bê zamet, bê nemet.
Bê zon u bê zar.
Bêbext, bêbextiye de şono.
Bebextiye karê cüamêrda niya.
Bêbextiye ke esta, nuna potiya, kuna çêverê şıma ki.
Beçıka xo dê cı, destê xora bi.
Beçıka xo ke adır ra nênê, nêvêşena.
Beçıka xo nêlewnêno.
Beçıka xo nêro cı
Beçıka xo nêro khuli ser
Beçıka xo nêro ser.
Beçıka xo tedera.
Beçıkanê xo ser ano, beno.
Beçıkanê xo ser reqesneno.
Bejna/leşa rınde, xuya rınde.
Beka şar ciyê xo ki weno; ma, marê çı!
Bela êno qeday ser.
Bela êno, qeda şono; qeda êno, bela şono.
Belaê şari, cırê şarê bini ra êno, ê mı bınê lınga mıra êno.
Belka nêweşiye be tewraniye ra êra nişê.
Ben goni, kun çêverê to.
Beno berz gınêno hard ro.
Beno goni, kuno çêverê ma.
Beno zê saciya sure.
Beno, nêbeno...
Beqe ke mequro, teqena.
Berbiş, berbişi ano.
Bêrê ro xo, ebe kêf u decê xo.
Bêrê rocê pêyde berzime.
Bertengê mıxeneti ra mevere ra.
Berz mepere, alçağ gınena waro.
Berz ra meşo alçağ kuna.
Bext, bexto vıreno.
Bextê ê felekê çêrıciyay bırıciyo!
Bextê mırê bırıciyo çê felekê çêrıciyay.
Bextê to bırıciyo felek.
Bi pıranê nun, dariya we.
Bianê zê kengerê verê vay.
Bime kengerê verê vay.
Bina xo be ma ano.
Bina xo be ma êna.
Bina xo be ma nêna.
Birindar/dırvetın decê birina/dırveta xo zano.
Bivine zamet, bivine nemet.
Biya mesela xal u werezay.
Biya ro rae.
Biyê maşıqê jübini.
Biyene ke ame, çinêbiyenê çüyê xo cena, şona.
Biyo kelpê verê çêveri.
Biyo lal u kher.
Biyo sola theyra.
Biyo zê aspıca potiye.
Boa ciyê her kesi, her kesi rê weşa/weş êna.
Boa gule ra, paşqulê teli ra.
Boçıkê xo sera biya khewe.
Boçıkê xo sero nişt ro.
Boğê xami erzenê verê gaê poti.
Boğo xam, xo şare ra erzeno manga.
Boglata ke keno çêverê xo.
Boglate ano xo serde.
Boglate bêro to serde.
Bom u budelay vace ke, „ma dina verda“.
Bom, bomi ra terseno; baqıl, bomi ra terseno.
Bon bê çırang/kerang nêbeno.
Bon bê kerang, çê bê sermiyan nêbeno.
Bon bıngê ra kip/çip gıre dino.
Bonê gureto vırazenê; ne locına, ne çêvero.
Bonê zurekeri vêşo, kesi inam nêkerdo.
Boziyo ke cüamêrda cıra kerd, nêdeceno.
Bulusk be toro do.
Bıberbe hatan ke teqa.
Bıberbe hatani ke tasele biya.
Bıberbo teseliya xo bıfiyo.
Bıberbo teseliya xo fino.
Bıbo, çinê bo; çımê xo çêverê şari dero.
Bıbo, çinê bo; cırê jüyo.
Bıbo, wa verê çêverê ciranê mıde bo.
Bıde bıreme!
Bıde dest ro, nun dest ra bıce.
Bıfeteliyê vênêna.
Bımbarekê Heqi.
Bımre vınde.
Bınê ağwe de mosa moreno.
Bınê asmênê khewi de çiyê de nêwe çino.
Bınê çar çıma de.
Bınê çênga kuye...
Bınê çıma ra mıdê huyê.
Bınê dare kewtae.
Bınê hardi kewtae.
Bınê kheware ke gına pıro gere uşar bêro.
Bınê lınga mıde bo.
Bınê lınga mıde şoro.
Bınê lınga xo bılese, pexıli ra mınete meke.
Bınê lınge ra, hata serê şari.
Bınê peşanê kami de vındeno, dest erzeno peşanê kami.
Bınê siya xodero.
Bınê to kuç u kemero.
Bıngê bonê xo qayim gıre de.
Bıngê xo çino.
Bıngê zura çino.
Bıra bıra, fesada dina xêrepıta.
Bıra bıra, mazra koy thala.
Bıra ke bıra bo, cêniya bıraê xo nêceno.
Bıraê mordemi pışta mordemiya.
Bıraê werdene deyraê, bıraê merdene çinê.
Bıraê werdene tım heredano.
Bırao qıc/qız, daima qıc nêmaneno.
Bıratiye raştiya.
Bırre de şi, garane de amê.
Bırrê mal kuno siya jü dare.
Bırrê mal xo şanêno siya jü dare.
Bıteqo vındo.
Bıza arnoge boka vergiya.
Bıza gerıne wertê mali ra vece.
Bıza ke bırre ra bıriye ra, şiye, verg weno.
Bıza kermecıne serê çımi ra ağwe şımena.
Bıza qoçıne/iştirine bıza kole ra zede qoçağa.
Bıza vergê kori êna verê qule/lone.
Bızane, bıke.
Bızane, bıke; nêzana, bımuse bıke.
Bıze dızdiya êna kel, eşkera zêna.
Bıze ebe qoçanê xo, xo kınêna.
Bıze ke bıza meğelê xo kınena, hona tede meğel bena.
Bıze ke têyna kewte verg weno.
Bızoto kor, merd be çor.

C

Ca esto, bıde vınde; ca esto, bıde bıreme.
Ca esto, mordem cıra remeno; ca esto, o mordemi ra remeno.
Ca nêdo lınga xo.
Ca, o cao; waxt, o waxt niyo.
Caê bênamusi ne cenet de esto, ne cennem de.
Caê derba beno weş, caê qesa weş nêbeno.
Caê lınga xo çino.
Caê mêrdê cüamêrdi; ya bınê hardano, ya pê cağano.
Caê roşti nêmenda.
Caê xode cemediya, mend.
Caê xode vındeno, hawt rey telepeki beno.
Caê, ca lınga xo nêdo.
Cail u cihuli.
Can ke meveciyo, mal nêvecino.
Can şono, nêno hurendi; mal şono, êno hurendi.
Canê bavay cenet wazeno guna nêverdana.
Canê herike jan da, astorê hewli ra zede vazdano.
Canê xo hurino.
Canê xo hurino.
Canê xo nazıko.
Canêtengi rê Heq bêro rame.
Cao berz ê ağaiyo.
Cao ke adır çinê bo, dü nêvecino.
Cao ke nêceriyo, jü pê goşê xo mendo.
Cao ke rındiyê tedera, xırabiye çıka!
Car u amaniye ro cı bıriya.
Cara raa Heqi xo vira mekerê.
Cara zerni rısinê?
Cematê boma nêbiyo.
Cematê cüamêrda koê berzi sera bêro pêser.
Cematê dı bıraa nêbeno.
Cematê serevda nêbiyo.
Cenet ke vanê, serê hardano; cenem ke vanê, serê hardano.
Cenet u cenem bınê lınganê ma u piyê isani dero.
Cenetê tuyo, cenemê tuyo; çê tuyo.
Cêni jü niyê kofiyê xo jüyo.
Cêni u cüamêrd jü weleraê.
Cêniya dıdanê cüamêrda mordê.
Cêniya huşke.
Cêniya nêveşe rê mori vırto ra.
Cêniya rınde isani verva roc u tici bena.
Cêniya rınde isani verva xêre bena.
Cêniya tumanê xo eştê vılê cüamêrda.
Cêniyanê xora hes bıkerê.
Cêniye ke bıwazo, merdê xo kena wezir; bıwazo, kena rezil.
Cêniye parsüya çêwta, nê sozo nê itibaro.
Cêniyê u cüamêrdi ra; danê pêro ki, ênê werê ki.
Cêniye ustına çêyiya.
Cêniye, cêniye vata; cüamêrd, cüamêrd vato.
Ceno, Heqo; dano, Heqo.
Cênıka çêyi ustına çêyiya.
Cênıka ke mêrdê xora rew urzena ra, bozi de bıce, berzê cenet.
Cênıka xırabe Heq mara duri bero.
Cênıke hurdemena domanê xo kerdê vırana xo, jü vato ke: „Tı ne na dina de bınê nê bari ra xelesina ra, ne ki a dina de“.
Cênıke va: „Wıy qedaê mıde to ser kuyo, tı ki vana: Ez cüamêrda“.
Cênıki estê, cüaniki estê.
Cero cıkuye, cor de veciye.
Cevê kefeni çinê.
Cew u genımi ra bıraê.
Cewê heri zede amo.
Cewi ki vato, „ez bıraê genımiyane“.
Ci çığa ke tevdê, honde boe vecina.
Ci çığa tevdê, honde boe dano.
Cigere eşta kutıki, kutıki nêwerda.
Cigerê ma, fekê mara ardi.
Cigerê ma, ma zere de nêverdê.
Cigere verga hara; ne werina, ne erzina.
Cigeri ma zere de poynay.
Cigeri zerê mıde poti.
Ciran ciranê xo naskeno.
Ciran qulbê ciraniyo.
Ciranê mıxenêti u piyaê tıreneki ra hevzê xo bıke.
Cirano xêr, qulbê mordemiyo.
Cirano xırabın mordemi keno wairê her çi.
Ciyê bınê vare; rew bo, here bo vecino teber.
Ciyê kutıki rê nêbeno.
Ciyê kutıka kerdo xora.
Ciyê xo ebe vare mınenê tê.
Ciyê xo vazdo serê zerriya xo.
Ciyê xode kaykeno.
Ciyê xode khakê suri diyê.
Ciyê xode morekê suri diye.
Ciyê xode moreki diye.
Ciyo ke nêweno, pırnıka xo cı mefiyo.
Coka vanê: „Wereza be derba xaliyo“.
Colana dana xo, kami tersnêna?
Cor de cıkuye, cêr de veciye.
Cüamêrd jü rae mıreno, tersonık heroc mıreno.
Cüamêrd uyo ke nunê xo kemere ra veceno.
Cüamêrd uyo ke roca tenge de dest erzeno xo ver.
Cüamêrdeni goşare niya ke mordem goşanê xora kero.
Cüamêrdi estê, zê khelaê.
Cüamêrdi nêtawrenê ke siya kofiyê cêniya ra raverê.
Cüamêrdo xurt, rıskê xo kemere ra veceno.
Cınanê xode kay keno.
Cıni kewtê ro ser.
Cıra çiyê fam nêbeno.
Cıra çiyê nêno.
Cıra çiyê nêvecino.
Cıra çiyê pac nêbeno.
Cıra lom nêbeno.
Cırê hêni qewmiyo.
Cırm u alem zano.
Cırmê qafıka thalê lıngi oncenê.
Cırmê qafıka thale, lınga kute oncena.
Cırmê xo çıko.
Cısnê kutıki.
Cızdan, vicdan?
Cızır vızır, cızır vızır; dormê qena mı cızır vızır.
Cızır vızır, ya Xızır.

Ç

Çakılê mara amo.
Çakılê mara biyo darde
Çarç u çurç, çar u çur.
Çarçımi berbeno.
Çarê bêçara Heqo.
Çarê cüamêrda tim berzo.
Çarê dêra, hêni nıvısiyaê biyo.
Çarê ma qılaşiya ra.
Çarê mordemi ra çı nıvısiyae bo, mordem ê vineno.
Çarê xo (timi) pako.
Çarê xo çarê mı şane.
Çata çata cüamêrda ke amê, dake lacê xo naskena.
Çê başaraxa çino.
Çê bêçara çino.
Çê herami timi çine biyo.
Çê herano.
Çê mordemê zurekeri çino.
Çê piyê to bıvêşo.
Çê ra veciyene, tenê de merdena.
Çê to ağwa bo.
Çê to be şên bo.
Çê to bırıciyo.
Çê to wedariyo.
Çê xo vaê pakay ver dero.
Çê xo vay ver dero.
Çê xode ğêribo.
Çê xode nê, çê şari de nondaro.
Çê, cêniye kena şên.
Çê, çêy sera nêbeno.
Çê, ne bê cêniye, ne ki bê cüamêrd beno.
Çêna çêy pişkira verê destiya.
Çêna cirani, ciran dano merde; lacê cirani, ciran zewecneno.
Çêna, nuna potiya.
Çênê tora van, veyve bıcê xo ser.
Çêneka azebe ra vato: „Na oda zaf rındeka, tenê locına xo çewta“. Çêneke ki vato: „Dü pıra şono, nêşono, tı ae vace“.
Çêneke ğêriba.
Çêneke vana: „Ê mı, ya vilikçiyo, ya ki dawulçiyo“.
Çêo ke doze tede ra, xêr tede çino.
Çêr jü rae, tersonık hazar rae mıreno.
Çêr xo nêgoynêno.
Çerexino êno pılesino avşari ro.
Çêrmê gay, gay rê bar niyo.
Çêrmê gay, gay serra pere keno.
Çêrmê xora nêvecino.
Çêrxê feleki ge cêr, ge cor.
Çêver pa çino, kutık ver de çino.
Çêver ra teber ke, locıne ra êno; locıne ra teber ke, çêver ra êno.
Çêver teber ra ca de.
Çêverê çê wairê xode gıneno waro.
Çêverê Heqi, çêverê ramo; çêverê quli, textıko çamo.
Çêverê hokmati çêvero çamo, qul be zulmo; Heq be ramo.
Çêverê mınet u reca mırê kilit biyo.
Çêverê rame aseno.
Çêverê ramê daym rakerdiyo.
Çêverê xo kip bıce, ciranê xo dızd mevece.
Çêverê xorê rakerde verde.
Çêvero bêbısımlay.
Çêwres ajnê heri biyê, şiyo ağwe ver, jü niyamo viri.
Çewres meselê heşi biyê, têde mamuxe ser biyê.
Çêwres qesê heşi biyê, onciya ki zuro.
Çêwt ronişe, raşt qese bıke.
Çi, ebe qılerê desta êno werdenê.
Çiçêgê baxça zê çiçêganê koy niyê, hama quli ra nêzdiyê.
Çiçêgê rındi, aseo çêtın ra roenê.
Çik çıma ra pereno.
Çik de çê tora nişo.
Çik de tora nişo.
Çir bi, şi.
Çir u vir beno.
Çiyanê hênêna qese kenê ke nêkunê aqılê/şarê heri.
Çiyê bıde ke, çiyê ki bıcerê.
Çiyê de huyene çino.
Çiyê de nêwe çino.
Çiyê dızdêni weşo.
Çiyê na dina, na dına de maneno!
Çiyê xo vindi meke, eke kena vindi dıme mekuye.
Çiyo ke aqılê isani meşoro ser.
Çiyo ke Heqi kerdo têra, gere qul mekero cera.
Çiyo ke kenê, kaê domana pê nêno.
Çiyo ke nêwezino bıdariyo we, o çi tewr rınd dariyo we.
Çiyo ke qul zano, eke dêra qese bıkero, reyna nêzaneno ke çınay ra qese bıkero.
Çiyo ke şi era dıme mekuye, reyna nêno.
Çiyo ke şi, destanê xo cıra buşiye.
Çiyo ke tı kena, nêkuno aqılê hera.
Çiyo ke verd ra, era dıma mekuye.
Çiyo ke zere ra niyame, zeri ra niyo.
Çokanê xo serde dest u paê xo ardê pêser.
Çü ke rınd bıbıyenê cenet ra nêveciyenê.
Çü, bê cüamêrd; cüamêrd, bê pışti nêbeno.
Çü, çü sera; dest, desti sera.
Çuçıke/mırçıke zonê çuçıke zana.
Çıtur ke siya u sıpe jü niyo, heq u nêqe ki jü nêbiya.
Çüyê cenet ra veciya, raa cenêmi kena ra.
Çüyê Heqiyo çêverê tode.
Çı bêro şarê mordemi de, zonê mordemi ra êno.
Çı bêro şarê mordeni de, fekê mordemi ra êno.
Çı bıkerê, ê ki vênena.
Çı bıkerê, xorê kena.
Çı bıwazo, ê inam keno.
Çı esto, ağwe u adıri ser şoro.
Çı guna ma esta, bınê lınganê xo şanê.
Çı heşnena, têde inam meke; çı zana, têde qese meke.
Çı isani rê bêro fekê isani ra (isani rê) êno.
Çı ke bêro çımêvêşaneni ra êno.
Çı ke şarê to nêkewt, zerrê to ki mêkuyo.
Çı ke to dest rê êno, qe xo pêy de mede.
Çı kena, pêyniye bıpeme.
Çı kena, pêyniye bızane.
Çı tenga to esta, ağwa adıri de şoro.
Çı wazena, xêr bıwaze.
Çı, vıle tadana!
Çığa berz bıperê, honde ki alçağ kuna.
Çığa hard u asmêni jübini ra düriyê, ezi ki na qesa ra düriya.
Çığa ke bıhuyê, honde ki berbena.
Çığa ke dışmeno, heqa mordemeki esta.
Çığa ke dışmeno, sata tenge de lazım beno.
Çığa ke fam bıke ro, honde ki qese keno.
Çığa ke huya, honde ki berbena.
Çığa ke kişeno meiti werte de nêverdano, tae wele keno ser.
Çığa ke nêşıkime ki, wazeme.
Çığa ke rast nêbo ki, manqulo.
Çığa ke vaco “ez cüamêrda” ki, ağwe destê cüamêrda nêkeno.
Çığa kemera berzê kutıki, honde laweno mordemi.
Çığa rae duri bo ki, gama vırene de bena kılme.
Çığa şoreto.
Çığa toruno.
Çığırê feqira Heq keno raşt.
Çıko kuno tora? Tuşko lacê bıze.
Çıkoto kor, merd be çor.
Çıla destê koriya.
Çıla ma kerda melul u tariye.
Çıla zurekeri hata şewê nêmê vêşena.
Çıleka kesi hata şodır nêveşa.
Çılmê pırnıka xo buro, vınde ro.
Çılmım u zuxın.
Çım be çım.
Çım de, jüye hazara, hazare ki jüya.
Çım gıneno ro çımi (ro).
Çım kerdo ro jübini.
Çım şikino, şare nêşıkino.
Çım verdo cı.
Çım, çımi nêvineno.
Çım, çımi vineno.
Çıma bereqneno!
Çıma ra çik pereno.
Çıma ra kewt duri.
Çıma ra kor, dest u paa ra kut biyae.
Çıma ra waneno.
Çıma ser, şari ser.
Çıma ser.
Çımanê xo bıce.
Çımanê xo çar rake.
Çımanê xo ceno, fekê xo keno ra.
Çımanê xo qılaşneno ra.
Çımê kori çinê, bextê xo esto.
Çımê kori çinê, thalê xo esto.
Çımê kori ra hesire nêna.
Çımê kori rê roşti nêwazina.
Çımê mordemê dewleti tim vêşano.
Çımê mı nımac de niyo ke, goşê mı ki azanê de bo.
Çımê mı raa ra peray.
Çımê mınê şaşi de qayt meke, bextê mınê rındi de qaytke.
Çımê nalbendi sımê astori dero.
Çımê quli ke bi züya, derê ki benê züya.
Çımê qılaçi fıraqa dero.
Çımê to deverdiyê.
Çımê to deverdiyê.
Çımê to kami vet, va: „Mı be xo vet“, va: „Coka hêni xori vet“.
Çımê to rosti bê.
Çımê to teber de bımanê.
Çımê to veciyê.
Çımê xo biyê züya.
Çımê xo destê şari ra pêrenê.
Çımê xo gıno ro cı.
Çımê xo lukê.
Çımê xo qey korê, xora nêvinêno.
Çımê xo ra u dırba ra mendi.
Çımê xo ra u dırba ra pêray.
Çımê xo şare de kay kenê.
Çımê xo serê şari derê.
Çımê xo verdinê dı.
Çımêhira.
Çımêjeng.
Çımêsiyaeni rê çımêsiyaiye.
Çımêteng
Çımêteng u çımêzeng.
Çımi rındiyê fetelinê.
Çımi şare de kay kenê.
Çımo ke kor bi, (xorê) rosti nêwazeno.
Çımo ke teberao mırd nêbeno.
Çımo raşt, çımê çapi rê fayde nêkeno.
Çımo raşt, roşta çımê çêwti nêwezeno.
Çımo raşt, roşti nêdano çımê çêpi.
Çınay ra lom bıkerê, o kuno çêverê to.
Çıra dormê xo cena?
Çıxırê mıra fetelino.
Çıxırê qılaci, zê çıxırê awreşiyo.

D

Daene u guretene bıraê jübiniyê.
Daene u guretene destê Heqi dera.
Damaê maene, bê ma u bê piyêne.
Dan to Ali-Weli, bızanê xatırê Êli.
Dan toro, ciyê çêwreşi fek u pırnıkanê tora an.
Dan toro, tode tiza ken govende.
Dar u budağê mı şikiyê.
Dar u dudağ ro mı bıriya.
Dara êmişi, kemere erzina cı.
Dara ke kewto cı.
Dara ke sero nişeno ro, aê bırneno.
Dara ke siya xo çina, faydê xo xorê ki çino.
Dara ke tede ro.
Dara xo dara hesirana.
Dara xo dara kutıkana.
Dara xo dara sêana.
Dare çığa ke serê hardi ra bo, hondeki bınê hardi dera.
Dare dare de niyadana bena khewiye.
Dare ke gınê waro torzıni sero benê zaf.
Dare ke gınê waro, ver kata beno?
Dare ra geme nêvineno.
Dare ra ke êmiş bi, her kes çüyê xo erzeno cı.
Daro qert nênamino dı.
Daro raşt cewt nêbeno.
Dawa Heqi bo, tawa nêzano, tewsanki keno sae.
Dawul mı dest de, toqmaq to dest de.
Daym, caê de zor xo niyano.
Def u duxan mı bıcero.
Def u duxan mı mecero.
Dele ke biyê quzğun, kutıki Heleb ra ênê.
Dele ke dımê xo roşano, kutıki benê deyray.
Dele ke qizdanê biyê, kutıki benê deyra.
Dele ke qızxan nêbo, kutıke dorme nêkunê.
Dem isani de nêno, gerê isan demi de şoro.
Dem u dewrano.
Dên be daene, rae be şiyene qedina.
Dên wairê xo naskeno.
Dên zê dele leyr dano.
Der u ciranê xorê bıwaze ke, Heq torê ki bıvarno.
Derba çüye bena weş, derba qesa weş nêbena.
Derd êno derdi serde.
Derd ke bi, dermanê xo ki esto.
Derd mordemi zere ra weno.
Derdanê mara saci nun nêpocena.
Derdanê xo ke saci rê qese bıkeri, saci nun nêpocena.
Derdê bê dermani Heq mêdero dışmenê mordemi.
Derdê cigera harê.
Derdê cigerê nêvinê.
Derdê her kesi, her kesi rê gıranê.
Derdê mı bes nêbi, ê to ki serde.
Derdo bê derman canê tode bıveciyo.
Derdo bê derman canê tode meveciyo.
Derdo bê derman canê tode pêda bo.
Dere ra ke êmiş bi, her kes kemera xo kuno pa.
Dermanê keçêli ke bibiyenê, kerdenê şarê xora.
Dermanê to ke bıbo, khırê xo pê derman kena.
Dermanê xo ke bıbiyenê, kerdenê khırê xora.
Derzini be qêna xo, goçini be qêna xo.
Derzini xora cıne, hona goçini şari ro cıne.
Dês rıciyo, toz veciyo.
Des u dı bêrê merdê cüamêrdi estê.
Dêsi rê beno kemere.
Dêso raşt nêrıcino.
Dêso raşt nêrıcino.
Dêso tora van, veyve bıce xo ser.
Dêso tora van, veyve fam bıke.
Dest be desti zano.
Dest desti ra berzo.
Dest erzena koti, Heq tode dest berzo cı.
Dest keno miane ra, vano: „Pışıka mı, pışıka mı“.
Dest keno pıstınê xo veceno.
Dest keno, ri şermaino.
Dest keno, şare onceno.
Dest merzê cı, ağwa ci de şono.
Dest miyane ra ke.
Dest miyane ra kerê, vacê, „eferın“.
Dest ra bêro, isani weno.
Dest ra ke veciya, vano: „Şoro xêrê merda reso“.
Dest ra korek nêrışino.
Dest u paa ra bi.
Dest u paa ser kewtae.
Dest u paa ver ke.
Dest u paê hermete kerdi vera, dê vatene.
Dest u paê ma gıreday.
Dest u paê ma şıkıti kerdi ma vera.
Dest u paê mın u to nêvındenê, rocê dest u paanê xo mırdi name be pêser u têser.
Dest u paê to bıqeremiyê.
Dest u paê to merê têlewê.
Dest u paê xo biyê serdıni.
Dest u paê xo cıra şütê.
Dest u paê xo kerdê xo vera.
Dest u paê xo ver de mendi.
Dest, da desti; dest, da Heqi.
Dest, desti de; dest, Heqi de.
Dest, desti sera, hata asmên.
Dest, desti şüno; dest cereno be ra ri şüno.
Desta ra kut, lınga ra kırêc biyae.
Destanê xo cıra bışuye.
Destanê xo cıra roşane.
Destanê xo ser çarneno.
Destbera xo ke niyame, qêna xo nata bota dêmdano.
Destê cüanıka, dermanê derda.
Destê daene kılmê.
Destê dışmeni ra ağwe nêwerina.
Destê dızdi nêerzino pesirê dızdi.
Destê guretene dergo.
Destê her kesi, destê mı niyo.
Destê hokmati dergo.
Destê ma kerdi ma vera.
Destê ma koreke piyê kesi de niyo.
Destê mêrda dermanê derda.
Destê mordemê feqiri, her waxt veraê.
Destê mı toraqê piye tode niyo.
Destê mıra sole weno.
Destê tayinê; ne xas ra beno, ne ki sis ra (beno).
Destê şari korekê piyê tode niyo.
Destê werdene dergê.
Destê xo be ağwa helıge şütê.
Destê xo bere vicdanê xo ser.
Destê xo berzê cevê xo.
Destê xo cevê mıdero.
Destê xo dana cı, hermê xora bena.
Destê xo jü rama Heqi rê ken ra.
Destê xo keno pıstınê xo veceno.
Destê xo kerdê xo vera.
Destê xo nêro çokanê xo ser, nisto ro.
Destê xo rakerdiyo.
Destê xo ro vicdanê xo serne, dıdıyanê xo, jüya mı vace.
Destê xo şanıto ro, çımê xo veto.
Destê xo ver (de) keno.
Destê xo ver ano, beno.
Destê xo ver ano.
Destê xo ver beno.
Destê xo ver dano.
Destê xo ver keno vıla.
Desti çı bıdê, lıngi çı bivinê?
Desto bêthal timi pizê vêşani serawo.
Desto çêp destê rasti şüno.
Desto rakerde thal nêmameno.
Deva ra vato: „Vılê to çêwto“. Vato: „Ma kotiyê mı raşto ke“.
Devreş bê sogış nêbeno.
Dewa ke asena, qılawuz nêwazena.
Dewe, dewê sera bena; çê, çêy sera nêbeno.
Dewlete de dewleto.
Dewlete, riyê kutık u pısınge de êna çêverê isani.
Dewreş timi kuno tewt.
Dezıka ke khebaniye şıknena, bê venga.
Dik ha veng do, ha veng nêdo; roce onciya ki bena nêwe.
Dik sılandê xo sero veng dano.
Diki ki baqılo, ci weno.
Diki ra vato: „Tı pawançiyê kergana“, lüye huya.
Diko ke bêwaxt veng dano, şarê xo beno.
Dina alemi ra pers ke, onciya zê xo bıke.
Dina alemi ra pers ke, zê xo bıke.
Dina çêrexina kesi sero nêvındena.
Dina de dore be dore.
Dina de isan vaşo; beno khewe, beno huşk.
Dina de zon şirino.
Dina dem u dewrana.
Dina dore be dore.
Dina dışmenê dêa, o ki dışmenê Heqiyo.
Dina dışmenê dêa, o ki dışmenê mıno.
Dina dışmenê dêa, o ki dışmenê xuyo.
Dina ê bom u budelawana.
Dina ebe dora; ewro ez, meste tı.
Dina heqe, dina nêheqe.
Dina ke dina de bo, o kesi de niyo.
Dina ke dina de bo, o xodero.
Dina ke pêmena, ebê aqılê xo bıpeme.
Dina kesi rê mal nêbena.
Dina kesi rê nêmanêna.
Dina ma ser de kerda saciya sure.
Dina mıdera, ez dina de niya.
Dina mılkê piyê kesi niya.
Dina ra pers ke, zê xo bıke.
Dina ro çımê mı nêasena.
Dina Sultan Sılemani rê nêmenda, ne ke kesi rê bımano.
Dina torê xana, tı cırê meymana.
Dina u dare gureta xo pışti.
Dina ucağkore biyê tariye.
Dina ucağkore; hem weşa, hem boşa (xoşa).
Dina ucağşênê biyê tariye.
Dina verê çımanê mıde biya teng u tariye.
Dina verê çımanê xode kerda teng u tariye.
Dina xana, tı tede meymana.
Dina, vırende adıro gura, pêyniye de zura.
Dinawa, ebe dora; jü êno, jü şono.
Dinawa, ge bena khale, ge bena gence.
Dinsiz rê imansız.
Diyene u vatene jü nêbenê.
Do ki bıraê mastiyo.
Do weno, hewnê masti vineno.
Doçıkê here ra biyo darde.
Doçıkê xo perno be xo.
Dolê hera.
Dolê isana niyo ke.
Doman çiçega zeriya.
Doman ke berba tasele beno.
Doman ke domano, rêê destê xo nano adır ra.
Doman mae ra beno sey.
Doman nêberbo, mae çıçık cı nêdana.
Doman pira nê, maê ra sey manêno.
Doman qıcêni de terbiyaê xo ceno.
Doman raşte qese keno.
Doman roşna çımana.
Doman şêntiya çêyiya.
Domani koa puf kenê.
Domani niyê, ciyê xode kaykenê!
Domani, domanê.
Domano ke nêberbo cıre çıçık çino.
Domano qıc isani ruşneno çêverê dışmeni.
Domano, çılmê pırnıkanê xo buro, beno mırdi.
Dost bi şa, dışmen bi kor.
Dost şa bo, dışmen kor bo.
Dost ver de, dışmen pêy de qese keno.
Dostê isani ra ki dışmen vecino.
Dostê to ki, zonê tuyo; dışmenê to ki, zonê tuyo.
Dosti de şare no ro, dışmeni de şare onto.
Doze ke kewte zerê çêy, o çê de xêr nêmaneno.
Doze zerê çêy meke, çê rıcino.
Dü remeno, locıne ra şono.
Düanê serê şodıri nêheqa ra, zalıma ra, phela ra, şêpa ra bışevekno.
Düyê xo cêser nêbırino.
Düyê xo kuno têmiya.
Dı diki, jü sılandi sero veng nêdanê.
Dı dışmena dü nêkerdo têwerte.
Dı lıngê ma kerdê jü sol.
Dı pırêna de kay nêbeno.
Dı ri.
Dı riyo, bê ri.
Dı serevda qertime be tira hêngazi ra nêkerdo.
Dı zona de qese keno.
Dıdana keno beş.
Dıdana qırısnena, kami tersnena.
Dıdanê feqiri şorıke de şikino.
Dıdanê heri şikinê.
Dıdanê isani benê halend.
Dığazkanê ke biye, cêni şonê diyar.
Dılopa ra biya sılopa.
Dılopê ağwe de xeneqino.
Dılqê xo mendo ro dılqê şeytani.
Dıme eşto vılê pısınge.
Dımê kutıki kerdo qalıb, veto, tepiya çêwt biyo.
Dımê xo perno xo.
Dıriyo, derziyo.
Dırveta kardi bena weş, dırveta qesa thale weş nêbena.
Dırvetê isanê rındi, xoriyê.
Dırvetın be dırveta xo zano.
Dırvetın derdê dırveta xo zano.
Dışmen halê dışmenê xo nêzano.
Dışmen ra hevzê xo bıke.
Dışmenê Heqi.
Dışmenê pi nêbeno dostê laci.
Dışmenê xo xora qıc mece.
Dışmenê xo xora qıc mevine.
Dışmenê xırabi nê, dışmenê xırabiye be.
Dışmeno hewl dostê koti ra rındo.
Dıto selıke, do delıke.
Dızd ke bi, şewê tari zafê.
Dızd şewê tal mendo, uşto ra çiyê xo tırto.
Dızdê bostani zımıstani vecinê.
Dızdê xiyara zımıstani vecinê.
Dızdi rê şewê tari zafê.
Dızdi, dara dızda zanê.

E

Ebe araqê çarê xo.
Ebe astanê mordemi ağwe şımenê.
Ebe çar pencıka labatino.
Ebe çı ri ama, çı ri şona.
Ebe çıla momıne bıfeteliye.
Ebe dest bıke, ebe fek bure.
Ebe destê xo bıke, şarê xo bonce.
Ebe destê xo bıke, vılê xo bonce.
Ebe destê xo, çê xo kerd xırabe.
Ebe dore nêbeno zore.
Ebe dı goşa meheşne, ebe jü çimi bivine.
Ebe dıdana reno ra.
Ebe fek erzino paldumê heri.
Ebe fekê şari mıde qese keno.
Ebe gesta parsi kesi çê xo şên nêkerdo.
Ebe gesta parsi verê mırd nêbeno.
Ebe goni nıvısneno.
Ebe jü ağwe şütê.
Ebe jü dare geme nêqedina.
Ebe jü dest dı qerpuzi nêcerinê.
Ebe jü gule uşar nêno.
Ebe khoçıke da arê, ebe kunez kerd vıla.
Ebe khoçıke dano, ebe kunez ceno.
Ebe khoçıke keno vıla, ebe kunez dano arê.
Ebe kulma ağwê onceno.
Ebe kunez dano, ebe khoçıke ceno.
Ebe kunez dengız/barr kêm nêbeno.
Ebe miyaz daene mordem nundar nêbeno.
Ebe nê destê xo bıde, ê destê xo bıce.
Ebe nunê çiyanê teberi mordem mırd nêbeno.
Ebe pers mordem dina ra beno teber.
Ebe pers şiane Qers.
Ebe qesa ke bıbiyenê, ma nıka çı nêkerdi bi ke.
Ebe qesa xırabıne hazar mordemi şıknena, jü mordemi haşt nêkena.
Ebe rındiye mede, ebe xırabiye mece.
Ebe serbê ma u piyê to bo.
Ebe serbê to bo.
Ebe têde ağwa, xo şüto.
Ebe şamiya merda daene, kes nundar nêbeno.
Ebe vazdaene isan nêxelesino ra.
Ebe xatırê xatıra, kerd verê qantıra.
Ebe zanaena mı, hênêno.
Ebe zura kesi çê xo şên nêkerdo.
Ecel de mecal çino.
Ecel ke ame, mecel nêdano.
Ecelê bıze amo, şiya nunê şüyani werdo.
Ecelê bıze ke ame, şona nuna şüyani wena.
Eke bikişê, çılkê goni cıra nêna
Eke bıheşno ki, xo nano ro khereni.
Eke kese bini rao; nêzanoğo, hero, bomo! Bavaa rao; budelaê wairê xuyo.
Eke koti tenge, hona Heqi anê ra xo viri.
Eke pê cena rameverde, eke verdena ra dıma mekuyê.
Eke qariya, şarê xo kemere ro de.
Eke qayde kota şo xo asero berze.
Eke qese keno, vanê belka fek ra hemgen rışino.
Eke riyê xo ke çino, çitıke ra çı wazena.
Eke tari bo, kêfê dızdano.
Eke zede zanoğa vace; dı heri, tı kuri kenê çan?
Emaneti rê xaineni nêbena.
Emegê isani pêy be isani ra mekero.
Emegê mı çımanê tora bêro.
Emegê mı pêy ra to kero.
Emegê to pêy ro to kero.
Emrê Heqi jüyo.
Emrê ma, çar u çur bi.
Emrê xo xelesna, ê ma ki naro ser.
Emro, tı kur u pıri.
Endi sermiyanê çêano.
Ero çıko kewtê têwerte, şıma zaf kenê zelemele.
Ero meyiti mekuye tiza keno.
Ero tawa domanê, tı xapnena!
Erzino riyê isani.
Eskice erzenê fekê here.
Etê to qe lac u çênê niyardi? Va: Mı laci ardi deleverga, çênê ardi verga berdi.
Eşkicê berzê fek.
Ewlad zerdıko, torn dendıka.
Ewladê to belaê şarê to bo.
Ewlado bê xêr çinê bo tahina rındo.
Ewro nêbo, xêr bo, wa meşte bo.
Ewro roca cüamêrdiya.
Ewro roca Hesen u Usênia.
Ewro roca heser u meseria.
Ewro roca hıkır u mıkıriya.
Ewro roce, roca vınetene niya.
Ewro, meşte ra rındo.
Ewro zede şi, şenık mend.
Ez be xuya gaê xo zana.
Ez biya khal, zerê mı nêbi khal.
Ez dina dera, dina mı de niya.
Ez gınena gelepa ro hatani ke ama ro xo.
Ez heyranê nê laceki! Domano, hona nêzanêno usılê çheki.
Ez ke cuçıkê biyenê, dı perrê mı ki ke bıbiyenê, mı fır dêne, amêne lewê to.
Ez ke hêdi şori, bela reseno mı; ez ke capık şori, resen qıdaê.
Ez ke şarê teberi kuyi, dina ra vecin.
Ez ke urzi ra, gujgelekê fin ro to.
Ez ko nêşon ke, verg mı buro.
Ez mêrde, tı mêrde; kam merde?
Ez pê hawt koa ra ên.
Ez piyao verên niya.
Ez piyaz nêwen, o mı ra vano, bê şekır bure.
Ez qedaê to bıcêri.
Ez qeday ra remen, qeda mı ra nêremeno.
Ez taqmaq dan pıro, tı bıxıze.
Ez şikin beçıkanê xo bımori.
Ez timi ki kemera çêngiya.
Ez torê qese nêken, Heqirê qese ken.
Ez van çı, tamurê mı vano çı!
Ez van, ga niyamo, a şiya, derdê vareki gureto.
Ez van, hewr çino; o vano, şiliye varena?
Ez van, miyaz; o vano, piyaz.
Ez van, rae nawa, o vano reçe nawa.
Ez van, vicdanê to; o vano, cızdanê mı.
Ez vana, heş nawo; a vana, reçê nawa.
Ez vana, tusk; o vano, mısk.
Ez ver şon, gazıke beno mıro; ez dıma şon, paşqule dana mıro.
Ez ver şon, mı dıma nêno; ez dıma şon, mı ver nêşono.
Ez xorê qese nêken, ez ebe xo fetelin.
Ezi ki kejbiya, ezi ki borbiya.
Ezi ki van hênêno, ezi ki van hênêno.

Ê

Ê dê hazar çımê xo ke bıbê, onciya ki nêvineno.
Ê dewleti perê xo esto, ê feqiri Heqê xo esto.
Ê her rındeke, qusurê de xo esto.
Ê kesi kesi ra nêaseno.
Ê ma, ama ma dımê a gaziya çê veşaiye.
Ê ma, zem niyo, demo.
Ê mêrdê cüamêrdi ne sozo, ne itibaro.
Ê şıma decê şariyo.
Ê şıma ewlad niyo, decê şariyo.
Ê şıma holıka wariya, zımıstan ke amê şımarê boni ki lazımo.
Ê şıma şaredeco.
Ê vere ra hêniyê, tı vana çê heriye.
Ê xêxa; ne zindano, ne meydano.
Êê, vanê belka hero.
Êslê xo be nêslê xora jü niyê.

F

Fam ke nêbo quli ki heywano.
Fam u izavê xo çino, ez se bıkeri?
Fek be feki zano.
Fek berzê paldumê xo.
Fek bıce, bıçarne pêy.
Fek bıcerê, qene qese kena; qene bıcerê, fek qese keno.
Fek merze paldumê heri.
Fek ra veciya.
Fek ra xelesiya ra.
Fek vano, ri şermayino.
Fek vındeno, qene nêvındena; qena vındena, fek nêvındero.
Fekê kardi sera nişto ro.
Fekê kardi serao.
Fekê kutıki ke musa gani, nêvındeno.
Fekê kutıki leşto.
Fekê kutıki ra çêm nêheremino.
Fekê kutıki ra dere nêheremino.
Fekê kutıki leseno.
Fekê luye tereni nêreşto, vato: „Xora tırşo“.
Fekê mordemi ra çı veciyo, destê mordemi ra ki o êno.
Fekê mıra veciya.
Fekê mıra xelesiya ra.
Fekê pısınge nêresto cigere, vato :“Xora boyina“.
Fêkê pısınge tereni nêreşto, vato: „Xora tırşo“.
Fekê qerqeşune dero.
Fekê şari peleke niya ke, bıcerê bıderzê.
Fekê tayinê hemgen kerdo pıra.
Fekê tayinê şiraniye kerda pıra.
Fekê têdinê dero.
Fekê şari nêderzino.
Fekê şari şülandiya to niya ke, bıcerê gıre de.
Fekê tora veciyo, pıstınê to kuyo.
Fekê vergê hari dero.
Fekê xo keno pırê goni, phırê ma keno.
Fekê xo nana ro pêser.
Fekê xo pê ceno, qena xo nêvındena; qena xo pê ceno, fekê xo nêvındeno.
Fekê xo qena xora pêt bıce.
Fekê xo şikiyo ro pêy.
Fekê xo şiyo pêy.
Fêkê xo vêşo.
Fekê xode cüno.
Fekê xode kerdo benişt/vılence.
Fekê xora nêdano waro.
Fekê xora vaci, çı ke xora buri?
Fekê zugurti manıka şüyani dero.
Feko ke musa zura, qena ke muse tiza, raê ro cı nêbena.
Feko weş mori lone ra/qule ra veceno.
Feko weş, zero weş niyo.
Fekê xo guret.
Fekê xo kilit bi.
Fekê xo rakerde mend.
Felek amo nişto ro, amanetê xo wazeno.
Fırsend ke dest kuyo, isani khoçıkê ağwe de xeneqneno.
Felek be çerxê isani nêşono.
Felek bê, se kena?
Felek biyo meymanê mı.
Feqir şiyo dızdeni, cırê aşme veciya.
Feqirê aqılê xuyo.
Feqireni merdene ra zora.
Feqiri rê bıze mangawa.
Feresetê qesa nêkeno.
Feresetê xo ke bıbo, koa lone keno.
Fesadêni ke nêbo, verg u meşıni ra piya çerenê.
Fesadi ra ke nêbo verg u meşın piya çêreno.
Fitika mı dano pıro.
Fitika mıra kaykeno.
Fılankesê lacê bêvankesi.
Fıre-fıre.
Fıreset ke dest kuyo isani weno.
Fırsend dest nêkuno.
Fırsend ke kewt kêmfersendi dest, isani nal u mıx keno.
Fısa xuya pêêne kerde.

G

Ga be sae ra, çım de jüyê.
Ga ke gına waro, kardi benê deyra/zaf.
Ga merd, seyi kerdi bınê niri.
Ga mıreno, çêrme maneno; isan mıreno, name maneno.
Ga ora, doçık pera.
Ga ver ra qoçaxo.
Gaa nire ra kenê axure.
Gaê gole.
Gaê mı, gaê mı xayneni meke; zımıstan ke ame torê sımer, mırê nun lazımo. O waxt ya tı fek erzena ro ê mı, ya ki ez fek erzen ro ê to.
Gaê mıno siya.
Gaê mıno sur.
Game be game, vera rame.
Gao amal cıte de kıvşo.
Gao mıno bor.
Gao qelp nire şıkneno.
Gay jü raê çêrme kenê.
Gaziya siyae ama dıme.
Ge dano nali ro, ge dano mıxi ro.
Gem berze fek.
Gem berze vıle, avşar pa ke.
Geme be jü dare kêm nêbena.
Geme de dare nêvineno.
Gem şano xo fek.
Goni vıreceno ra.
Goşa ra khero.
Goşanê dê bonce.
Goşanê nê rêê ta dê.
Goşê xo biyê gıran.
Goşê xo biyê kher.
Goşê xo kerdê gıran.
Gula isani ra nêşono war.
Gılê çü ke di, êno ro rae.
Gılê çü ke musna ro cı, aqıl ano xo sare.
Genc u roali.
Gencêni reyna nêna.
Gere axıriya mordemi xêr bêro.
Gere isan meşo ro serê bonê dışmeni, meramo verê çêveri.
Gere mordem şarê xo be xo gırede ro.
Gere mordem şarê xo ebe xo bıkıno.
Gerrê xo be destê mı derman keno.
Gola ke cıra ağwe wena, kemere cı meerze.
Golikê çêyi gaê çêyi ra nêterseno.
Golikê çêyi gaê teberi de mede.
Golikê mınê uşari.
Goliko çurkın garanê davar heremneno.
Golo bêbıno.
Golıkê xo mede gaê şari.
Gon u remê mıno.
Gon u remê mıno.
Gon u remê şari weno, sero ki kuno khodikê isani.
Gonesur.
Gonewer.
Goni ağwe nêbena.
Goni ama çımanê mı ver.
Goni be ağwe nêna şütene.
Goni be goni nêna şütenê.
Goni kewta çıma ke, amo kewto çêverê to.
Goni kewta çıma.
Goni u qeret her kesi de çino
Goni u qeret tede nêmendo.
Goni u qeretê xo erzenê.
Goni u qeretê xo eşto.
Goni verê çıma dera.
Goni vindi nêbena.
Goniya mı de bınê lınga ra bo.
Goniya mı de bınê sımi ra bo.
Goniya mı de çım u buriyanê belekara bo.
Goniya mı de ri ro bo.
Goniya mıde serê çıma ra bo.
Goniya mıro to girina.
Goniya şari meke çêverê xo.
Goniya xo ken bınê lınga ra.
Goniya xo ken çêverê to.
Goniya xo keno çêverê ma.
Goniya xo rışna.
Goniya xo sura.
Gorê zanaena xo.
Gorn u kefenê mıno.
Goş ra mıne çıxırê dêra meşo.
Goşa keno vit.
Goşanê hera ca mekerê.
Goşanê hera pe mecerê.
Goşanê kherarê qesanê weşa qesê kenê.
Goşanê xo buşiye.
Goşare bo, goşê tode bo.
Goşare ke, goşê xo ke.
Goşdaene bızane, qese kerdene musena.
Goşê bırri estê.
Goşê dê hona çıngena derzini dero.
Goşê hardi estê.
Goşê isani benê dergi.
Goşê isani ke vêrê isani sero bo, isan her waxt vêşano.
Goşê mordemi benê derg.
Goşê xo bi fıreqeti.
Goşê xo çıngenê.
Goşê xo guretê, vana belka khero.
Goşê xo kerdi fıreqeti.
Goşê xo qule kerdiyo.
Goşê xo şemıge dero.
Goşê xo şemıge serao.
Goşi kerdi vit.
Goşt astê xora boyino.
Goşt bêaste nêbeno.
Goşt raştê bêdıdani beno.
Goşt u nenıg cera nêbeno.
Goşt u nenıg ceser nêbenê.
Goştê her theyri nêwerino.
Goştê mı werdo, astê mı asıno polato.
Goştê mı werdo, astê mı jandanê.
Goştê mı werdo, astê mı kerdê wele.
Goştê mı werdo, astê mı mendo.
Goxikê duri weşê.
Goxikê teberi weşê.
Goza kore be derzini vecenê.
Gucige guznêna.
Guda nun u toraqi, aqıl u fam kena şarê isani.
Gukê çêyi gaê çêyi ra nêterseno.
Gukê xape gaê xape ra nêterseno.
Gula ke Heqi kerda qule, bê rısk nêverdano.
Gula xo cêro havar de kerde, va, Heqo...
Gulana, qıze-qıza tauk u qulte-qulta meşkana.
Gulange bıske ra vato: Ez tora derga. Ae ki vato: Caê ma zobinao.
Gule ra cor nuno, gule ra cêr ciyo.
Gule ra cor, vêre ra cêr.
Gule ra cor.
Gule, bê teli nêbena.
Guna huyna êna, berbena şona.
Gurenayiş rê kes tomete nêvano.
Guşiyê hêngure/tiri dara hêngure rao.
Gılgıl dest nêkuno, çewdere de manê vêneno.
Gılo ke serawa ê mebırne.
Gıro kor.

Ğ

Ğeribê çê xuyo
Ğezebê dê ke esto, xezna dêdê bımano.

H

Ha buro, ha buro; çımê xo vêşano.
Ha nar, ha dar.
Ha tora va, ha kelpê verê cêveri ra va.
Ha vace, ha vace; daro huşko.
Ha vace, ha vace; kemer u dari ra vace.
Ha vace, ha vace; kırê verê xora vace.
Ha vace, ha vace; tı vana koliyo.
Haceto bê hacet.
Hafşar ser ke.
Hale cüamêrda zobinao.
Halenê puyê kori Heq be xo vırazeno.
Hao biyo baqıl.
Hao êno ber.
Hao êno ver.
Hao famê xo ano.
Hao nişor keno.
Hao şare tadano.
Hao şono ser.
Hard be asmêni ra çıtur ke cêra nêbenê, dı zerri ki hêni cêra nêbenê.
Hard be goşano.
Hard bınê xora şeqetneno.
Hard de nişto ro, hewe ra fırr dano.
Hard hecneno.
Hard huşko, asmên duriyo.
Hard huşko, asmên suro.
Hard milo, asmên êra pilo.
Hard milo, Heq pilo.
Hard ra hata asmên.
Hard ra şi war(o).
Hard suro, asmên duriyo.
Hard thamarê ra bê thamaro, isan thamar be thamaro.
Hard u asmên ra bi vindi.
Hard u asmêni ra veng nêvecino.
Hard vano, asmên nêvano.
Hard weno, asmên puf keno.
Harda sera dariya we.
Hardê Heqi cara bê wair beno?
Hardi sera şeqetino.
Hardi va, „mı nêdi“; asmêni va, „mı nêdi“.
Hardo dewreş, asmêno khewe.
Hata bênamus se(d) sere, ebe namus poncas sere besa.
Hata bıkero ke, kesıke şona dare ser.
Hata can nêveciyo, xuye nêvecina.
Hata ke desta ser nêceriya, qimetê lınga nêzano.
Hata ke maa mı berbena wa maa to bıberbo.
Hata ke meşoro mezele, merdene niyano ro xo viri.
Hata ke şewe nêşikiye, mer u mılaket caê xora nêlewino.
Hata ke to dest ra êno, xırabiye ra hevzê xo bıke.
Hata ke zerê isani nêweşo, çımê isani ra hesire nêna.
Hata kêfê ağay bıwazo, canê feqiri vecino.
Hata kemera qıce meerzê kemera pile ver, kemera pilê ca xo nêdana.
Hata ma mekoçê, nêvındenê.
Hata nêcüye, nêşono war.
Hata nêrame, nêçinena.
Hata roca ke merda, weşa.
Hata roca merdene çımê isani dina dero.
Hata şên nêbo, xırabe nêbeno.
Hata şerm de weşiye ramena, şeref ra bımıre.
Hata xırabe nêbo, şên nêbeno.
Hatani araqê çari meerze, wairê çiyê nêbena; wairê çiyê bê, qimetê çiyê nêzana.
Hatani cüamêrd bê, bena pil.
Hatani ita êwala.
Hatani ita, nae ra dot çino.
Hatani ke aqıl bêro şare, her çira beno.
Hatani ke dêra nêga nêbo, qe çiyê nêbeno.
Hatani ke mı aqılê xo naskerd, çı gelepa ro nêgına ke.
Hatani ke şareser nêşi hard, bınê lınganê xode hard nêzano.
Hatani koti ke berd.
Hatani koti ke şi.
Hatani merdene raa xo esta.
Hatani o waxt, kesıke şona dare ser.
Hatani pêyniya dina.
Hatani xırabe nêbo, şên nêbeno.
Hatani zerqê şodiri sero vındena, momiyê de xo tafiye.
Haşa ke va, thawa nêmaneno.
Haşa ke va, thawa nêreseno cı.
Haştiye raştiya, raştiye haştiya.
Havala de şonê, kutıka de ênê.
Havalanê rında, isan raê ser nêvineno.
Havalê her kesi, havalê mı niyo.
Havalo rınd isani xırabe ser nêfino.
Havela de êno, kutıka de şono.
Hawalê phari nêzaneno raa ari.
Hawt ajnê heri biyê, verê ağwe de jü niamo viri
Hawt ajnê heri biyê, verê ağwe de têdê xovira kerdê.
Hawt bıpeme, jü biçine.
Hawt bıpeme, jü bıbırne.
Hawt qati bınê hardi ra şi.
Hawt qati bınê hardi.
Hawt serevdê reştê pê, jü her bar nêkerdo, vato: „Ax bêkesiye, ax bêkesiye“.
Hawtemal de werdene ra kes vêşaniye ra nêxelesiyo ra.
Hay de êno, huy de şono.
Hay ra ke ame, huy ra şono.
Hay u huy ra, teq u tüy ra; ma veciyayme quleni ra.
Hazar pese bınê siya jü dare de mexel bena.
Hazar rêy poşman bê ki pêyser nêcerino.
Hazıra ra duri.
Hefê mordemê feqiri Heqi ra pers beno.
Hefê mı cırê êno.
Hefê mı torê bêro.
Hela bêrê mın u na hekmete.
Hela mıra vace, tı sımê gai rawa, ya ki dımê gai rawa.
Hela qayt ke key fam keno.
Hela rêê ki a vace, be vace.
Hela tênê çıqlike.
Hela tênê lalewuiye, kermi kewti to.
Hela tênê nişor bıke.
Hela vace, kotiyê to deceno.
Hela vınde, tı ki vinena!
Helal hazır, ya Xızır.
Helal helalo, herami ki heramo.
Helal her waxt helalo, herami ki her waxt heramo.
Helal u herami keno têwerte.
Hele hoo, hele hooo!
Hem miliseni, hemi ki dewreşeni têhet de nêbena.
Hêngure hêngure de niyadana, bena siyae.
Hêni bi piranê nuni, şi.
Hêni bo ke; dost şa bo, dışmen kor bo.
Hêni bıkerê ke, tuk bêro ro ewladê şıma ro.
Hêni ke bêwengo, tı vana morê bınê sımelo.
Hêni ke bi vindi, werte ra bi sır.
Hêni ke germo, kutık beno kermecın.
Hêni ke germo, kutık kerma veceno.
Hêni ke germo, kutık tükê xo erzeno.
Hêni ke hers biyo, vana tasino ra.
Hêni ke kenê zelemele, tı vana heş kerdo geme.
Hêni ke kewto tewt, şari ki vaco, „nê de çiyê esto“.
Hêni ke lerze kenê, tı vana bulusk dımaro.
Hêni ke lewanê xo leseno, niyade, çıtur thamê fekê xo zano.
Hêni ke nê raa ra amayme şime, çarıx u puçê xo dırnay.
Hêni ke rema, xo dıme niya nêda.
Hêni ke remeno, tı vana awreşo.
Hêni ke remeno, xo dıme niya nêdano.
Hêni ke rındeka ağwa dera vındena.
Hêni ke serdo, tebera kutık cemedino.
Hêni ke siyê ro jübini, tı vana jü ma u jü pi ra amê dina.
Hêni ke tengo, zê qêna derziniyo.
Hêni ke terseno, rocê hazarê xo vısino.
Hêni ke thallo, tı vana jariya.
Hêni ke tunêdiyo, tewraniya xo kesi nêdano.
Hêni kerdo ke, kerdo zê aspıca potiye.
Hêni ki beno.
Hêni ki derbaz (nê)beno.
Hêni lerze meke esker to dıme niyo.
Hêni werte ra dariya we.
Heq adır be to verdo.
Heq adırê dina wedaro.
Heq adırê to bışayna.
Heq adırê to şên kero
Heq adırê to şên nêkero
Heq adırê to wedaro.
Heq axıriya isani xêr biyaro.
Heq be ramo.
Heq belaê xo de to do.
Heq berzinê xêri kero.
Heq biyaro were.
Heq bo, Oli bo.
Heq bıarasno ra.
Heq bıdero, qul wa bıcero.
Heq çapal dano riyê nêheqi ro.
Heq çêverê ke bıcero, jü ki keno ra.
Heq comerda de comerdo.
Heq çı dano, wa xêr bıdero.
Heq çı dano, xêr bıdero.
Heq çı ke dano isani, xêr bıdero.
Heq çımê kesi ra u olaxa ra meverdo.
Heq çıxırê mordemi çêwt mekero.
Heq dano koka vılê nêheqi ro.
Heq ğenimê çımanê to kero.
Heq derdê bê dermani medero.
Heq derdê cigere, ne ke kesi, dışmenê mı mede ro.
Heq dest u paanê tode bo.
Heq dı mırada piya nêkeno,
Heq dı zulma piya nêkeno.
Heq emegê herkesi be herkesi bıdê ro werdene.
Heq emegê isani bokê zulmi mekero.
Heq emro derg bıdero.
Heq êno comerdiye, ma ki bınê xode vêneno.
Heq ewladê bêxêri çêwerê mordemi mekero.
Heq ewladê isani adiyê canê isani nêkero.
Heq goşt dano bêdıdana.
Heq hatani canê mı nêcero, malê mı nêceno.
Heq heş u puşê/huşê xo canê şıma nêkero.
Heq isani rastê jüyê ramani kero.
Heq jüya şıthelale tode vecero.
Heq ke ame comerdiye, ma ki bınê xode vêneno.
Heq ke bıdero, dano.
Heq ke dina de esto... (nae torê nêverdano).
Heq ke Heqeni bıkero... (ma ki xo bıne de vineno).
Heq ke Heqo, nae kesi rê nêverdano.
Heq ke kêmi nêkero, qul kêmi nêkeno.
Heq ke mıde yar bo, wa dina mıde bar bo.
Heq ke Zonê Ma nêzano, xora Heqê ma niyo.
Heq kedere nêdo.
Heq kêmaniya fesada medero.
Heq kêmaniya zura medero.
Heq kesi basarax mekero.
Heq kesi çêverê mıxeneti mekero.
Heq kesi desta ver mekero.
Heq kesi dina tariye mekero.
Heq kesi motacê kesi mekero.
Heq kesi pê pherıge de meverdo.
Heq kesi roşta xora morım mekero.
Heq kesi şaş mekero, şaş keno kaş mekero; eke kaşi keno ki, na dina dare ra mefetelno.
Heq kesi wairê derd u khula mekero.
Heq ko vineno, vare dano cı.
Heq ko vineno, vare varneno.
Heq locına kesi meşayno.
Heq locına to kor kero.
Heq loqmê to qebul kero.
Heq lınga tora kemere nêverdo.
Heq ma bêwair meverdo.
Heq ma şêrê cêniya sirete ra wedaro.
Heq miyaro ro kemer u dar u beri ser de.
Heq mordemê de pilo.
Heq mordemi, ne dewletiyo har, ne ki feqiro zar kero.
Heq mı do ke, ezi ki to di.
Heq mıra xuye keno, ezi ki tora.
Heq mıradê kesi çıma de meverdo.
Heq mıradê to çımanê tode verdo.
Heq perr u paanê xo to ser de bıçarno.
Heq pêy ro kesi mekero, ma ki heto jü ra.
Heq pilo, çêverê rama xo her kesi rê keno ra.
Heq pilo.
Heq pistiko teng kesi ra mekero.
Heq qedero şerqi sarê kesi de mevecê ro.
Heq qesê fekê isani dano isani.
Heq rama xo ro cı kero.
Heq rama xo ro cı resno.
Heq rama xora ma morum nêkero.
Heq ramaniyo.
Heq rameno Heqiye.
Heq raşt biyaro.
Heq roca tenge, ma u az u uzê ma memusno.
Heq rıskê mordemi, nasibê mordemi kero.
Heq siya xo ro ma kılm nêkero.
Heq şono feqiri vineno.
Heq şıma de bo.
Heq to dest u çıma ra nêkero.
Heq tora nêzeri dürifiyo.
Heq torê nêverdo.
Heq u nêheqe jü ca ra vecinê, jü ca ra kunê zere.
Heq u nêheqe jü çêver ra kunê zere.
Heq var kero.
Heq xırabe düri bero.
Heqa ciraneni gırana.
Heqa ma u pi ewladi ra, heqa ewladi ki ma u pi ra persina.
Heqê bıraeni bo.
Heqê dışmeni ki esto.
Heqe ke çêver ra amê, nêheqe pencere ra vêcina.
Heqê merdê vêri bo.
Heqe ra lewino ra.
Heqê to, mısteheqê to.
Heqe verde vılê ma muyê ra bariyo.
Heqi bınê xo de jü ma dime.
Heqi ke aqıl parê kerd, tı koti biyo?
Heqi ke da, qul nêşikino bıcero.
Heqi ke derd da, dermani ki dano.
Heqi ke kerd têra, gere qul mekero cêra.
Heqi ke se vato, vato.
Heqi mırê lêêq diya, comerdi kerda helal.
Heqi na roca ke da to, cıra helmê ki ma do.
Heqi ra a be xêre.
Heqi ra cenê, danê nêheqi.
Heqi ra cenê, danê şeytani; şeytani ra cenê, danê Heqi.
Heqi ra çı bıwazê, ê varneno.
Heqi ra ke çı ame, gere qul bonco.
Heqi ra ke zığm bo, qul tawa nêkeno.
Heqi tı rut u şılt da mı, ez to be kınca ra dan cı.
Heqi tı se ke da, hêni ki bıcero.
Heqi vato, „can tora, ro mıra“.
Heqi vato, „mırad mıra, cad tora“.
Heqi xezebê xo do cı.
Heqo tı hewarê man u a rocê bê.
Heqo, medet u murbet.
Heqo, tı pheşê pir u rayber u khureşi ma mefiyê.
Heqo, tı puşê talıbi ro ma mefiyê.
Her amo na dina, her şono.
Her be hereniya xo, hirê rey çamure nêkuno.
Her çêtıniye de jü rehetiye esta.
Her çi de beçıka xo esta.
Her çi dı hetê xo estê.
Her çi dı riyê xo estê.
Her çi hurendiya xode roşino.
Her çi koka xo ser roeno.
Her çi vêreno ra.
Her çi waxtê xode rındo.
Her çi waxtê xode werino.
Her çi waxtê xode.
Her çı zano wenca buro?
Her çığa cêw buro ki hero.
Her dar ra khoçike nêvırazina.
Her gule ra boê nêna.
Her hewr ra şiliye nêvarena.
Her ke hero, jü rae gıneno ağwe ro.
Her ke hero, reê kuno çamure.
Her kes ağaê xuyo
Her kes aqılê xora, hem mıllo hem efkato.
Her kes ayıbê xo mıneno tê.
Her kes barê Heqi pışti nêkeno.
Her kes be qeydê ro.
Her kes be xo qailo.
Her kes beçıka xo, xorano.
Her kes ca dano lınga xo.
Her kes caê xode ronişo.
Her kes dara xo bızano, ver de vındero.
Her kes dora xo viyarneno ra.
Her kes düştê xora.
Her kes feqirê şamiya merdano.
Her kes hasabê xo keno.
Her kes hetê ra onceno.
Her kes honde zanaêna xo qese keno.
Her kes kuno mezela xo.
Her kes lacê ma u piyê xuyo.
Her kes nasibê xo weno.
Her kes qasê şerefê xo qese keno.
Her kes qasê şıtê ma u piyê xo mırdi weno.
Her kes qasê şıtê ma u piyê xo qese keno.
Her kes qasê şıtê xo.
Her kes qasê xo emegê xo weno.
Her kes qasê xo mıreno.
Her kes qasê xo vazdano.
Her kes qasê xo.
Her kes qısmeta xo weno.
Her kes raa Heqi de bariyo.
Her kes refê xora.
Her kes rıma xo ser de xıldano.
Her kes rıskê xo weno.
Her kes sermiyanê çê xuyo.
Her kes vano esto, çino „eza“.
Her kes wairê xuyo.
Her kes wele kıneno, keno xo serde.
Her kes xo nana ro rındeni, ma xırabeni kam keno?
Her kes xorê, Heq têdinêrê.
Her kes zê xo nano cêniya xo.
Her kes zê xo pêmeno.
Her kes zonê xode gırano.
Her kesi rê esto, mırê çino.
Her kesi rê ke heqa, mırê tomete niya
Her kesi zê xo mezane.
Her ko de merdo, boa xo ama dewe.
Her phari êno cüene, her qese nêno vatene.
Her qese ebe qentero zernên bıpême.
Her sare de jü aqıl esto.
Her sarê ra jü qesa vecina.
Her sare ra sawdê vecina.
Her sıland de jü dik veng dano.
Her theyr be refê xora.
Her theyr be zonê xo waneno.
Her şoro koti, barê xo pısti serao.
Her vaş koka xo ser roeno.
Heranê merda cereno ke, nala cırabıkêro.
Herç ke beno pil, herç ke beno her.
Here bar ra weno.
Herê de kıbaro.
Herê hera estê.
Herê herao.
Here hurendi de nêçêrena.
Here kaleka astori de gıredanê.
Here ke gınê çamure ro, wair beno doçıkro.
Here ke gınê waro, wairi ra hewl kes çino.
Here ra vato, „Torê momi amê, to sılaiyê veyvi kenê“, here vato „mı benê veyve, ya koliye, ya ağwa“.
Here ra vereno ra, kuri tıreno.
Herê xo pêt gıre de, ciranê xo dızd mevece.
Herê xo pêt gıre de, peciyo bavokê Heqi ke.
Heremusi tımi wele kerda xoro.
Heri dina de zafe -Heqi ardo werê- pêro jü ca de niyê.
Heri ki niyo hona, lacê herano.
Heri mıloçıke ra vato, „nandê to“, ae ki vato, „ca bivine vace“.
Heri ra va, „bê to berime cemat“, va, „uca sıland esto xo gevzdinê“!
Heri ra vato, „çımê to be rost be, kuriye to biyo“. Heri ki vato, „ha biyo, ha nê biyo, barê mı onciya mırawo, ya mıra niyo, tı ae vace“!
Heri ra vato, „veyve de to wazene“, vato, „ya ağwa, ya koliyê“.
Heri rê çı wenca, kheri rê çı daul-zurna.
Heri u astora ra danê pêro, feqiri bınê lınga de şonê.
Herişa ma ruçıknenê.
Herişa ma sıpe niya, qesê ma pêrê nêkeno.
Herişa to sıpiya, torê ayibo.
Herme şano hermê jübini.
Hero hero bışermaiye.
Hero hero, şar barê to sae keno.
Hero hero, to finê ro qesa.
Hero merde, vergi ra nêterseno.
Hers ra ke uşta ra, zerar ra nişena ro.
Hers ra uşt ra, zerar ra nist ro.
Hesira mecal mı nêda.
Hetê mıra bırıciyo çê felekê çêrıciyayi.
Hetê ra şin, hetê ra şênatiye!
Hetê şino, jü şiwaro.
Hetê şıma de ağwe beda?
Heş ke heşo, reçe se kena!
Heşbiyene bızane, qese kerdene musena.
Hevriya kutıka werda.
Hewle u xırabe peciyo kıvş bena.
Hewn dışmeno.
Hewn u merdene jüyê.
Hewna ver teus teus fetelino.
Hewnanê qoqa vineno.
Hewnê ağwa adıri bo.
Hewnê şewe çım nêkuno.
Hewnê vêşani çino.
Hewnê wari weşo.
Hewno pêêno.
Hewra puf keno.
Hewri çığa ke roci bımınê tê, onciya ki roc erzeno.
Heya heya, wa hin bo.
Heya xılmısê mıno çımê belek, heya.
Heya, wa niya bo.
Heywano ke pê xo khul bi, qılançıke koti ra êna, zano.
Himet Heqi ra bo.
Himet kerê.
Himet piri ra, mırad Heqi ra.
Hini biyo ke biyo koti.
Hini ke nermo, vana belka ipego.
Hini ke qariyo, nıka teqeno.
Hini ke weşo, fekê isani de helino.
Hiniyê hokmati de ağwe meşıme, zerar vinena.
Hiniyo ke ağwe cıra oncina, züya nêbeno.
Hiniyo ke bıgiriyo ağwa xo züya nêbena.
Hiqe hiqa çenana.
Hir u bereket tede nêmendo.
Hir u bereket, qedr u qimet.
Hir u bereketê xo çino.
Hirayişê astori pışta gaê siyay rawo.
Hirê hira xanıma.
Hirê sutala nire ro vılê jü gay nêno.
Hirê waxti este: Meste hona herero, ewro nawo xelesiyo, vızeri xêlê waxto.
Hirê xo ame, şi.
Hona astor nêgureto, nala ceno.
Hona boa şıti fek ra êna.
Hona dı pêsirê xo niyamê pêser.
Hona estê.
Hona kardi nêşana riyê xo.
Hona ke fekê to germıno, qese bıke.
Hona Mıhemed sılam dano.
Hona nişor keme.
Hona qılançıke ciyê xo nêwerdo.
Hona roca, hona roşta.
Hona rıskê xo biyo.
Hondê fam nêkeno.
Hondê famê xo ano.
Honde gırsa, ebe leşa; senê kesa, senê nesa?
Honde ke ez verva dê bi, o pêy ra mı nêerzino.
Honde ke qese bıke, tora zo bin çiyê nêno.
Honde ki xo berz mece, tora ki berzi estê.
Hondê kutıkê verê çêveri qimetê xo esto.
Hondê xo qese bıke.
Hondeke va, bi lal.
Hondeke va, tuk amê zon ro.
Hucum ro xo veciye.
Hunerê to çê piyê tode bımano.
Hurendiya dırvete bena weş, ê qesi weş nêbena.
Hurendiya mordemê çêri timi ki kıvşa.
Hurendiya mordemê xurti daima berza.
Hurendiya xode bımore.
Hurendiya xode mevınde, hedi hedi lalewiye.
Hurmet ke esto Heqirêo.
Huyaiş be berbişi ra bıraê.

İ

İlşigê sero çina.
İnat be binato, ge rındo, ge fesado.
İnatê xo inatê herano.
İnatê xo inatê qantıriyo.
İndi kerdo qırnase.
İqrarê Heqi rê xayneni meke.
İqrarê xora ramecere.
İsan bê bon nêvındeno, bê ware vındeno.
İsan bê tıdarek memano, tıdarek bê isani bımano.
İsan be tız, kar nêkeno
İsan bê xeta nêbeno.
İsan be xo, xorê bela ano.
İsan biyena xo zano, merdena xo nêzano.
İsan bıwazo, nêwazo ki... (rocê nê rocê meymanê mezelano).
İsan bıwazo, nêwazo?
İsan çı bonco, fekê xora onceno.
İsan çık o çınaê xo no, cao xurt ra bızeweciyo.
İsan çım verdano isani.
İsan dano kutıki ro wairi ra şermaino.
İsan de din u iman nêverdenê.
İsan dina alemi vineno, verê çımê xo nêvineno.
İsan dina nêveno, dina isani wena.
İsan dı rêy beno doman.
İsan emrê xode dı rêy domano.
İsan gere ke reca ma u piyê xo bıcero.
İsan gere tüyê xo pêyser meleso.
İsan gere xo megoyno.
İsan hazar sere emır bıkero ki, rocê nê rocê beno meymanê mezela.
İsan isani nas keno, paldumê here ki qena here.
İsan isani rê raybero.
İsan ke ağwe sera bi, ne ke çiyo de bin, mori ki qarşê isani nêbeno.
İsan ke çı ramıt ê çineno.
İsan ke merd hona berbenê.
İsan ke merd, jü khela mezele asena.
İsan ke şi, siya xode niyadano.
İsan mıreno namê xo maneno.
İsan pêy be jübini, jübini nas keno.
İsan pira nê, mae ra sey manêno.
İsan qailo ke ... (têy qaytkero).
İsan qulbê isaniyo.
İsan rêê beno, rêê mıreno.
İsan rocê beno, rocê ki mıreno.
İsan se(d) sere kokım nêbeno, derdanê hazar serê xode onceno-beno-çarneno.
İsan taniya adırê germi ver nêremeno.
İsan theyro bê perro.
İsan şiyena xo zano, amaena xo nêzano.
İsan xanedanê wela/hardê xuyo.
İsan xeta u gunanê xo ebe çımê hevalê xo vineno.
İsan xısmekarê çê xuyo, ağaê şariyo.
İsanê baqıli ebe beçıke musnenê, bomi ra ki vanê: „xora bomo“.
İsani ge nano ro astori, ge heri.
İsani ke nêwe dewreşeni kerde, rêê, dı rêy lew u pırnıkanê xo veşneno.
İsani ke waşt, koy nano ro koy ser.
İsani ke xo nêzana, se vana, vace!
İsani ra ke ri di, her waxt ozino/erzino ro riyê isani.
İsani rê çı bêro, zonê isani ra êno.
İsani şıto khal lıto.
İsani şıto xax lıto
İsano bê isan.
İsano bêkes zê theyrê bêperiyo.
İsano bom qesanê weşa qese keno.
İsano ke fetelino, gere uşira xo dest de bo.
İsano ke şi do, qab pê xo nêşaneno.
İsano rınd qesê xo ser êno.
İsano zanaox kutıki de çüal nêkuno.
İta caê xo nêbi.
İta de her çi qedino.
İtibarê kutıki daha zêdero.
İtiqat dina de nêmendo.
İtiqatê mordemi ke ebe kemere ame, kemere ki mıradê mordemi kena.
İzan u marifetê xo çino.
İzan u marifetê xo hondero.

J

Jenge, asıni; derdi, mordemi poynenê.
Jü bo, pir bo.
Jü çê de çewres mordem biyo, çımê çewresi destê şiwanê çêyi de biyo.
Jü çê de ke jü mıx çino, o çê bıvêşo.
Jü çê ra hazar çê.
Jü çêver ra kunê zerê.
Jü çik ra dina vêşena.
Jü dare ra hazar çü vecino.
Jü dare ra hazar huy vecino, jü nêşono ro jü.
Jü desti de çı esto, dı desta de veng esto.
Jü destte ponc beçiki este, poncemena ki zê jübini niyê.
Jü dewe de jü rındeke besa.
Jü gay ra dı çêrme nêbenê.
Jü gule ra usar nêno.
Jü Heq zano, jü ez.
Jü heşi ra dı postê nêbenê.
Jü huy ra hazar huy.
Jü kaleke ser meredino ra.
Jü ke mezano, tı koti ra bızanê!
Jü kemerê mezela marê mendi.
Jü lınge ser çêwres zur keno.
Jü lınge ser reqesino.
Jü lınge sero çêwres zurê keno.
Jü mae hawt laci kerde weyiye des u dı laca jü pi weyiye nêkerdo.
Jü merdenê bê pêre biyê, a ki nıka ebe pêrana.
Jü muya cüamêrdi cêniye ra zêdewa.
Jü muye ra hazar muye.
Jü qena xo mendi bi, a ki dê.
Jü ra va: „Tı bêxt wazena ya ki text“, va, „bêxt ke bi, texti ki êno“.
Jü raê çêrme kenê.
Jü rındo, jüye rında.
Jü sıland de dı diki nêbenê.
Jü vato, „dewa madê heri zafê“, tekê bini vato, „dewa ma pêro herê“.
Jü xorti çêneka azebe ra vato: Na oda zaf rındeka tenê locına xo çewta. Çêneke ki vato: Dü pa şono nêşono, tı ae vace?
Jü zur, desinê xo dıma ano.
Jübini rê veşên u peşenê.
Jüya şıthelale raştê to bo.
Jüyê ke bızano, desinê ki nêzano.
Jüye ra kerd hazar.
Jüye Şam ra vanê, jüye Heleb ra vanê.
Jüyê xêxi kemerê eşta gole-quye, çêwres baqıli nêveta.
Jüyê, çım de hazara; hazare, çım de jüya.
Jüyo ke çê bıkero, haca ra kıvşo.
Jüyo ke cıra xuye bıkerê, ne beno vindi ne ki mıreno.

K

Kaê domana.
Kaê pısınge u meri.
Kaleka herê de gıredê, xo ra nêkeno.
Kaleka here de zıq biyo, mendo.
Kaleka here de, çolıxe berze vıle, xo ra nêverdano.
Kaleka here ra gıno waro.
Kaleke ser meredino ra.
Kalo fır, fır da şi bırr.
Kam bımro wele bena dêro.
Kam çı bıwazo, ê inam keno.
Kam çığa giahn do, hondê weno.
Kam dano, kam dano xoro!
Kam giahn dano, kam weno?
Kam hecaê çınay bo, ê keno.
Kam Heqi de se niyado, Heqi ki dê de hêni niyadano.
Kam Heqi ra çı bıwazo, o ê dano cı.
Kam ke (ero) ogıt mecero, ogıt ê cereno.
Kam ke çı bıkero xorê keno.
Kam ke çıma ra duri bo, zerri ra ki duriyo.
Kam ke çınay ra lom bıkero, o êno kuno çêverê dê.
Kam ke çıturiyo, şar zaneno.
Kam ke dawa gureno, serverê xo berz gıredano.
Kam ke dostê xode yaro, Xızır cırê hevalo.
Kam ke isanê xırabi ra nezdiyo, Heqi ra düriyo.
Kam ke nêxebetino cırê nun çino.
Kam ke qesa ma u piyê xora veciyo, timi poşmano.
Kam ke rınde ver bıremo, xırabiye ser şono.
Kam ke rındiye medino, xırabiye ser şono.
Kam ke rındiye mekero, rındiye vera remeno.
Kam ke se bıkero, xorê keno.
Kam ke seneno, şar zaneno/vineno.
Kam ke terseno, peşê maa xora mebıriyo ra.
Kam ke terseno, qe vırana cêniya xora mêveciyo.
Kam ke wairê xode haşt bo, wairê dê ki dê de haşto.
Kam ke zaf bızırço, zafi ki nêheqo.
Kam ke zure ra duriyo Heqi ra nêzdiyo.
Kam ma u piyê xorê, pir u rayberê xorê, der u ciranê xorê senc rona, Heqê xorê nano ro.
Kam nina bıwano.
Kam raa veri nêzano?
Kam se Heqi de niyadano, Heqi ki têy hêni niyadano.
Kam şoro, wele bena dê ro.
Kam torê khul wazeno, cırê çor bıwaze.
Kam vano „çüyê cenet ra veciya“?
Kam weno, kam xo weno?
Kam xora berz şoro, xora ki alçağ gıneno waro.
Kam zaf qese bıkero, zafi ki zura keno.
Kamci kemere berz kerê, bıne ra vecino.
Kamci kemere gırsa, sarê xo aero de.
Kamci kemere huşka, sarê xo daero de.
Kamciyê ra raziya, kamciyê rê qayila.
Kami çı di, kır u kısanê xora di.
Kami çı vato, merdanê xo sero vato.
Kami ke kınıt, pêyniye de o be xo gıneno pıro.
Kami ke malê xo nêwerd, male dê wenê.
Kami ke malê xo nêwerdo, kerdo bokê zulmi.
Kami ke na maa kami.
Kami ke se kerd, gere ke bivino.
Kami ke va, „kırê mı xiyaro“, sole cenê vazenê cı.
Kami kerd, kami werd.
Kami va, „qese bıke“; kami va , „heş be“.
Kami vato ke, „çê derdi şên bo“.
Kami vato, „mıradê xo çıma de bımano“.
Kamo ke bi hit şiliye ra nêremeno.
Kamo ke çiyê de xo çinê bo, çiyê ra ki nêbeno.
Kamo ke wairê xode haşt nêbo, bêheşo.
kamciyo; sene keso, sene neso?
Ke hero, tı qantıra.
Ke sımo, tı dıma.
Ke wene nê, o ke keno pede zano.
Ki kırê ma koçeno.
Ki mırê biyo wairê goçeniya darene.
Ki şew u roc ma cüno.
Kara gawani asparbiena heriya.
Kardi gınena aste, vındena.
Kardi nêro zerê mı, cigerê mı kerdi letêy.
Kardi şanıta be aste.
Karê aqıli niyo.
Kare be zerari ra têdüştraê.
Karê dina nêxelesino.
Karê dina zafo, qa ma nêxelesnenime!
Karê mordeme zanaoxi zobinao.
Karê u zerar bıraê jübiniyê.
Karê waxti, paşaê texti.
Karê xo zıkır, qatıxê xo şıkır, dışmenê xı fıkır.
Karê xo, lop u top keno.
Karo ke o keno, kutık pê huyno.
Kaxıta siyae.
Keçêl ke derman bivino, keno sarê xora.
Keçêli ra va, „to porê xo şüt“, ê va, „mı munıt“.
Kef veceno.
Kefa destê mı hurina.
Kêfê dızda taride êno.
Kêfê dızdi, dızdi de; kêfê puşti, puşti de êno.
Kefê sabuni kewt çıma.
Kefen kerdo xo fek ra fetelino.
Kefenê mı derzeno.
Kefenê xo kerdo destê xo, amo sarê xo noro şemıga to.
Kefenê xo kerdo xo dest, ama kewta çêverê to.
Kefenê xo kerdo xo fek ra fetelino.
Kelpi de wenê, qılançıke de qiştnenê.
Kelpiç şiyo derdê kemeri rê berbo, vato: „Bıra kemer nıka vare be şıliye ra ke varay, tı se kena?“ Kemeri ki xorê pe huyo.
Kelpo gıredaê daha luko.
Kelpo qol.
Kemasiya isani her waxt bena.
Kemer cırê amê ro zon.
Kemer cırê vareno
Kemer êno ro zon.
Kemer miyaro kemer u dar u beri serde.
Kemer ra nerm, çı dest kuyo rêno ra.
Kemer u dar mırê bıvaro.
Kemer u dar mırê vara, rındi u weşiye torê varê.
Kemera bınê goli.
Kemera çêngi, çêng de niya ke.
Kemera çêngi.
Kemera feqiri cêro gıleri bena, êna.
Kemera feqiri pêy ra êna.
Kemera feqiri, feqiri dıme êna.
Kemera gırane, caê xo dera.
Kemera miyaniya, direga zeriya, qudumê zoniya.
Kemera qıce erzenê kemera pile ver.
Kemera qılfanıki-khevkhani tımi vizena.
Kemera rıştıme.
Kemera siyae verê çêveri de ronê.
Kemere eşte, hermê xo deca.
Kemere gırana, caê xode.
Kemere ke êşte gole, pılqena.
Kemere kemerê sero nêvındena.
Kemere kemerê soro nêmenda.
Kemere kemererê dêsa.
Kemere serne, wa şoro vındero.
Kemero huşk.
Kemero.
Kenê têfek u têqene ra.
Kengeri ra vato: „Çê-welatê to kuyo?“ Voto: „Va zaneno“.
Keno ser u bınê xora.
Kerciki heri ra vato: „To cen erzen bınê lınganê xo“.
Kerdana xora nê, nêkerdana xora merd.
Kerdena dê ra nê, nêkerdena dê ra bıtırse.
Kerdena to bêro verê destanê to.
Kerdena to torê kare nêmanena.
Kerdena to torê nêmanena.
Kerdene çetına, vatene reheta.
Kerdo bınê derzi.
Kerdo bınê pheranê xora.
Kerdo xo çım ra.
Kerdo zê sımele.
Kerdoğ xelesiyo, nêkerdoğ nêxelesiyo.
Kerga kesi ra „kışe“ nêvano.
Kerga khurte.
Kerga kore xıza xora wena.
Kerga vêşanê xo xıza hebi de vênena.
Kerge biya wairê leyra, ci-qut mırdi nêverdo.
Kerge hewnê xode qut diyo.
Kerge ke kerga, ağwe wena xo ser de Heqi de niyadana.
Kerge kerga mawa, hakanê xo çê şari de kena.
Kermê dari ke dari ra nêbo, dar puç nêbeno.
Kermê dari, dari ra beno.
Kerti rê kert.
Kes barê kesi nêbo.
Kes be derdê kesi nêzano.
Kes be kesi qayil nêbeno.
Kes derdê kesi rê nêberbeno.
Kes hayrê derdê kesi niyo.
Kes hermê dê hard niano.
Kes ke mıde nêbo -ki- ez xo dera.
Kes maa xora ebe kınca niyamo dina.
Kes merdene ver nêremo.
Kes mezela kesi nêkuno.
Kes muşkulatê zerê kesi nêzano.
Kes nasibê kesi nêveno.
Kes nêbeno ustına Sılemaniye.
Kes nêkuno kefenê kesi.
Kes nêvano, „doê mı tırşo“.
Kes nêwazeno ke ağwa siyae biyaro çımanê xode.
Kes rıskê kesi nêveno.
Kes şeref u namusê xo nêerzeno.
Kes teşaniye ra nêmerdo.
Kes vêşaniye ra nêmerdo.
Kesê bêkesi çino.
Kesê kesi çino.
Kesê mı, destê mıno.
Kesi beçıka xo boe nêkerda ke.
Kesi beçıka xora çımê xo nêveto.
Kesi çê xo zura ra nêvırasto.
Kesi cıra nêvato, „çımanê to sera buriyê to estê“.
Kesi dışmenê xorê alaqutare nêvata.
Kesi domani çê piyê xora niyar de ke, têy bero çê piyê xo.
Kesi gumanê merdena xo nêkerdo.
Kesi hata nıka malê dina xode nêberdo.
Kesi ma u piyê xo nêeşto.
Kesi xo nêeşto.
Kesıke şiye dare ser.
Keso ke nuno veşae buro, morekanê qulekerdiya vêneno.
Keso ke sıfrê xo ser de mırd nêbi, sıfrê şari ser de qe mırdi nêbeno.
Kesreta xo oncena hata key?
Kesreta xo onceno.
Kesreta xo onte, cigerê ma kerdi letêy.
Kesreta xo onte, zer u pışkê ma kerdi letêy.
Ketê dızda tari de ênê.
Kevze gureto.
Kewt bınê barê dina.
Kewt bınê bari.
Kewt desta ver.
Kewt qiyame, niyame.
Kewt qiyame.
Kewto ro gujıke.
Khal u pil bo.
Khebaniye ke hewle bo, qulinde/dünıke pıra.
Khêlê wairiyo.
Khêlê xo bırneno.
Kher u lal, tıp u thal.
Kheri va, „veng êno“; kori va, „haê ênê“; seqeti va, „vazdê ma vazdime“.
Khewe çığa nêrm bo ki, kemerê qılaşnêno ra.
Khezeba xo vêşena.
Khıle ke hard guret tern u huşk piya vêşêno.
Khırrê cığari sanıto cı.
Khoçıke ra da are, kunez ra kerd vıla.
Khul bêro serê zonê toro.
Khul u jardê şorê.
Khula kelpi zerê vergi dera.
Khulo khan hazarino.
Khureş marê waireni bıkero.
Kılaa Êli dano Weli, kılaa Weli dano Êli.
Kılae ke gınê waro, khırrê xo aseno.
Kılê kewta ro peşa.
Kilitê zernêni rê têdê çêveri pışteser rakerdewê.
Kır u kısanê xora şari xêr di.
Kırê dê ki marê darino we.
Kırê mırao, xuya mıra niyo.
Kırmanc ne denê xo dano, ne ki inkar keno.
Kırmanco-Zazao hero, qulê xo be xo dest kişeno, onciya berbeno.
Kırmanc-Zaza waireniya şari ra xo bêwair verdano.
Kısê deleverge têy estê.
Kisê piyê tora nêwen.
Kisê piyê xora weno.
Kıvar ke esto nuno poteo.
Kıvar meke êno vırendiya to.
Kıvarê serevda mekerê ke Heq şıma medo.
Ko berzo, asmêni ki dê ra berzo.
Ko çığa ke berz bo, rocê lınga mordemi gınena ro cı.
Ko ke meşoro, dewreş şono.
Ko nêgıneno koy ro, çım gıneno çımi ro.
Ko nêno lewê mordemi, mordem şono lewê koy.
Ko nêreseno koy, mordem reseno mordemi.
Ko, koy nêreseno; mordem reseno mordemi.
Koa dêmdano.
Koê mıno varın.
Kok u bıngê xo çino.
Koma de nê, goma de biyo pil.
Koo berz, bê varê; dero xori, bê ağwe nêbeno.
Koo berz, bê ware nêbeno.
Koo berz, daima serê xo duxan dero.
Kor be koriya xo vineno.
Kor ke Heqi de se niyado, Heqi ki kori de hêni niyadano.
Kor niyo, hama nêvineno.
Koraniya xo xorê ano.
Koraniye de bımanê.
Kore arda çımanê xode.
Kore torê bêro.
Korek dest ra nêrışino.
Korekê xo weno, şa beno.
Koreki ki vano, ez nametê Heqiyane.
Kori kori ra vato, „çımê tuyo kor nênê“.
Kori ra vato, „mıradê to çıko?“ vato, „dina rostiya, ae ki kes mı nêdano“.
Kori ra vato, „torê çı lazımo?“ vato, „jü çım“. Vato, „ha torê dı çımi“.
Kori rê çı çıla, heri rê çı wenca, kheri rê çı daul u zurna.
Kori rê koraniye nêwazina.
Kori weşi ra vato, „nan de ae çımê tüyê kori“.
Koro mırade to çıko? Vato, „dina rosti“.
Kose merd, mezele de na ro, mali pers kerd: „Cemat şıma Heqa xoro cı kenê helal?“ Cemati va: „Ya ya fek u qena dênê, wele ser kerê“.
Kotê dae rındeko, kutık tüyê xo ro cı nêkeno.
Kotê isani ke bıdeco roê isani uca dero.
Kotê zerari ra racerê uca ra kara.
Koti de bariyo uca de bıvısiyo.
Koti ra ke dü veciyo, bê adır niyo.
Koti ra ke dü veciyo, gere ke adıri ki bıbo.
Koti şori ki, thalê mı mıver şono.
Koy rındê.
Koy veng finê ro xo.
Kud u kırej bê.
Kuno bınê peşanê cêniya.
Kurebesık çale kıneno, welê keno xo sera.
Kuriyê here, verê here de erzino we.
Kutık asta sera gıreno isani.
Kutık be kerm nêmıreno.
Kutık be kerma şono?
Kutık çala xo ser de gıreno mordemi.
Kutık çalê ser gıreno.
Kutık çı zaneno ziyare çıka!
Kutık çı ziyare nas keno!
Kutık çığa ke şoro sılandanê şari sera bıfeteliyo, êno verê çêverê çê wairê xode gıneno waro.
Kutık dest ra nêweno.
Kutık goştê kutıki nêweno.
Kutık ke aste mekoço, çü nêresneno xo.
Kutık ke kerexiya beno, risiyaê leyrê xo.
Kutık ke kerexiya beno, risiyaê vergi.
Kutık kutıkê mao, verê çêverê şari de laweno.
Kutık kutıki rê ziyara.
Kutık miza xo be cı verdo, tede xêr nêmendo.
Kutık miza xode amenê cı kero.
Kutık miza xode şıtê to verdo.
Kutık miza xode thama ra to werdo.
Kutık nêlaweno wairê xo.
Kutık payna dımê kutıki nêdano.
Kutık payna kutıki nêdano.
Kutık riyê dê bıleso, beno mırdi.
Kutık siya arabani de gıneno waro, vano: „Ox çı weşa na siya nê dımê mı“.
Kutık wairê xo nas keno.
Kutık wairê xo nêpereno.
Kutık, asta sera gıreno isani.
Kutıka de havaleni nêbena
Kutıka de weno, verga de zureno.
Kutıkanê xo verdanê ma.
Kutıkarê çarıx u puçi çı lazımê?
Kutıkarê çarıxa vırazenê ke, çarıxanê xo burê?
Kutıkê mao, verê çêverê şari de laweno.
Kutıkê mao, verê çêverê şari qori keno.
Kutıki de weno, qılançıka da qiştneno.
Kutıki ke çiyê xo werd, çala xo dêm dano.
Kutıki ki boa ci onceno.
Kutıki lawenê, meymani raa xora şonê.
Kutıki ra vato, „qey lawena?“ vato, „tersa ver“.
Kutıko ğezal vergi ano mali.
Kutıko gıredaê daha luko.
Kutıko har kewto bar.
Kutıko ke asta koçeno, haşarê pêyniya xo vındeno.
Kutıko ke erzino isani, dıdena nêqırışneno.
Kutıko ke nun buro, nêerzino mordemi.
Kutıko ke nun buro, nêlaweno.
Kutıko ke ron buro, şanıke verê çımi rawa.
Kutıko ke xıra ebe aste vındeno.
Kutıko ke zaf lawa, rew kuno.
Kutıko kherexiyae.
Kutıko vêşan nêlaweno.
Kutıko zugurt.

L

La lao Heqi ra bıterse, tuk nêno ewlade şımaro.
La şanıto xo miye.
Lac hetê pi ra, çêneke hetê mae ra şona.
Lac naletiyo.
Lac zerdıko, torn dendıka.
Lacê de serevdi biyo, çulıke kerda cıra.
Lacê herê verê çêveri.
Lacê maa xuya, ya lacê piyê xuya?
Lacê piyê mı.
Laco hewl/xurt haca ra vano ez nawa.
Laco ke qesê ma u piyê xora nêvecino, bozi de bıce, berze cenet.
Laco merde.
Laê xo Heqi ra bıriyo.
Laê xo kerdo raşt.
Laê xo la niyo ke, dara xo ki dare bo,
Laê xo la niyo.
Laê xo raşt niyo.
Lak bıçıka xora gırede.
Lao siya kerdo xo vıle.
Lao şiya şanen to miye.
Lao, tı tirê ver kuye.
Lapa xo kenê goni, nanê riyê mordemi ra.
Lapıkanê destri benê wertê şaqa, ê wertê şeqa anê destri.
Lastık dano paşnaro.
Lecê cüamêrda timi mırenê.
Lecega cêniya jüya, cêni (be xo) jü niyê.
Lêê to nanro ser.
Lêqa xo be ma êna.
Lêqa xo be ma keno.
Leqi nêzano.
Leqi peciyo bena raşti.
Lerzê meke, raver meşo, rew memıre.
Leşa gırsa pıse.
Lew pırnıka ano pêser.
Lew verda ro.
Lewanê xo leseno.
Lêwe de ga u kerge jüya.
Leyrê kutıkê siyayi.
Leyrê lüye, lüye dıma; leyrê kuzi, kuzi dıma şono.
Leyrê mori bê ağwi nêbeno.
Lilikê to bınê lınganê mı kuyê.
Lilikê to deverdiyê.
Lilikê to mırê bêrê war.
Lınga bıne ra erzeno.
Lınga mordemi ke şamatiye ra, kes dest nêerzeno mordemi.
Lınga şaneno bıne.
Lınga ser kenê hewn.
Lınga ser kewto.
Lınga ser şono hewna.
Lınga tıfangi kotana, her kes nêşikino bonco.
Lınga to bınê tora erzeno, to dana geleparo.
Lınga to ro kemere megıno.
Lınga tüya pêênê, lınga tüya vırene mereso.
Lınga tüya ver u pêy nêro têlewe.
Lınga xo bêxêra.
Lınga xo gıno kemere ro.
Lınga xo hardi ra biri(n)a.
Lınga xo honde orxana xo derg ke.
Lınga xo itara bıbırne.
Lınga xo qasê cıla xo derg ke.
Lınga xo ra kemere nêgınena.
Lınga xo şanê hard, sarê xo şana asmên.
Lınga xo xêra.
Lınga xuya jüye a dina dera (jüye na dina dera).
Lınga xuya pêênê, lınga xuya verenê nêresena.
Lıngê mori vêrê mori derê
Lınge şana ver.
Lınge şanê ver ini aqıl nêkeno.
Lıngê xo eştê pêser, meredino ra.
Lıngê xo şanê hard, sarê xo şano asmên.
Lıngi kenê, sare onceno.
Lıngi pize çarnenê.
Lıngi pize oncenê.
Locına xo bê dü mende.
Locına xo dü nêkena.
Locına xo şaiyê.
Locıne bê dü, mal bê şüyane, çê bê wair nêbeno.
Loğa kore wele kınena kena xo sero.
Loğa kore.
Lom ke esto, nuna potiya, kuna çêverê her kesi.
Lom meke, bıne de manena.
Loqmê şıma diwanê Heq-Mıhemed-Ali de ravero.
Loqmê xo ro ma helal kerê.
Loqmo gırs bıce, qeso gırs qese meke.
Loqna verdan to ser.
Loqnê ma ardi serê zeriya ma.
Loqnê to fekê tora bêrê.
Loqnê xo amê ro fek.
Loqnê xo vısiyê.
Loqnıka xo sura.
Lüya cazüye.
Lüye ra vato, „nê dımê xo se kena?“ Vato, „pê çalp u çılpê xo kena“.
Lüyê tükê xo vurnena, xuya xo nêvurnena.
Lüye zere gureto.

M

Ma amayme têdüşt.
Ma bışanê xatırê Ana Fatma Sıpiye.
Ma cırmê hawt bedeli da, ê hawtemine ki ceme.
Ma cıta xo kerda, nirê xo no -ozno- ro.
Ma cünê.
Ma dosti de sare no ro, dışmeni de (sare) onto.
Ma eke heneno, helal bo.
Ma estime, xora jü xorê çinime.
Ma fekê kutıka leseme, o ki fekê ma leseno.
Ma helalê jübinime.
Ma helaliye da jübini.
Ma heroc heroc nêşome meymaniye, nun u toraq nêweme.
Ma ke da be jübini ro, jübini keme çê tornê rayberi.
Ma ke dest eşt jübini maa jü berbena.
Ma ke dest na be jübini ra, dake lacê xo naskena.
Ma ke kami ra va, „bao“, vano, „herc xırê mı nao“.
Ma ke na be jübini ra, lona mıloçıke to sera ana hazar quruş.
Ma kerd kemi, Heq zede kero.
Ma kerd kemi, Xızır bızedno.
Ma kerdime têdest ra.
Ma kerdimê têver u têvırane.
Ma koçenê.
Ma nê raa ra çarıx u puçi dırnay.
Ma nun u sola jübini werda.
Ma pero piya baliyê jü darime.
Ma piya nun u sole werda.
Ma roca rınde nêdiye.
Ma şar hero, zê ma(n)o.
Ma sarê na ro jü balişna.
Ma sarê şıma dacna.
Ma tawa beçıka xo boe kerde ke...
Ma tı o waxti ki diya.
Ma torê çüyê Des u Dı İmama na ro.
Ma torê Heq dekerna.
Ma u aja mara duri.
Ma u çêna da pêro, şıma ki inam kerd.
Ma u pi jü raê ênê dina.
Ma u piyê hewli ra daym domanê koti kunê.
Ma u piyê koti ra daym domanê hewli kunê.
Ma Xızır haware kerd.
Ma xo vira meke.
Ma, „mı qeda“ vame; ê, „qotık qarnaşi“ vanê.
Ma, ne ke xo roşano, ağwe dera de vındena.
Maa cüamêrda her waxt laca niana.
Maa dızda dı tiza kena, jü kêf ra, jü ters ra.
Maa isani rêyna veyvıke nêbena, piyê isani ki xort nêbeno.
Maa mı defena çok nêdana, mı niyana.
Maa mı vana, „tı cigera mına, ma ez çıkê tüya“.
Maa mordemi timi timi lac niyana.
Made çêwt qayt keno.
Made saê şirini doz kerdê.
Mae çêna xorê text vıraşto, bêxt nêvıraşto.
Mae de niyade, çêna bıce.
Mae dest cena adırê lacê xo ser.
Mae ewladê xo erzena!
Mae jüya, cêni desê.
Mae lacê xo daym naskena.
Mae va: „Ero lao Heqi ke aqıl parê kerdenê tı koti biya?“ „Dakıla mına çım beleke, dakıla mına çım beleke, ci sero biya.“
Mal gore de jübini nas keno.
Mal ke bê şüane bi, vergi deyraê.
Mal ke kewt sole/solesan kemer leseno.
Mal ke kewt solesan, sala leseno.
Mal-dawarê Heqi.
Mali de şi, dawari de amê.
Mali ke fıse kerde, cemat tiz keno.
Malo helel vindi nêbeno.
Mamekiye, Mamekiyê; daê daê Mamekiye!
Manga kelaze boxa vera.
Manga merde, do bıriya.
Mangê de şıtê, des miyanê esteurna ra rında.
Mara duri.
Maraz ra mırad nêbeno.
Marê cüamerdo.
Marê Heqi se vato, xora vato.
Marê kaqıta şiyaê veciye.
Marê kemero rıstım êno ro zon.
Marê mêrdo, şari rê cêniya.
Marê mêrdo, şari rê merdo.
Marê pileni keno.
Marê şanıkane khana qese meke.
Marê sıtaro.
Marifet qese kerdene de niyo, qese kerdene zanıtene de ro.
Marifet, şemteniya cüamêrdiya.
Marifetê heri zıraişo.
Martaga bırneno.
Martaga demdano.
Marto; roci biyê dergi, khebani biyê kergi, domani biyê vergi.
Maşa ke biye, adır be dest nêcerino.
Mefte ke rınd bo, male verva cı êno.
Meke, qarsê cı mebe; kolığ şoro vıle bıne ra bo.
Mekıne, gınena pıro.
Melem vıraşto no ro dırveta xo ser.
Melemo, hata roca ewroenê.
Merame verê çêverê kesi, kes meramo verê çêverê to.
Merame wa bıçêro.
Merametê ciranê xayini kutık buro.
Merda de nêmırino.
Merda fino ro huyaiş.
Merdê qesê xuyo.
Merde reyna nêurzeno ra.
Merde, çi se keno?
Merdene isani dıme aspara.
Merdene karê cüamêrdana.
Merdene ke merdena, ğıre ğıre çı kırê mına.
Merdene ke merdena, na ğıre ğıre çıka.
Merdene ke nêbo qimetê homete nêaseno.
Merdene têyna ke xo bıgoyno.
Merdi rê çi çıko?
Merdi rê çi, weşi rê çi lazımo.
Merdime piya, mendime piya.
Mêrdo cüamêrd bêtibaro.
Mere tede kay kenê.
Mere wele kıneno keno qafıka xo serde.
Mereka sımeri de derzini çıtur bivinê?
Mereka sımeri.
Mêrıko hewl xo nêgoyneno.
Mêrıko khureş beno verg kuno koa, hay mekerê.
Meşa ci, nişena ci ro.
Meşa kore çê xora wena.
Meşe çiyê niya, zerê isani fina were.
Mesela mesela ana ra.
Meşte ki rocê de Heqiya.
Meyman ke ame qılançıke qistnena.
Meyman meymanê Heqiyo.
Meyman nun u ağwa xora êno.
Meymanê isani meymanê Heqiyo.
Meymaneniya verga şona, kutıkanê xo têy bere.
Meymani ra pers kerdo, „çı şımena?“ Vato, „nuni ra dıme ferq nêkeno“.
Mezela mı bena khewiye.
Mezela xode, xo çarneno.
Mezgê to pırnıkanê tora bêro.
Mı çı heşna, ê qese ken.
Mı çımê to veşnay.
Mı çüyê Heqi gureto, kewta çêverê to.
Mı çüyê Heqi torê na ro.
Mı ke dest eşt ra pala to, to hata derê ci kaşkena.
Mı ke dest na tora, jü vaco ewro, jü vaco meşte mıreno.
Mı key çüye Heqi torê na ro, va ke, “çıxırê mıra bıfeteliye”.
Mı porê xo ver de ki şüto, pêy de ki şüto.
Mı tora adır tırt.
Mı va Heqo elemano.
Mı va Heqo şıkırê mı bê to bo, cigerê mı newê amê riyê dina.
Mı xo ağwa germıne de ki şüto, ağwa serdıne de ki şüto.
Mı xo niya ki ta da, hêni ki ta da.
Mı xo vira bıke.
Mılaketa de êno, mılaketa de şono.
Mılaketa de kay keno.
Mılaketanê xode kay keno.
Mılaketo kor.
Mılaketo rınd.
Mılaketo siya ro to veciyo.
Mılet (se ke) cıra kuxeno.
Mıloçıke ra vato: „Sarê to qey gırso? Vato: „Aqılo.“ Vato: „Miyanê to qey bariyo?“ Vato: „Kar u gure rao.“ Vato: „Qena to qey gırsa?“ Vato: „Qalê namusi mekerê!“
Mınete kafıri het de qebul nêbiye.
Mıra havalê xo vace, ez xuya to vaci.
Mıra mevine, Heqê xora bivine.
Mırad mende.
Mıradê kami ke na dina de nêbo, a dina de ki nêbeno.
Mıradê ma bıkero, cêr Kemerê Duzgıni, cor Gola Buyere.
Mıradê to çımanê tode bımano.
Mıradê xo çım de mend.
Mirçıke/çucıke siviga ra mucıl bena.
Mırdi rê, her kes mırdo.
Mırê dıdanê xo tujê.
Mıreno, beçıka xo berz nêkeno.
Miri asıqe ra vato: „Xêlê domanê to estê!“ Ae ki vato: „Miro goş mede, jüyo zê to têy çino. pêro tır u fısi“.
Mısleto ke to tede werdo, mo do.
Mısto kor, İso kher.
Miya sıpiye, siya nêbena.
Miyane biya ro hard.
Miyani ser goza şıknenê.
Miyaz ke nêbi, ziyare cı buro.
Miye lınga xora, bıze lınga xora -darde bena-.
Miye varêkê xo ser de qırena.
Mor ke moro, ağwe sero qarşê kesi nêbeno.
Mor ke moro, pırênê xo dırneno.
Mor ke moro, pırênê xo keno nêwe.
Mor mıreno, xuya xo canêverdano.
Mor mıreno, xuya xo nêerzeno.
Mor qula xo naskeno.
Mor vano, „mı zê dışmeni bikişe, zê dosti weda“.
Mordem adırê xode havalanê xo nêveşneno.
Mordem çı bivino, zonê xora vineno.
Mordem emegê xo xenimê xo nêkeno.
Mordem esto felê xo qese keno, mordem esto fekê xo qese keno.
Mordem evê torzên rêê mıreno, ebe qese heroc mıreno.
Mordem gere bêxte vaco.
Mordem gere Heqe vace ro.
Mordem gere tüyê xo meleso.
Mordem gere xora bışermaiyo.
Mordem ita niyo, Heqê xo itaro.
Mordem ke gına waro, dest erzeno xo ver.
Mordem ke gına waro, kes dest ro cı nêerzeno.
Mordem ke kewt govende, gere çêpılanê xo weda ro.
Mordem ke kewt govende, ta ki verdano be xo.
Mordem ke kewt kari ver, herma şemerneno we.
Mordem ke kewt tenge, bırakê maa xora vano „bao“.
Mordem ke seweşiya ra, zê bıza bomo.
Mordem ke şi dızdeni vano: „ya Heq“; eke verda dızdi dıme ki vano: „ya Heq“.
Mordem ke weşan kewt, kemere ra nerm çı dest kuyo weno.
Mordem nêtawreno cıra fekê xo rakero, fekê xo kenê pırrê goni phırrê isani kenê.
Mordem wa khal bo, zerê isani wa khal nêbo.
Mordem weş bo, wa turıkê parsi herme ra bo.
Mordem, o mordemo; waxt, o waxt niyo.
Mordemê bomi de rıke mekuye.
Mordemê cemati.
Mordemê kom u cemati.
Mordemê mırdi vato, „verê mı“ vêşani vato, „zerê mı“.
Mordemê mısleti.
Mordemê pili dıma feteliyene ra mordem pil nêbeno.
Mordemê xırabini ra qesê xırabini vecinê.
Mordemê xurti ra domano geweş kuno.
Mordemi de zon pilo, zoni de mordem pilo.
Mordemi hatani ke araqê çari nêeşt, wairê taway nêbeno.
Mordemi ke karê xo nêzana, her waxt poşman beno.
Mordemi ke sarê xo be xodest nêkınıt, kes mordemi rê nêkıneno.
Mordemi ke sebır kerd, selametiye ki vineno.
Mordemi kenê tumananê xo vecenê.
Mordemi pilê xo ke nas nêkerd, Heqê xo ki nas nêkeno
Mordemo baqıl her waxt kıvşo.
Mordemo baqıl xorê muye keno bar.
Mordemo bê guman, bê aqıl u bê famo.
Mordemo bom, çiyo ke nêno kerdene keno, baqıl têy niyadano.
Mordemo çêr, nonê xo xırx u kemeri ra veceno.
Mordemo çımê vêşan here bari ra weno.
Mordemo dızd xora şık keno.
Mordemo feqir uyo ke, çiyê dest ra nêno.
Mordemo her, saydê mordemê baqıliyo.
Mordemo hilekar cara mırd nêbeno
Mordemo hilekar cara mırd nêweno.
Mordemo ke ebe cemat niyame rae, ebe resene êno rae.
Mordemo ke fetelino, gere uşira xo dest de bo.
Mordemo ke malê xora nêbi, canê xora beno.
Mordemo ke wairê malê xo nêveciya, wairê canê xo ki nêvecino.
Mordemo kemfersend isani khoçikê ağwe de xeneqneno.
Mordemo ri siya verê çımanê mordemi de zê teniyeo.
Mordemo rınd kisê Heqi ra weno, xırab kisê xora.
Mordemo rınd xo nêerzeno pê mordemê xırabi.
Mordemo rınd, astarê xo bereqino.
Mordemo rut çıkê xora bışermaiyo.
Mordemo rut u rêpal u şepal.
Mordemo şıt helal kedê xo weno.
Mordemo teres velg bırneno dariye ki ano erzono varê çêverê şari.
Mordemo thal qesanê weşa qese keno.
Mordemo thamakar malê xo nêweno.
Mordemo vêşan arrê xora ki arda tıreno.
Mordemo xayin her ca de xayino.
Morê bınê sımele.
Moreka qulekerdiyê hard de nêmanena.
Moro luk rew ra raştê belay beno.
Morum u bêhesa.
Mosey ke veciyay ro ağwe ser, şiliyê varena.
Mozıko çurkın namê garane veceno.
Mucıliya xo be ma êna-ano.
Muriye ke reşte, dıma poyina.
Muriye ke reştê, gınena waro.
Muyê de xo nêlewina.
Muyê keno çêwres cay.

N

Na derbe ra nê, karê nae ra mırena.
Na dina faniya, kesi rê nêmenena.
Na êna naê dıme.
Na êna naê ser.
Na gereke nêbiyene.
Na pize ra xelesiya ra pizo bin de Heq kerimo.
Na xaşiya ke çarna.
Naê bıke, aê xo vira meke.
Naê ra dot çino.
Nafa mı dest ra nêxelesina ra.
Nafa vıle ken ro bıne.
Nafa vıle şikino ro bıne.
Nafa xatır, reyna qantır.
Nainê tham u tizi dina ra vetê.
Nala şanen to, bızmala oncen.
Naleti şoro ro dê ke, vano, „ez isana“.
Naleti şoro thamara xırabe.
Namê cüamerdi esto.
Namê Heqi esto, qedrê xo çino.
Namê xırabiye her kes zano, kes nêceno xo ser.
Namê xo esto, ebê xo çino.
Namê xo gırano.
Namê xo rêê be xırabiye veciyo.
Namo gıran haca vındo.
Namus bazar de niyo.
Namus bênamusi nas nêkeno.
Namus berdo kerdo qên u kısanê cêniya.
Namus taco zerneno sarê kesi ra niyo, kam sarê xora no, sarê dê rao.
Namus texto zerneno, sarê her kesi sero niyo.
Namusê Kırmanciye, Kırmancê.
Namusê şari de kay nêbeno.
Nanê mıloçıke, miyane nêdacnênê.
Nanê riyê xo vera.
Ne ağwi be, to berzê, ne şekır be, to burê.
Ne berbeno ke, isan têy bıberbo; ne ki huyno ke, isan têy bıhuyo.
Ne bi, ne ki beno.
Nê çêmê Goşkari dêm kerê, ma lınge ver sanime bışımime.
Ne cerino, ne ki erzino
Ne dele, ne deleverge.
Nê derdanê ma saci rê qese bıkerê, saci nun nêpocena.
Ne din, ne ki iman mendo.
Ne dolo, ne dundao.
Ne ê çüyo, ne ê çapaliyo.
Ne ê pırodaeno, ne ê wazdaeno.
Nê êre ez zana, tawa destebera to nêno.
Ne goştê isani êno werdene, ne çermê isani êno paykerdene.
Ne her hero, ne bar baro.
Ne kao, ne leqa, ne yaraniya.
Ne kerda, ne diya.
Ne lacê hewli rê giahn de, nê lacê koti rê.
Ne lacê rındi rê bıguriye, nê lacê xırabi rê.
Ne qal esto, ne qır.
Ne qal, ne qır.
Nê qesanê to Heq bıheşno.
Nê qesanê xo kulıkê mırê qese bıke.
Ne şandê xo esto, ne şodırê xo.
Ne şeytani dinena, ne ki düwa wanena.
Ne sıfrê xanêdana xelesino, ne verê isana dırino.
Ne şikino ke pıro do, ne ki (şikino) waz do.
Ne werino, ne erzino.
Ne werino, ne şımino.
Ne weşiya xo, ne nêweşiya xo dan.
Ne weşiya xora vereno, ne nêweşiya xora.
Ne xêrê xo marê bi, ne ki xorê.
Ne zano buro, ne zano bıdo.
Nêbi, nêbeno.
Nêbiyaiye kerda çêverê xo.
Nêbo nêbo!
Nêerzino ke berzi, nêcerino ke bıceri.
Nefs vano, „goşt“; tı vace, „oşt“.
Nega Heqi hêni biyê.
Nega Heqi ra amo.
Nêkerda nêdiya.
Neniga ser fişto.
Nêno eştene ke, berzi.
Nêno qesekerdene ke, qese bıkeri.
Nêno vatene ke, vaci.
Nêro bava herediyo, Heq nêherediyo!
Nêro ez ita vınden, to goşdana!
Nêro ez ita vındena, heroc heroc qurbana kena.
Nêro sero nişena ro wena, sera ki bınê xode cılanê ma bırnena.
Neteqiyo ro cı.
Nêvano ke çımanê mı sera buriyê mı estê.
Nêvano keno, şêro; vana keno, çêro; vano nêkeno, hero.
Nêvinê şafatê Ana Fatma Sıpiye.
Nêvsê ceri ke bi „tıt“ ê cori ki beno „tıt“.
Nevsê cori ki bi „tıt“ ê ceri ki beno „tıt“.
Nevsê xo „tıt“ ke.
Nevsê xo kor ke.
Nevsê xora verdo ra.
Nêweş ke jü bo, isan ebe eskica keno weiyê.
Nêweşiya xo cı nêdan.
Nêzan ke senê aqıli rê xısmete keno.
Nêzana meke.
Nêzanaene ayıb niya, nêmusaene ayıba.
Nêzanaene xırabına.
Nêzanaoxeni sare deca.
Nêzano here bıramo, nişeno ro astori.
Nêzantenê nê, nêmusenê ayıba.
Nezeliyo ro cı.
Nıka beçıkanê xo keno çımanê xora.
Nıka ber dano.
Nıka ber erzeno.
Nıka doman ver ra şono.
Nıka ke çok bıdi, lacê de zê to an.
Nıka qılaşino ra.
Nıka teqeno.
Nıka waxtê xo nêbi.
Nıklıka vaşturiye ra ca dano lınga xo.
Nire na ro vıle.
Niya amo, niya ki şono.
Niya amo, niya meşero.
Niya amo, niya nêşono.
Niyade, çıtur raa ceneti zana.
Niyade, se thamê fekê xo zano.
No bıraê merdene niyo, bıraê werdeno.
No çi tawa sarê mı nêkuno.
No çiyo ke tı vana nêkuno aqılê hera.
No honde kewto ro to dorme, nê de çiyê esto.
No ki êno naê serde.
No mırê erebkiyo.
No nêno aqılê garanê hera.
No niya koti vaciyo ke.
No riyê mıno siya, no ki riyê tüyo sıpe.
No sarê tode dendıke bo.
No teq-tüyo ke ma sare de.
Nun be ri êno werdene.
Nun nano riyê xo vera.
Nun u ci bıraê.
Nun u sol u piyazê xora bime.
Nun u sola jübini werda.
Nun u sola xo zoni serawa.
Nun u sole.
Nun u solo xo ro ma helal kerê.
Nuna xo kemere ra veceno.
Nunê ê sey weno, sılaweta xo Musay rê ano.
Nunê havala weşo.
Nunê havala, qesê kamıla.
Nunê kami wena, nirê kami oncena.
Nunê ma gula made verda.
Nunê mı çımanê tora bêro.
Nunê mı xenimê can u roê to bo.
Nunê mı xenimê çımanê to bo.
Nunê mı xenimê to bo.
Nunê mıxeneti meve.
Nunê they u thuri.
Nunê Tırka zoni serao.
Nunê to ke turikê havalê tode bo, tı timi vêşan manena.
Nunê xo araqê çarê xora qezenc ke.
Nunê xo biyo ağwi çariyo ro cı.
Nunê xo çino, zonê xo esto.
Nunê xo ebê araqê çarê xo bure
Nunê xo pıstınê xo dero.
Nunê xo werd, ağwa xo şımıte.
Nunê xo zoni serawo.
Nuno bêbısımlay.
Nuno bêsol weno, tizanê şorına keno.
Nuno bêsol.
Nuno ke ma werd pê miyanê maro şi.
Nuno ke tı wena kelpê/kutıkê verê çêveri ki weno.
Nur u cemalê xo ro ma musne.

O

Ocaxê to kor bo, bêrê to mor bo.
Oğ, oğ xozibê şari.
Oğır bo.
Oğırê şıma rakarde bo.
Oğırê to oğırê xêri bo.
Oğırê xo rakerdiyo
Oğıro xêr.
Ogıt de şiret çino.
Ogıtê ma u piyê xo goşare ke, goşê xo ke.
Oli adırê dina wedaro.
Oli adırê xo de çê to kero.
Oliyê şaê merda.
Omê xo omê lüyo.
Omê xo rındo.
Onciya ki rınde rında.
Ondera Kırmanciyê dariyê we.
Ondero serxur.
Ore ore cıra êna.
Ospor ame, piya şi.
Ospor-aspar şono piya êno.
Ostori ra ke waro gıne, bınê to nêrmo; heri ra ke waro gınê bınê to kuç u kemero.
Ostoro xurt zengü xo nêresneno.
Ozino ro riyê isani

P

Pa u pêrê xo şikiyê.
Pa u puşê xo permeliyê ro.
Pala to cena, na dina dare ra kaş kena; hela tı ki mıde ra, mıde niya.
Palas pıro ke, cı nişe.
Palasê heri astori ra kerê ki, astor onciya astoro.
Paldunê here, qena here naskeno.
Pan u puşılın.
Pancıkê isani ra nêgınêno waro.
Pancıkê mıra biyo, erzino riyê mı.
Pancikê tora biyo.
Para mara niyame kêfê Heqê na dina.
Para mırê Heq amo comerdiye.
Parsuyê xo ênê mordene.
Par, no emser.
Paşna xo bılese vınde.
Paşna xo bılese, mıxeneti ra mınete meke.
Paşqul da qene ro, êşt teber.
Pawanci ke hay mekero, dızd huy keno.
Paymal bi.
Paymal bime.
Paymal şi.
Payna dımê kutıki mede, pereno to.
Payna khewuiyê hegay nêdano.
Pê ciyê xo kay keno.
Pê ciyê xo şa beno.
Pê fekê xo nêşikino.
Pê goşê xo vineno, uca nêvineno.
Pê hawt koa dero.
Pê here nêşıkino, vazdano palas.
Pê made mezela ma kınenê.
Pê miyanê maro şi.
Peciyo vanê „ax“ axi ki dest nêkuno.
Peka ro cı derg ke.
Pelgê dare dare xemelneno.
Pelge ke kewtê ağwe ser, ağwe de şona.
Pepug ebe namê xo berbeno.
Pepug te de waneno.
Pepug torê veng do.
Pepugi de waneno.
Pepugo gayin gılê koy ra nişo, marê bıwano.
Pepugo gayin marê bıwano.
Pêranê xo çarçi keno.
Pêrê biyo tunc, mılet biyo pinc.
Pêre boe nêdanê.
Pêre qılerê destiyo.
Pêre, pêre, pêre; fek de pêre, qıne de pêre, sare de pêre.
Permeliya ro ame war.
Pêro jü çêver ra vecinê.
Pêro zurê khanê.
Perodaiş dayma doman u kutıka sero bena.
Perr u paê xo şikiyê.
Perrê xo şikiye.
Pers ke vacerine.
Peşa ra khıle gurete, zere ra veşa.
Peşê dake ra nêverdano.
Pesirê xo verde şana ro.
Pêyniya kerdene de aqıldaoği deyraê.
Pêyniya rae.
Pêyniya sebri sılametiya.
Pêyniya werdene tiz u pısê.
Pêyniye de çar metroy kuras, dı kemeri/khêli u çengê wela.
Pêyniye de kef kuno çıma.
Pêyniye rameverde.
Phariyê ke werdi, xo vira kerdi.
Phema xo keno.
Pi arre ra êno, lac suke pers keno.
Pi baxê-rezê da lacê xo, laci rışiyê hêngure-thiri nêdê piyê xo.
Pi çık bo, laci ki uyo.
Pi perskerd va: „Ero lao senena“, laci va: „Xorê derbaz keme“. Pi va: „Kutıki ki sılanda sero derbaz kenê, tı senena mıra ae vace“.
Pi rametiyo, lac naletiyo.
Pi sıtara çêyiya,
Piçik, piçik, bi niçik
Pil be hata ke biya cüamêrd.
Pil nêbiyae.
Pilê çê xo be, hona pileniya çê şari bıke.
Pilê xo be, peciyo şari rê pileni bıke.
Piliye ê Heqiya.
Pinca kenê pancıkê isani.
Pinca nanê to vera.
Pinca pesnenê jübini ra.
Pincê kami, pancıkê kami de.
Pincê kami, pancıkê kami ra.
Pir heqo, rayver nêqo.
Pir ke ame, koçekê xo têy ano/êno.
Pire dıt, lüye werd; lüye dıt, pire werd.
Pırên dırna.
Pırên erzeno.
Pırên nêdırnae.
Pırênê isani, isani sera cenê.
Pırênê tuyo pêên bo.
Pırênê xora veto.
Pırêno pêên bê cebo.
Pırêno pêên cebê xo çinê.
Pırnıka xo çiyê ra nêveceno.
Pırnıkanê tora bêro teber.
Pırnıkanê tora bêro.
Pırnıkanê tora fıtıl fıtıl bonciyo.
Pırnıkanê tora teli teli bêro
Pırnıke ra qese oncenê.
Pışıka xo pışıka awreşiya.
Pısınge de ki zımeli estê.
Pısınge ke nunê xo werd, qabê xode kay kena.
Pısınge ke şiye, dewran kuno meri.
Pısınge ke werte ra kewte, dewran kuno meri.
Pısınge kısê xo diyê, vato, „mıde qule esta“.
Pısınge ra vato, „ciyê to dermano“, wele kerda ro ser.
Pısınge ro de, pencık erzena to.
Pısınge se waro gıno ki, lınganê xo sero vındena.
Pıssa cêniya ra, zımelanê cüamêrda ra qese nêbeno.
Pışta domani maa domaniya.
Pışta geme ra gırsaga bırnenê.
Pışta mordemi piyê mordemiya.
Pışti şana pê.
Pıstınê xora veceno.
Pıştiya xo hard nêna.
Piya bıkerime, piya burime.
Piyaê de merdeo.
Piyao ke malê xo nêwerd, gemê şeytani kuno/şanino fek.
Piyê mordemi pışta mordemiya.
Piyê vılê çêwti Heqo.
Piyê xo ki şono astanê dê ser sondi weno.
Piyo rametiyo.
Pizê xo ke bi mırdi, vano, „reyna vêşan nêbena“.
Pizê xo mırdo, çımê xo vêşano.
Pizê xo verê feki dero.
Pizo mırd halê pizê vêşani nêzano.
Pol nana ro poli ser.
Ponc beçıkê isani, jü niyê.
Porê ma kerd sıpe.
Porê xo damananê xo verde kerd gezık.
Porê xo damananê xo verde kerd sıpe.
Porê xo damananê xo verde ruçıkna.
Poşmaniye pêre nêkena.
Postê gay, gay sero bazar kenê.
Postê gay, gay sero çêrme kenê.
Postê gay, gay sero roşenê.
Postê kutıki ra meşka doy nêvırazina.
Postê ma sero danê pêro.
Puçık pılesnenê sare ro,
Puçık sare sero vırazenê.
Puk de amê, xedebe de şi.

Q

Qa kor niyo, xora nêvineno.
Qa sarê to pıro nêdanê.
Qabe ağwe, raa ağwe ra şikino.
Qalê heşi ke bıkerê, heş pê tode vecino.
Qalê kutiki ke kerd, gere uşi ra to lewê tode bo.
Qanê xo soynenê ro ma.
Qanqolê xo sera kay kena.
Qantıra xurte aje xo nêresnena.
Qantıro ke hingo cıra duri vınde.
Qarnasiyo qotık bêro verê velıkê torê.
Qasê guna xo cıra heskena.
Qasê ko u deşta.
Qasê şıtê ma u piyê xo.
Qasê sole cıra hesken.
Qasê xo qule kerdiyo.
Qasê zanaena xo.
Qat be qat bınê hardi ra şi.
Qawaxê çığa ke berz bo, onciya ki asmên nêresena.
Qayde koto, mılaketa ver fetelino.
Qayt kerdenê bê pêrewa.
Qaytê fekê jübini kenê, qese kenê.
Qaytê mae ke, çêna bıce.
Qayte mal u dawarê xo ke, wa mal u dawarê to qaytê to kero.
Qayte weke keno, qese keno.
Qe kes nêvano „mede mı“.
Qe qalê cı meke, wa şoro.
Qe vano çarıx u puça ra şori cenet.
Qebaniya hewle rıskê kutıki pısınga dızde ra bırnena/cena.
Qebaniye a qebaniya, dunıke a dunıke niya.
Qeda bêguman êno.
Qeda êno aşe ra şono, kuno vırendiye ano.
Qeda u bela ağwa adıri ser de şoro.
Qeday nêvato „ez amane“.
Qederê xo çêwto.
Qedero kor.
Qedero şerqi.
Qedero siya, gıro kor.
Qedero telepeki melepeki.
Qefeso zernên de va: Welat welat.
Qelbê her kesi jü niyo.
Qena dızdi pêmenê.
Qena kerge ra hak vecenê.
Qêna siya u sıpiye sata tenge de kıvş bena.
Qena xo erzeno wê.
Qena xo ser nênişeno ro.
Qena xo ser nêvındeno
Qene erzeno we.
Qene ra ke niyame, nata bota vazdano.
Qenterê mara vısıyo, qenterê İmam Usen u İmam Heseni ra mevısiyo.
Qeret eşto verê kutıka, kutıki kewtê jübini.
Qeret namuso.
Qerqeşuna germe ra şoro.
Qesa cüanıke.
Qesa fek ra vecina, sare onceno.
Qesa fekê mara onceno.
Qesa heqerê kam çı vano?
Qesa ke nêvaciya çina.
Qesa ke pıro medo, çü ki pıro nêdano.
Qesa onciliye.
Qesa raste decnena.
Qesa raste pêre nêkena
Qesa raste sone pede.
Qesa raşte weşê Heqi ro ki şona.
Qesa raşte, anê leqi, vanê.
Qesa raşte, raşta.
Qesa weşe mordeme teberi rê, pariyo weş mordeme zeri rê.
Qesa weşe mori qule ra vecena.
Qesa xırabıne rê kutık huyno.
Qesa xırebıne ê wairiya.
Qesa zê tolê piyaziya.
Qesa zure cıra nêvecina.
Qesa, qesa kena ra.
Qesanê gırsa qese keno.
Qesas ke qese bıkero, qese se bıkero.
Qesasê xo guret, jü ki naro ser.
Qesasi rê qeses nêwazino
Qese cüamêrda fek ra vecino.
Qese esto caê hazar qesi ceno.
Qese fek ra nêvecino.
Qesê isani, namusê isaniyo.
Qese kerdene goşdaene ra ave musina.
Qesê manquli wertê dı mordema de pırdê ro.
Qesê mordemê feqiri pere nêkeno.
Qese pa nênişeno.
Qese pemino, gıraniya qesi nêpemina.
Qese qesi bırneno.
Qese qesi keno ra.
Qese ra merd, serm ra bi weş.
Qese şımşêri bırneno.
Qesê Tırka zoni serawo.
Qesê xo goze meke, miyane şari sero meşıkne.
Qesê xo, jü bê jü vati.
Qese, no goş de kuno cı; goşo bin de vecino.
Qesêy derda kenê ra.
Qesêy qesa kenê ra.
Qeso gıran, qedro gıran.
Qeso maykek qesê nêri bırneno.
Qeso raşk raşto.
Qeso şirin mori qula ra veceno.
Qeso tal pizê isani mırd nêkeno.
Qeso weş sebrê zeriyo.
Qeso xam fek ra nêvecino.
Qeso xırabın ê wairiyo.
Qevşıngê xora veto.
Qewetê bağçê sebıri de bena khewe.
Qey afate ama ser de, çıko?
Qey boglate ama ser de, çıko?
Qey hêni vıle tadana?
Qey koraniye ama ser de, çıko?
Qey qeda amo ser de, çıko?
Qey tofane ama ser de, çıko?
Qezeba xo vêşena.
Qıc düstê xora, pil düstê xora.
Qıc, qıc vato; pil, pil vato.
Qıcê çêyi herê çêyiyo.
Qıcê çêyi, seê çêyi.
Qıda nêvano „ez êna“.
Qıda şono bela êno.
Qıda u belaê to bıceri.
Qıda u belaê to mı ser kuyo.
Qıda u belaê to mırê bêro
Qıdaê mı bêro to serde.
Qıdaê mı to ser kuyo.
Qıdaê to mırê bêro.
Qıjê qıja tawuke ame.
Qılançıke bılbıl nêbena.
Qılançıke biyê wairê leyra ci mırd nêwerd.
Qılançıke de urzeno ra.
Qılançıke ebe nıklıke ci kena vıla.
Qılançıke hona ciyê xo nêwerdo.
Qılançıke ke ci caver da, tı ki a xuya xo caverdana.
Qılançıke ra vato: To onciya leyri weti. Ae ki vato: Ez ke meveci ciyê şıma kam nıklıke kero!
Qılançıke vato: Ez nê bi, kam ciyê şıma nıklıke kero.
Qılawuzê kami ke qılançıke bo, nıklıka xo cira berz nêbena.
Qılawuzê khal Xızıri.
Qılawuzê piri.
Qılawuzê wairi.
Qıler goşa de ro.
Qimet nêmendo.
Qimetê çiyê nêmendo.
Qimete zerni bırino, qimete zanaene nêbırino.
Qimetê zerni saraf zano.
Qırşê çino ke pê dıdananê xo pa kero.
Qısawetê xo bıriyê.
Qışkheka filike.
Qışkheka rındeka.
Qışkheka vilike.
Qışkheko rındek.
Qoçê xo meğel de dê waro.
Qorya ra êno.
Qudumê heri şikino.
Qul dışmenê Heqiyo.
Qul dışmenê wairê xuyo.
Qul dışmenê Xızıriyo.
Qul dışmenê xuyo, bes niya, sero ki ê hometo.
Qul Heqi de mane cereno, vineno.
Qul ke bıwozo ko demdano.
Qulo ke şi sayd/niçir nêvano „ez nawa itaranê“.
Qultê meşke, qıjê tawıke.
Qur u pıstê xo de rê.
Quran fek de, şımşer dest de.
Qurışê xo ser de bacino.
Qurışê xo ser de can dano.
Qurışê xo ser de mıreno -geber beno-.
Qurrr, goşare ke goşê xo ke.
Quşğane gır beno qapağê xo vineno.
Qusurê kesi, kesi ra nêaseno.
Qusure mordemi ke bi, şono beno pa.
Quşxanê gıleri beno, kapağê xo vineno.
Qutê xo çê made vena hakanê xo çê şari de keno.
Qutiya khebaniyê, şunıka khebaniyê.

R

Ra u olaxi be ma bırıyê.
Raa heqe raa nêheqe ra verena ra.
Raa Heqi bariya.
Raa jüyê xatır, ê dıdinê ki xatır, ê hirinê qantır.
Raa merdene nêna guretenê.
Raa rındeni nêna guretenê.
Raa seytani tariya, raa Heqi bariya.
Raa to rakarde bo.
Raa veri, her kes zano.
Raa xora bımane, havalê xora memane.
Rae be havala qedina.
Raê de binê çina.
Rae keno derg.
Raê ma bırinê ra.
Rae ra havalê xo xora meke.
Rae, ebe şiyene qedina.
Rakewtena to bıbo rauştena to çinê bo.
Raşt u zura xo fekê xuyo.
Raşta to, zura mı.
Raşte pêre nêkena.
Raşte puç nêbena.
Raşte şona çê Heqi.
Raştiya xo mede kesi.
Rê ke va „nê“ endi gere Heq cırê bêro rame.
Reça mıra êno.
Reca u mıneta ma u pi domana rê verena.
Rêê fekê xo vêşo.
Rêê ke mırd bi vêşaniye ra xo viri niyano.
Rêê niyo, dı niyo.
Rêê ta ra bejna xo fiye.
Refê mordeme xaini mekuye.
Rehetiye bınê hardi dera.
Remeno locıne ra şono.
Rew rakuye, rew raurze.
Ri be ri.
Ri cıdê astar wazeno.
Ri, ri ra şermaino.
Rınde, rında.
Rındeke ki, qusurê de xo esto.
Rındeko, kutık tüyê xo cı nêkeno.
Rındeni ke bıkerê xorê, xırabeni ke bıkerê xorê.
Rındeniya mordemi, marifetê mordemiyo.
Rındiye ki xırabiye ki ê na dinaê.
Rio bê ri.
Rırr rırr manga be gawa.
Risiyae tı vana kemera rıştıma.
Rıskê her kesi Heq dano.
Rıskê kami, nasibê kami?
Rıskê vergê kori Heq dano.
Rıxe ke kerde vıla.
Riyê isani ra nêgıneno waro.
Riyê isani rosti de, xuya isani tari de kıvş bena.
Riyê isani şeqetino ro.
Riyê mordemê zurekeri her waxt siyao.
Riyê riyê xo dırıyo.
Riyê to siya bo.
Riyê xo be ağwa helıge şüto.
Riyê xo nêceno.
Riyê xo nêdeceno.
Riyê xo no xo vera.
Riyê xo ri kerdo.
Riyê xora hazar tike gıneno waro.
Riyo nerm mıra diyo.
Riyo siya u sıpe ke bi kıvş, her nano maa zurekeri.
Riyo siya u sıpe kıvş bi.
Riyo siya u sıpe têver de.
Roca Heqi, şodır hatani şan... (ez to ver de wanen).
Roca Hesen u Useniya.
Roca hirey meymanteni qedina.
Roca ke verda ra, êra dıme mekuye.
Roca tenge de dost u dışmen nas biyo.
Roca tenge emrê xo kılmo.
Roca tenge mordem ya verê xo dano ko, ya mordemê de çêri.
Roca tüya weşe, roca tüya nêweşe bo, roca tüya nêweşê ki, roca tüya weşe bo.
Roca weşe ma nêdiye.
Roce be roce beno rınd.
Roce be roce beno xırabın.
Rocê bena, rocê mırena.
Rocê êna roce ra betera.
Roce hefê ma cerino.
Rocê Heqi têde jüyê.
Roce jüya, dışmen xazaro.
Rocê mırena.
Rocê nê rocê çıxırê ma kuno qebristana.
Rocê nê roce her kes çê xorê beno meyman.
Rocê rındi diyê.
Roşna çımanê to deverdiyo.
Roşta çıma.
Roşti kewte çıma.
Roşti ra kesi zerar nêdiyo.
Rut u şılto.

S

Saa weşe para heşi.
Sae ke dare ra biye, her kes çüyê xo kuno pa, çüyê kami ra ke amê war.
Sahê merda, sahê merda ez merda be hire derda, ilam derdê serê derda.
Sak keno sera, adır şayneno.
Sala sole çıma kuyo.
Sala sole çımanê kema kuyo.
Sala tı zaf pırêna bıdırnê.
Sala ziyar u diyari meherediyê.
Salatê cı biyo.
Sap u nun cera fiye.
Sare bıbırnê, çılkê goni cıra nêna.
Sare bıdê wertê şaqaro.
Sarê cüamêrda tim berzo.
Sarê cüamêrdi berz kero cêniya, wertê şaqa dero cêniya.
Sarê cüamêrdi varo do cêniya, berz ke ro cêniya.
Sare de vace jüo, qene de vace jüo.
Sarê huşk.
Sare huşko.
Sarê kamıli fekê cahili.
Sare ke bi, şikino ki.
Sare ke kundıre bi, leşe se bıkero.
Sare keno, lıngi oncenê.
Sarê ma sera jübuni kune.
Sarê mı balişna sero, goşê mı dina sero.
Sarê mı sera caê xo esto.
Sare nermo.
Sare niyo ke aqıl tede bo, vana belka mereka sımeriya.
Sare no ro hardê dewreşi.
Sare no ro jü balişna.
Sare no ro kemere.
Sarê weşi rê paçiki nêwazinê.
Sarê xo berz bıce.
Sarê xo berz ke.
Sarê xo dano kemere ro.
Sarê xo tim berzo.
Sarê xo wertê şaqa dero.
Sarê xorê bela ard.
Sarê xorê bela guret.
Sarê xorê bela vet.
Sarê xuyê weşi pacıka mepılesne pıro.
Sarê Zurekeri her waxt wertê şaqa dero.
Saro nerm, qeso weş raa ceverê Heqi keno ra.
Saro weş paçıka nêwazeno
Sata tenge de dost u dışmen kıvşo.
Satıl ke bi kulpi ki pıra ro.
Sawda goşê kheriya.
Se beno no halê ma.
Se ke çuçıke verê penceri ra verena ra; emrê ma hêni ame, hêni şi.
Se ke çılê puf kenê, hêni şi.
Se ke fam bıkero hêni ki qese keno.
Se ke hêni aseno, hêni ki bom niyo.
Se ke kuno kefenê mı.
Se ke kuno tewt.
Se ke lacê piyê mıno.
Se ke ma boe gureta.
Sê ke ma piya şorıke şımıta.
Se ke masti ra muye oncenê.
Se ke mosti ra muye boncê.
Se ke nunê to saci sero vêşo.
Se ke sole harşım kerda.
Se vano, wa vacero; çı wazeno, tı mıra ae vace.
vızeri, no ewro.
Seba cigera xora biya pepuga harê.
Sebrê dakıla to bo!.
Sebır kemera almastiya.
Selık u pelık nêzana.
Semıge sero raviyarne.
Ser bıde, sır mede.
Ser qurc, bınê puc.
Sera Heqi des u dı aşmiya...
Serbê daka to bo.
Serbê dakıla to bo.
Serbê xatırê xatıra.
Serda ver zê kırê kutıki rıcifino.
Sere a sera, tenge a tenge niya.
Serê koê berzi daim mıj dero.
Serê sari ra hata bınê lınga.
Serê zeriya mıro text vıraşto.
Sergerdê welatê sergerdi.
Sermiyan ver dero, çü dest dero.
Sermiyanê çêyi.
Serva malê dina mordem nêkişino.
Sey şiye dızdiye, aşmê cıre veciya.
Sifetê isana têy çino.
Sindorê Heqi çinê.
Sindorê rındiye çino.
Sindorê zori çino.
Sirê bênamusi nêwen, korekê xo wen.
Siya kami ra xelesina ra?
Siya xo ser de telepeki beno.
Siya xo serawa.
Siya xora gıneno waro.
Siya xora tarseno.
Siya xora terseno.
Siya xora xof keno.
Sola nuni kemiya.
Sole sers bıçarnê.
Sola theyr u thuyo.
Sona tolav kes to mevino.
Sond şımşêro dı feko.
Sondi weno xo erzeno adırê Heqi.
Sondi werd.
Sozê mêrdê veri bo.
Sur u sıpe ceser nêfino.
Sura pakaê êna.
Surko bê, cüabê xo bıde.
Sutal u tecal.
Sıfre de ap u bırazay, qewxa de xal u werezay.
Sıfrê mordemi ke hard de bi, meymanê mordemi hazırê.
Sıfrê thali rê düwa nêdina.
Sıfro ke tede weno qule keno.
Sıfro thal düwa nêwazeno.
Sılanda sero derbaz kenê.
Sımer sarê dero.
Sıpe beno qılerın, siya biyo qılerın.
Sıpedera mehemed veciyo, nê mehemed oliyo.
Sır bi şi.
Sırê to, kes ke bızano, sır niyo.
Sırê xo kesi ra mevace.
Sırê xo mede kesi, kes sırê to mezono.
Sıtara çêyi, rosta çêyi.
Sıtara ma.
Sıtarê de to caê nêmano.

T

Tabat ro cı çino.
Taê ağwe kenê qılerın taê mosa pêcenê.
Taê cênikê, taê cüyanıkê.
Taê gurinê, taê wenê.
Taê isani fek ra dostê, zere ra dışmenê.
Taê isani felê xo momıno, zonê xo vergo.
Taê kenê, taê oncenê.
Taê malê xora, taê canê xora danê.
Taê mêrdewê, taê mêrdê mêrdanê.
Taê qesanê thala cigerê ma kerdi siyayi.
Taê serevdey itaa ra fetelinê.
Tainê ra goni êna, tainê ra hesire êna.
Talê feqiri ke bibiyênê cıta xo axpin de nêşkiyênê.
Tawa nêzoneno, tewsan ki kewto ra dıme.
Tay, tay, tay; manga be gawa.
Tebera bereqino, zere ra xereqino.
Teberê xo şari veşneno, zerê xo mı veşneno.
Têde çêveri cırê rakerdewê.
Tede çı xêr mend?
Têde raa zano, raa bazari nêzano.
Tedê raanê xora xo nêbırnêno.
Tede xêr nêmend.
Tede xêrê çino.
Tefkeli bavokê khalikê mı êli.
Tel u derzini verê dukani çarno ra.
Teli ke nêbo, her çı buro.
Teli şoro bıne paşnanê/lınganê tora.
Teliyê destê xo destê şari ra mevece.
Tenê çênge ra fam keno.
Tenê çi estê nênê kerdenê.
Tenê çi estê nênê vatenê.
Tenê çi estê nênê werdenê.
Tênê mêymanê, tenê ki mêymanê mêymananê.
Tenê qayiş ke.
Tenê qena xo ano beno.
Tenê sola ma ki werte de bıbo.
Tenê tiji nêeşt onderê çarê ma.
Tenê xaxê ma bi germın.
Tenê xo çarnêno.
Tenga to mırê bêro.
Teniye keno riyê mıra qutiya şaneno mı ver.
Terenê ma wenê tıranêniya xo be ma kenê.
Termaşi rê termaşo.
Tern u huşk piya vêşeno.
Tern u huşk temiya de vêşenê.
Tersa ra xode kerd.
Teşan ben, vêşan an; vêşan ben, teşan an.
Tevdirê merdenê çino
Tevdirê merdene nêbeno.
Tevlehewno.
Tew, tı kısê here ra vace „dae“.
Teweşino ra vındeno.
Tewrê zurekeri tim qulekerdeo.
Textê xo rıcnêno, bextê xo nêrıcnêno.
Thalê isani ke xırabın bi, mordeme xırabıni de vecino.
Thalê kısê deleverge têy esto.
Thalê ma ke bibiyênê, manga ma estewrn nêmendenê.
Thale u tecelê mordemê sey cara dina de nêguriyo.
Thamara xase.
Thamara xırabınê.
Thamara zurekere.
Thamarê de rınde têy çina.
Thamarê de rınde têy nêerzena.
Thamê fekê xo zaneno.
Thamur gureto, xêro veng dame.
Thamuro bê kok sarê isani beno.
Tı heni zanena ke, miza kutıki amên dera.
Tı tozê bınê linganê dê nêkena.
Tıre-tıre u vıre-vıra dêwa.
Thıra xuya pêênê kerde.
Thırananê xo be ma ken o.
Thırananê xo be ma meke.
Şıtê çıçıkanê mı to dıma bêro.
Şıtê mae beno le u laser ewladi ver şono.
Şıtê mı pırnıkanê tora bêro.
Şıtê xoro mı helal ke.
Şıtra fekê xo weşo, masti puf keno.
Tibar ro hokmati nêbeno.
Tibarê hokmati çino.
Tibarê merde cüamêrdi çino.
Tijiya Heqi erzina heq u nêheqe.
Tira Heqi, tirê de bariya.
Tit vit, ser u bınê hit.
Tiz biyo cenêka azebe, kesi nêgureto çê xo.
Tiz, bê ma u bê piyo.
Tiza to qene de ken govende.
Tizanê şorına mekerê.
Tizanê xode kay keno.
Tizê veyvıke eskerawo.
Tizi tede kerdi gowende.
To ard hatani ita.
To barê made gozi diye?
To çêverê kesi pa menê ke, şari ki çêverê to pa meno.
To çı berdi goş u kerikê ma.
To çı ci destê mıde kerd ke, ezi ki riyê tora keri?
To dermê todê an ben.
To ez gencêniya mıde bidiyênê, mı hawt gona serde vazdenê.
To hona çı di ke.
To ken çêvê xo vecen.
To ken kıfte.
“To key va, „heniyo“, mı va, „heni niyo“.
To koti ra boe gurete.
To lınga şeytani şıkıta, çıko?
To nan ro heri, dım nan ro to dest.
To nana ağwa adıri ser.
To nana ro heri, dım dana ro to dest.
To nun de wen, ci de ken.
To se boe gurete.
To teşan ben ağwe an.
To verê maa xode new aşmi çıtur tabat kerd.
Tofan to şano.
Tofanê Heqi torê bêrê.
Tofani ver kewtaê.
Toka zanianê ma şikiye.
Tora cor Heq esto.
Torbê mordemê zurekeri bınê çengi dero.
Torê ê coreni ra bêro.
Torê gon u rem bo.
Torê heqo, marê şêrmo.
Torê lêêqo mara nêvecino.
Torê namê Heqi dekernen.
Torê raşta, mırê zura.
Torzen sone keno, dano lınga xoro.
Toz u duman kerdo tera.
Toz u duman, ax ro zeman.
Tuh, tuh, tuh; naleti şoro ro thamara xırabıne.
Tuk nêno ro ewladê şıma ro.
Tükere, tüyê to hewera beno züya vındeno.
Tükere; cêr herişe, cor zımeli.
Tumanamê xode kerd.
Tunêdi çê nina ra tımi veciyê.
Tunêdi şiyo verê hini, hini kerdo jüya.
Turike zura tim qulkuno-qulekerdeo.
Turike zura.
Turıkê isanê zurekeri daima bınê çengi dero.
Tust tust sılê memi gukê xo sole kerdo.
Tüyê isani cemedino.
Tı ax u wax de bımanê.
Tı be derdê mı, ez be derdê to.
Tı bê mırad şorê.
Tı be xo ke welê xoro nêkerê, kes wele toro nêkeno.
Tı burê, teber nêkerê.
Tı bıbaciye.
Tı bınê na gesa ra nêvecina.
Tı bınê na guna ra nêvecina.
Tı bınê nê bari ra nêvecina.
Tı cigera mına, ma ez çıkê tüya?
Tı derdo gıran mevinê.
Tı dina tariye de bımanê.
Tı doman niya ke tora vaci „eferın“.
Tı ê biya çok.
Tı ê xo bıke, Heq ê xo keno.
Tı êra tirê ver kuye.
Tı gamê bê, ez dı gama ên.
Tı gamê verva mı bê, ez dı gami verva to beri.
Tı gulê ra.
Tı gıla ke nişta ro cı, ae bırnena.
Tı heni zanena ke, goligê axuro.
Tı heni zanena ke, gılê koy ra biyo pil.
Tı Heqi de se niya de, o ki tode hêni niya dano.
Tı Heqi ra belaê xo bivinê.
Tı hona buv bena.
Tı hona buv nêkerda.
Tı hona buv vana.
Tı hona lacê daka, lacê baki niya.
Tı hona qıca, nêzana.
Tı ke adır bê, caê xo vêşnena.
Tı ke adır bê, xo vêşnena
Tı ke çı kesa, lacê to ki uyo.
Tı ke made çutır niya dana, ma ki tode hêni niya dame.
Tı ke merda, ê hardiya; menda, malê canê mına.
Tı ke sıma, ez dıma.
Tı ke zana vace, herê koti ra ganhdê xo kena.
Tı ki dest berzê xo.
Tı ki dewa mara verena ra.
Tı ki ebe dı beciki kısanê xo mı xapnena.
Tı ki wekê xo bılewne.
Tı muyê de ê nêkena.
Tı mırawa, ez torawa.
Tı ne kırê boxiya ne ki kısê mangawa.
Tı nêşarmayina, vana: „ez cüamêrda“.
Tı qe nêna tağa ma?
Tı qedaê şari bıcerê.
Tı roc nevinê.
Tı roşta çımanê mına.
Tı rınd bê, torê ben rınd, tı xırab bê, torê ben xırab.
Tı tari de bımanê.
Tı şekır ra niya.
Tı vace na kemera qıce bena gırse.
Tı vana belka ebe ciyê kutıka goji kerdo.
Tı vana belka hir u bereketê şeytaniyo tede.
Tı vana belka kısê deleverge têy estê.
Tı vana belke biyo koti.
Tı vana bızeko bê waxto.
Tı vana ke şıtê qılancıke goji kerdo.
Tı vana kemero.
Tı vana koro, siya u sıpe tesera nasnêkeno.
Tı vana kutka de çılpneno.
Tı vana morê bınê sımelo.
Tı vana mıloçıke kewta qene.
Tı vana reça kuji fetelnêno.
Tı vana reça xo zê reça awresiya.
Tı vana sare be pırça weno.
Tı vana turike zurano.
Tı vana vaê helıke/kabose kewto ro cı.
Tı xax u sosıret bê.
Tı xêr xora nêvinê.
Tı xo çiyê saykena, şar to ciyê say nêkeno.
Tı xo megoyne, wa şar to bıgoyno.
Tı xo pê hawt koa de wedare ki tı asena.
Tı xorê ê coreni ra bivine.
Tı xorê zobina kar bivine, tı made nire nêoncena.
Tı xorê zovina kar bivine, tı cüamêrda de cıte nêkena.
Tı xorê zovina kar bivine, tı cüamêrda de nire nêoncena.
Tıfangê xo serê zeriya made kerd thal.
Tıfaq be toraq.
Tır u fısanê xode kay kenê.
Tıra xuya pêênê kerde.
Tırami keno bıne ra, düri maneno.

Ş

Şahadê lüyê dımê xuyo.
Şam de dano pıro, helev de vecino.
Şan de inqrar u iman, şodır toz u duman.
Şan ke ame şodıri ki êno.
Şan u şodır pepugi de waneno.
Şan u şodırê cêniya kıvş nêbeno.
Şan u şodırê to çinê bo.
Şan u şodırê xo çino.
Şana „key“, şar „amey“.
Şanıka khane.
Şar baqılo, herê zê maê.
Şar be astanê şıma ağwe weno.
Şar be sebrê ma axina xo ano.
Şar be sebrê ma sondi weno.
Şar beçıkanê xo keno çımanê isani ra.
Şar çê xo keno şên, ê ma çê xo kênê xırabê.
Şar hero, ma tawa zê mao.
Şar heşê bırri kono khedi, ma hucımê xo nêvecime.
Şar marê rınde nêvano.
Şar mordemi ebe cızdanê pera kuno.
Şar mordemi vêşan beno. teşan ano.
Şar peşa ra, ma zere ra weşeme.
Şar rındeniya mara terseno, kam qarsê şeytaneniya ma beno.
Şar ser u bınê çü nêzano.
Şar ser u bınê çü pers nêkeno.
Şar şiya mara xof keno.
Şar zaneno ke şıma de tawa çino.
Şari rê adeto, marê tometo.
Şari rê qeda duri ra êno, ê ma bınê lınganê marê êno.
Şari rê qulo, xorê kolo.
Şaro bêtibaro.
Şemıga iqrarê xora ramecere.
Şenık rê ki nêvano şıkır, zedi rê ki nêvano şıkır.
Şêr, şêro; çı mao, çı nêri.
Şêrê mınê beriye, goniya mıde bınê lınga ra bo.
Şermê perse çino.
Şermê zerê çêyi meke rınd nêbeno.
Şewe êna şewe ra tariya.
Şewe jüya, dızd hazaro.
Şewe tariya, rae bariya.
Theyr halendê xo qılerın nêkeno.
Theyr ke theyro leyrê xorê berbeno.
Theyro bê perro.
Theyro qıc timi hewnanê pila vêneno.
Şeytan ke pê guret beno mılaket/melek.
Şeytan veno,“ dewna ke“.
Şeytani de telur kay keno.
Şi bınê lınga mıra, ame bınê lınga mıde.
Şi çê merdi, her kesi merdê xo ardi xo viri, berbay.
Şi verê bari va: Çêmo çêmo, tı verê çêverê mara biyamenê bişiyenê wa orde mırdiya xo todê avrenci bışutenê.
Şi welatê hera, ame be pera.
Şiliya nisanê, gulê gulanê.
Şiliya sıfrê mordemi.
Şiliye ra rema, torgê guret.
Şin, şini ano.
Şirqiye cıra êna.
Şiyena to bıbo, amaena to çinê bo.
Şona „key“, şar „amey“.
Şona kati, hata koti?
Şona koti Xızır to ver şoro.
Şona lewe, to fino berbiş, nêşona fina huaiş.
Şondi buri.
Şoretê merikê cüamêrdi karo.
Şoretê mordemi karê mordemiyo.
Şori şahê merda gerre.
Şoro ağwe ser, ağwe keno jüya.
Şoro hini ser, hini keno jüya.
Şunıka cêniye, qutiya cêniya.
Şüyariyê Xızıri ver verê tora bıramo.
Şüyariyê Xızıriyo rameno.
Şıma kêfê xode qayt kerê, ma nao hona helmê xode eme şome.
Şıma rê heqo, marê nêheqo.
Şıma rê mısteheqo ke made adet niyo.
Şıma rê oğır bo.
Şıtê çıçıkanê mı to dıma bêro.
Şıtê mae beno le u laser ewladi ver şono.
Şıtê mı pırnıkanê tora bêro.
Şıtê xoro mı helal ke.
Şıtra fekê xo weşo, masti puf keno.

U

Uca hênêno, naca niyaneno.
Ucax be kor bo.
Ucax be korbo zuri ebe pere niyê.
Ulle ke sebrê to hirawo.
Ulle ke sebrê to tengo.
Ulle, bille, hard, asmên.
Usar u amnan tê dıma, zımıstan ina dıma.
Uyo ke aslê inkar keno aqıl ra hero.
Uyo ke gılê beçıkanê xo ser fetelino, hona ca ro lınga xo nêdo.
Uyo ke kuno wertê dı zeriya alancıxê de pıro do.
Uyo ke malê xo nêwerd, malê dê wenê.
Uyo ke nêkerd nêzano, uyo ke kerd zano.
Uyo ke nêzano nêdiya.
Uyo ke nêzano nêkerda
Uyo ke wazeno rêê riyê xo beno siya, uyo ke nêdano dı rey.
Uyo ke zaf caa ra fatelina tawa nêvinena, caê xode vınde çiyê vinena.

V

Va „heqe“ bi „nêheq“.
Va çımê to kami vetÔ, va, „mı be xo vet“. Va, „coka hêni xori vet“.
Va de bişiyenê.
Va fılankes rındo, şi çırtıka hini de ciyê xo kerd.
Va ke „qeda meşo, qusur bêro to reso“.
Va ke qeda meşo qusur bêro to reso.
Va ke: Pısımlay ez ewro zaf huya, Heqo tı xırabiye miyarê.
Va ke: Tiz kami kerd; va ke: Bê ma u bê pi kerd.
Va koti ra êno, şono kati.
Va pıro de, nêva bikişe.
Va, apo ağha çınay todê mende va, ê kısa.
Va: Bao tı kotirava? Va: Ez hona nêzewejiya.
Va: Ete to qe lac u çênê niyardi? Va: Mı laci ardi deleverga berdi, çênê ardi verga berdi.
Vace ha vace, daro huşko.
Vace wa wairê hard u asmeni marê waireni bıkero.
Vace, wairê mı qedero şerqi çarê kesi ra menıvısno.
Vadê lüye biyo tanam, siya tasta/ara gavançi werda.
Vaê de tuj êno.
Vaê pukeleke.
Vaê qawaxa do sare ro.
Vanê bava dewres koto, ana nun nêpoto.
Vanê belka boyê gureta.
Vanê belka dımê xo leşto.
Vanê belka dımê xo ser biya khewe.
Vanê belka haki bınê lıngaderê.
Vanê belka hevriya kurmanca verda.
Vanê belka isat qene dero.
Vanê belka jü pırên ra veciyê.
Vanê belka loqna xo vısiya.
Vanê belka meşe qene dera.
Vanê belka payna dımê xo do.
Vanê belka qe nuno bê sol nêverdo.
Vanê belka werdo, nêkerdo.
Vanê mordem ke heroc çiyê meheşno goşê xo benê derg.
Vano kırê mı kısa de bo, caê mı cenet de bo.
Vano: qe payn ro hardi menê, payna çımanê mıde.
Vao bê guran ra, ağwa bê gumane ra bıterse.
Vao gur pêyniye de zur.
Vao paka tede waneno.
Vara teziye/nêwiye riyê vara khane kena sıpe.
Vare helina hard aseno
Vare ki sıpiya qul sero ciyê xo keno.
Vare şona hard vecino.
Vareko hewl, koz de kıvşo.
Vareko nêri, ê kardiyo.
Vatena weşe hiratiya zeriya.
Vatene ra xırabiye nêbena, xırabiye kerdene dera.
Vatênê reheta, kerdene çêtına.
Vatene weşa kerdene dae ra weşa.
Vatene zerara, kerdene kara.
Vaş bınê kemere de nêmaneno.
Vaxo şoro vıle bıne ra bo.
Vay de uşt ra, şiliye de nişt ro.
Vecino riyê isani.
vecino ro riyê asmêni.
Vecino serê sarê isani.
Vengê ma asmên ra bi vıla
Vengê ma veciya ro asmên.
Vengê merdenê rew beno vıla.
Ver be pêy ke, pêy be ver ke.
Ver bıcerê, pêy rakerdo; pêy bıcerê, ver rakerdo.
Ver de ra iqrarê mın u to jüyo.
Ver de vano, pêy de bırneno.
Ver de vano, pêy de bırneno.
Ver ra buro, pêyra teber nêkero.
Ver ra pêy ke, dina dare ra beno vindi.
Ver ra pêyke, şoro pıncırey bo.
Ver ra şome nê, dıma şome nê.
Ver ra to şekerneno pê to hakasneno.
Ver şorê gaz beno isani ro, dıme şore çutma dano isani ro.
Ver şore nê, dıme şore nê.
Ver u pêyniya her çi rastiya.
Ver u pêyniya her çi weşiya
Vera çar çıma.
Vera çıma.
Vera dı cüamêrda.
Verdino ro dêsa.
Verê çêverê xo bıruye dı, hona verê çêverê mara qesê bıke.
Verê çêverê xo runê dı, erzenê verê çêverê ma.
Verê çımanê xo biyo gola goni.
Verê dı khuçkanê adıri de mend.
Verê isani de meleko, pê isani de kutıko.
Vere ra cêr.
Verê xo mırdo, çımê xo vesano.
Verê xo mırdo, pistikê xo nêwiyo.
Verê xo, verê mı şane; çarê xo, çarê mı şane.
Verê xo, verê mı şanê; çarê xo, çarê mı şanê.
Verg (ra) kutıkê mali nêbeno.
Verg be miye ra jübini ra cera nêbenê.
Verg dano pıro qılançıke wena.
Verg qayt keno/piino roca duxane de.
Verg verg biyenê, wa golikê mı bıwerdene.
Verg zureno, kewran raa xora şono.
Vergi de weno, qılançıke de qiştneno.
Vergi de weno, wairi de cereno.
Vergi ra vêşan, mori ra vıran.
Vergi vato: Ez xo pêê jü qırsi de dano we, na dımê mıno rep ke nêbo.
Vergo fekegonın.
Vergo ke fekê xo gına goni ro, salatê cı beno.
Vero vêşan qesa ra mırdi nêbeno.
Vero vêşan qesanê thala rê mırdo.
Verva adıri her çi vêşo, qediyo.
Verva çıma.
Vêşan êno, têşan şono.
Vêşani rê her çi weşo.
Vêşani rê her kes vêşano
Veyva çêyi pişkira verê destiya.
Veyve, bê daul zurna nêbeno.
Veyve, bê kay nêbeno.
Veyvıke ra vanê: „bıreqesiye“, vana: „caê mı tengo“. Cırê ca kenê hira, vana: „fıstanê mı tengo“.
Veyvıke vato: Ez ke na pize ra xelesiya ra, ci kena fekê piyê merdi.
Viçik, piçik; şi veciya ro niçik.
Vilikê verê vare.
Vıle bışkınê be pêy ser.
Vılê çewt bımanê.
Vılê dê bışkıne ro pê dê.
Vılê mı cewt mend.
Vılê mı çêwto, çımê mı çav u riyo.
Vılê mı muye ra bariyo.
Vıle qatme.
Vılê to şıknen to ser.
Vılê to tobınê de bımano.
Vılê xo to ver de ken çêwt, hama nêşıknên.
Vılê xo ver de kerdo çewt.
Vılero bınêşıkne.
Vılo qertime,
Vınde êno vırendiya to ki.
Vınde tenê kuriya çêverê to keri.
Vınde tı ki vinena.
Vıran amo, weşan şono.
Vıranê zaw u zeçi mebe.
Vırende çımanê xo vece.
Vırendiya goli ke rakerê gol beno züya.
Vırendiya to verde ra, hata dere ci; şo çı ci wena, bure.
Vırendiye raverdê, awser serde kerê.
Vırendiye verde ra hata dere ci.
Vıreniya merdenê nêna guretene.
Vıreniye bıce ke pêyniye bêro.
Vıreniye goş de, peciyo vace.
Vıreniyê u pêyniya xo bızane.
Vıre-vıre u tırre-tıra
Vırniye bure, peciyo bışekerne.
Vırtişe kutka ro cı êno.
Vızıke çiyê niya, zerê isani fina were.

W

Wa name isani meveciyo canê isani bıveciyo.
Wa niya bo, wa niya bo.
Wa pil bo, wa mı maa xo nêkero.
Wa rındeke bo wa qıckeke bo.
Wa thalê isani bıbo, wa çımê de isani çinê bo.
Waa kamiya azêbe bıbo, havalê xo zafê.
Wairê bêx u êxpali bê.
Wairê çiyê be.
Wairê hard u asmêni jüyo.
Wairê manga şono wairê here ra do wazeno.
Wairê ogıti ki gıneno geleparo.
Wairê xo xora heredno.
Wairê xuyo.
Waire zanê xo veciye.
Wairi cırê perri sanê ra.
Warê mı sera jü ajo.
Warê to khewe bo.
Warê to şên/bımbarak bo.
Warê tode az u uz nêmano.
Warê xo kerdo khewe.
Waro gınê ayib niyo, hardê bımanê ayibo.
Waştenê nêmê de kerdena.
Waxt isani de nêno, gere isan waxti de şoro.
Waxt kakuçê isaniyo wırazeno ano ra ca.
Waxtê kari ağao, waxtê ağateni xulamo.
Waxtê kari xulamo, waxtê ağateni ağao.
Waxtê veri de zobina bi.
Way way, dimê gay.
Wazeno ke isani khoçıkê ağwe de bıxeneqno.
Wehh, ma qa se bi.
Wela ke kerde xo serde.
Wela mêrde u cêniye jü carawa.
Wêla mı de to ro bo.
Wela xo rabırne, berzê sılandê xo ser.
Welat êno mı vıri, newnê mı remeno.
Welat şirino.
Welatê her kesi cırê şirino.
Welatê xode ğêribo.
Welato ke astari nişenê ro mıloçıke.
Welato tırk u tato, kam çı zanêno çı vato.
Wele bê toro bo.
Weli ra peli, peli ra weli persino.
Wendiş saydo, nustis qaydo.
Wenge dawıli duri ra weş êno.
Werde tek u jüye.
Werdena to bıbo, kerdena to çinê bo.
Werdenere tebat nêkeno.
Werhasılê kelem ke werhasılê kelem.
Wêrtê dı adıra dê mend.
Wertê dırıke de nişto ro.
Wertê gewenda de fekêpêt baqılo.
Wertê hard u asmêni de.
Wertê kora de, jü çım paşao.
Wertê made dara êliya.
Wertê made koy estê.
Wertê qula u Heqi de jü perdewa, a perda wertê to u Heqi dera, wertê Heqi u to de niya.
Wertê sımeri de derzini kenê saê.
Wertê text u bêbextiye de muyê esta.
Wertê vatene u kerdene de koy estê.
Weş bo wa pê hawt koa de bo.
Weşiye germına, merdene serdına.
Weşiye kêfê de pilo.
Weyike ke çımanê to veco.

X

Xal be derba werezaiyo.
Xanê Xızıri bo.
Xas xas, ci verda palas.
Xaşiya thalê xo sero nêvındeno.
Xaşiye vıraşta.
Xatır nêwazen.
Xatır ra ağwi nêşımino.
Xatırê cüanık u cüamêrda ra xo mordem say keno.
Xatırê ma u pi de.
Xayin mırd nêbeno.
Xebera xırabıne rew bena vıla.
Xeberê domani ra bıce.
Xelata gırse zeiye rê lêaqa.
Xelatanê gırsa mırê dano.
Xelefe têy çina.
Xemê mı mırê şenık bi, tı ki ê xo ser ke.
Xemê tora ke...
Xêr bıke, berzê ağwe.
Xêr ke bıkere xêre êna vırendiya to, şêr ke bıkerê şêrê êna vırendiya to.
Xêr kena pêyniye ki biya.
Xêr şo, sılametiye bê.
Xêr şorê sılamet bêrê.
Xêrê ewladi ma u pirê çino.
Xêrê xo xorê çino.
Xêreser şome xêre ser.
Xêxo textê thal.
Xezale ra zaferi kes nêvazeno, qesê rıskê xo weno.
Xezeb xezebê xode şono.
Xezebê Heqi çê to kuyo.
Xêzibê ismê kheri bo, nıka hero hero werdê xo kelemo.
Xiyarê dizdêni weşê.
Xo arasna ra.
Xo be xo goyneno.
Xo be xorê hewlê.
Xo bışekernê bê.
Xo bızane ke, şari ki to bızano.
Xo bızane, şar to bızano.
Xo eşto pê hawt koa.
Xo eşto vay ver.
Xo gızgıznena ra kami tersnena.
Xo ke gızgızna be ra, her ca ra zerni rısinê.
Xo keno berz dano hardiro.
Xo keno goni, keno çêverê isani.
Xo leşto.
Xo nano ro bomeni.
Xo pil ceno.
Xo rey hurendiya dê ke.
Xo ser ra şiyo.
Xo sera Heqi bivine.
Xo sera Heqi vindi meke.
Xo şano be vay ver.
Xo vera eştene, xo vira kerdena.
Xo vêşneno.
Xo vira kerdenê xo vira eştena.
Xo viri ardene zora.
Xo vırane zaw u zeçi meke.
Xocê u nımaci ra camiye derê.
xode vêneno.
Xofê mara dışmen bınê xode mizi keno.
Xora gırs qese keno.
Xora Heq ke bıbo, marê ki esto.
Xorê çı wazena ê bıke, paka mı torê çina.
Xorê destbır rê aqılê xuyo.
Xorê şo domana bıxapne.
Xorto, goniya xo girina.
xoxo de fatasino.
Xoxo de girino.
Xoxo de poyino.
Xozibe ê kesi bo ke, hal u waxtê xo rındo.
Xuya xo vurneno, qonaxê xo nêvurneno.
Xuya xırabıne xezebê Heqi rawa.
Xuyê erziya ro ver.
Xuye fino ro isani ser.
Xırabe aspar êna, piyatiye şona.
Xırabiye wa made çinê bo, wa rındiye ra şarê ma bıdeco.
Xırabiye, ebê xo êna.
Xırmala loqnê thalo.
Xırmalo şêrê mıno berano.
Xısmekerê çê xuyo ağaê teberiyo.
Xıza bê bıne, bıpeme, ha bıpeme.
Xızır astarê to ro dinê weş biyaro.
Xızır boziyê ma bıcero ma vecero sılametiye.
Xızır oğırê to ra kero.
Xızır peranê xo to sera bıçarno ra.
Xızır to bıne peranê xo kero.
Xızırê sata teng u dalxiye.
Xızırê serê kelek u gemiya.
Xızıro hazır u nazır.

Y

Ya ana fatma sıpiye.
Ya asparê mayına qırre.
Ya asparê sıpelay.
Ya duzgın, duzgıno ke kemerde.
Ya Heq.
Ya mıhemedê homete.
Ya oli
Ya rama serê şodıri.
Ya sıpelaê duzgıni.
Ya wair.
Ya wairê çêyi
Ya Xızır
Ya Xızır, bextê to derime.
Ya Xızır, tı esta ke esta.
Ya Xızırê qelek u gemiya.
Ya Xızıro canê şenık.
Yama, yama, destê xo mir dera bonco, hemgen dero bonco, mevın do bêro.
Yara rındê.
Yara rındeke dışmena comerd oliya.
Yaraniya xo be ma ano.

Z

Zad gulero nêşiyo.
Zadê mıxeneti nêwen, oncıliyê feqiri pêy de nêdan.
Zaf goşê hirao.
Zalım ebe zulum êno rae.
Zamaê çêyi herê çêyiyo.
Zamet ê mao, namê ê piyo.
Zamet ke çinê bo, qimetı ki çino.
Zana bıke, nêzana meke.
Zanaena xo uya ke hewl u xıraba xo zanenê.
Zarance dışmenê qewmê/cısnê xuya.
Zarance ra pers kenê: „Na lıngê to ça sura?“ Vana: „Vare rao“. Vanê: „(ma) ma tı siyatiye de ki diya“.
Zarance xo erzena dırıke, xelesina ra.
Zarance zarance de wanena.
Zav u zeçê to desi verkuyo.
Zav u zeçê to torê saciya sure bo.
Zazay ağwa quye nêwenê.
Zê adır u khılo.
Zê adırê zelıkano.
Zê adıri pako.
Zê asıqa kewtê têwertê.
Zê aşm u roci jübini rê vêşen u peşenê.
Zê barutiyo.
Zê buliski.
Zê bulıski, xo kuna aca ra, xo kuna naca ra.
Zê bılbılê yavani wanono.
Zê bınê pırocıno.
Zê bıza bome tewsanki fetelina.
Zê ceneme germo.
Zê dara huşke.
Zê delê teleqina.
Zê dêso.
Zê domanê pırro, fekê xo nêcereno.
Zê dımê heriyo, ne beno derg, ne beno kılm.
Zê gay xebetino.
Zê heşê geme labatneno.
Zê heşi orê ora xuya.
Zê hewnê şewe.
Zê ke ga kardi de nia dano, mıde heni nia dano.
Zê kefa zere destê xo nas ken.
Zê kelpi çala xo ser gıreno.
Zê kelpi çale leseno, sero gıreno.
Zê kelpi çale sera gıreno mordemi.
Zê kemeranê mezele veng cıra nêvecino.
Zê kercıki nişto pıra.
Zê kerga khurte.
Zê kerga kore çê xora veno.
Zê kutıka laleco.
Zê kutıki gıreno.
Zê kutıki pêê çêvera ra zugurtino.
Zê lilike çımanê xo qayte cı ken.
Zê lnga tıfangi.
Zê lüya cazüye zere gureto.
Zê lüye zere gureto.
Zê morê bınê sımelo.
Zê mıloçıka labatinê.
Zê nun u sole.
Zê nunê bêsoli eşkhebao.
Zê nuno bêsol.
Zê palax u puşê koa cırê veşê.
Zê pepugê goyini wanena.
Zê pepugi gılê dar u beri ra waneno.
Zê perê verê vay.
zê pukeleke.
Zê pırocıne qulekerdiyo.
Zê pısınga qene weşaiye verê soba ra nêvecino.
Zê pısınge u meri.
Zê qertali nişt cendeg ra.
Zê qerşunê pera.
Zê sey destê xo veraê.
Zê vay ame, şi.
Zê vay.
Zê vergê vêşani zureno.
Zê verge vêşani.
Zê wergi vesan be, zê mori vıran be.
Zê Xızırê sata tenge xo resna cı.
Zê Xızıri reşt cı.
Zê zarance dışmenê cısnê xuyo.
Zê zerni pako.
Zedaê her çi zedo.
Zede u şenık de nia mede.
Zemê çêyi nêbeno.
Zemê zerê çêy meke, rınd nêbeno.
Zenê astori heriya kere ki, her onciya hero.
Zengini ra vanê bımbarek bo, feqiri ra vanê to kati ra ard.
Zere çıtur gotır bıkero.
Zerê fekê isani de qesê isani pe cenê.
Zerê kami de çı bıbo, şarê bini de ae vineno.
Zerê mereka sımeri de êro geçini fetelinê.
Zerê mordemi kuno werê.
Zerê mı damiş nêbeno.
Zerê mı pıteno.
Zerê mı terseno.
Zere tebat nêdano.
Zere u teberê xo jüyo.
Zere vace, raşte bıheşne.
Zerê xo hira bıce.
Zerê xo verda ro.
Zerê xo vêşeno.
Zerê zeriya xo cırê kerd thal.
Zerê-zeri şıkneno.
Zeriya mordemi sıfrê niyo ke mordem rafiyo.
Zeriya mına bariye.
Zern bınê hardi de hazar serre maneno, onciya zerno.
Zernê xo nê, ciyê şari goynenê.
Zero tersonık senê sisiki nêvineno.
Zewngi kerd astori ra.
Ziyare bê miyaz nêbena.
Ziyare bê peşare nêbena.
Ziyare ke ziyara jü raê mıradê isani kena.
Zobina nê, hewni ver teus teus fetelino.
Zon de qom, qese de mordem pilo.
Zon dışmenê Heqiyo.
Zon kilitê zerriyo.
Zon ra thal çi çino.
Zon ra şirin çiyê çino.
Zon, bê ma u bê piyo.
Zonê isani belaê şarê isaniyo.
Zonê isani dışmenê isaniyo.
Zonê ma, nun u sola ma.
Zonê mırdi, vere her waxt vêşano.
Zonê veyve ke gıredae bi, imanê vıstıriye ki gıredaeo.
Zonê xo biyo ro derg.
Zonê xo de qena xo fiye, sera ronişe.
Zonê xo de xo fiye.
Zonê xo fişto xora.
Zonê xo seyno xora.
Zonê xora hemgen rışino.
Zonê to ke çinêbiyenê, nıka qılançıka çımê to veti bi.
Zono derg belaê şarê xuyo.
Zono ke fek de.
Zono weş her çi ra şirino.
Zono weş mori qule ra veceno.
Zono weş, piyazê tuji zê hemgen dano werdene.
Zorê kami ke şi kami.
Zur biyo çêneka azebe, kesi nêgureto çê xo.
Zur haca ra vano ez nawane.
Zur hurendi de zerno.
Zura bıke, hata ke qoti qılaşiyay ra.
Zurbê zura mend raa ra.
Zure niyano ro zonê xo ser.
Zurekeri vato çê mı vêşo, kesi inam nêkerdo.
Zuri her waxt gırse, zurekeri her waxt qıce.
Zuyo ke xulamêni nêwazo, gere merdene rê razi bo.
Zımelanê xora bışermaiye.
Zımıstan ard.
Zımıstan ke ame, bınê lınganê xo bılese.
Zımıstan reyne êno.
Zıre-zıre.

Qesê verênan (kamılan)

A

B

C

Ç

D

E

Ê

F

G

Ğ

H

İ

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

Ş

U

V

W

X

Y

Z

Nuştey peyêni

Mesut Keskin

Berfin Jêle

Xıdır Eren

Reportaji