Asmêno Bêwayir – İlhami Sertkaya
Asmêno Bêwayir: Ma be xêr di, bıra İlhami! Tı xêr ama pelganê pêseroka ma Mirazi. Ez sa biyane ke ma ameyme têri ki, jübini di. Tı şikina, xo ma rê naskerdene [şınasnaene] dê? İlhami Sertkaya kamo, koti rao, çı kar u gure keno?
İlhami Sertkaya- Ez Çewlig rawa. Dewa ma, gırêdayê Azapêrtewa (Adaklı). Namê dewa ma Pircano. Ez aca de ama dınya. Domantiya mın mabênê Çewlig, Kanireş (Karlıova) u Pircani de vêrde ra. Ma ra vanê ‘Xıdıkan’. Letê de aşira Xormeçıkano. Xora new dewê Karêri na aşire raê. Xormeçıki Dêrsım ra amê Karêr. Ma new wa u bırayme. Ez domanê dıdinewa. Zaf derg mekeri, mın enstituya malımiye Çewlig de wend, 1970-80 de biya malım. Mın serrê Dêrsım de, dewa Kırnige de (gırêdayê Xozatia), malımtiye kerde. Dıme ra ez nêşkiya welat de bıcıwine. Nae ki derg mekerine, ez dı serri koyan de menda u veciya tewer. 1982 ra nat ez ğeribiye dera. Karê mı, edebiyat, zon, politiqa u huner serrawo.
A. B.: Hata nıka dı kıtabê tüyê kılamu/şiiru veciyay. Key veciyay, sari çıqa elaqa musnê ra cı? Şiiranê xo ra jüyê teqdimê ma kena?
İ. S.: Hata nıka hawt kıtabê mın veciyay. Heya, dı kıtabi zonê ma de şiiri veciyay. Elaqedarê şarê ma rınd bi. Kami ke ê kıtabi diy, zaf zereweş bi. Çı hêfo ke rınd fam nêkerdêne, çıke zonê ma rınd nêzanıtêne. Zonê edebiyati xora şıma ki zanenê, xoriyo. Ez halê zonê ma u na çetıniye zanena. Mı gereke cayê de dest bıdêne pıro.
A. B.: Bêrime qalê seri, sıma Hollanda de jü gruba tiyatroy be namê „Hesrete” nê ro. Tenê mobetê dae bıkerime. Sıma hata nıka koti veciyay, kay çınay sero vırajiyê; mıleti çıturi di? Tı ke kayanê sıma ra jüyê ita teqdimê ma bıkerê, ma ki zaf sa benime, wendoğê maê welati ki.
İ.S.: Xêlê wexto ke derheqê tiyatroy de, mın waşt bi ke çiyê vırazi. Endi ez derheqê senaryo u planê xo de zelal biya. Rojê ju [yew] kombiyayiş de, mın hevalan [embazan] ra no plan u fikrê xo vati. Hevali pê qayil biy. Aca de min dit ke ez ebe nê planê xo herey menda. Xora tayê tecrubeyê mın derheqê tiyatroy de est bi. Hevalan seba [semedê] tiyatro u kaykerdene fikrê xo vati. Taine va, „ma tiytaro beşe nêkenime, hama [labelê] çı ke destê ma ra ame, ma phışti danime şıma”. Hevalan ra çar kesan va „rol gênime”. A roje ra tepia, mın dest bı nusnayena senaryoy kerd. Nusneyana mın şeş aşmi dewam kerd u qediya. Endi waxtê pratik u provayan ame. Ma her hefte cayê de amêne têlewe. Ma rê, goreyê tiyatroy şeş kesi lazim bi. Çı hêf ke, nê hevalan ra dı kesan ma nêmê raye [rayıri] de ca verdayme. Aliye u Erdinci derheqê pratiki de phışti dê ma. Şukri Atik zi, xora roja verêne se ke va, peyê qesa xo de vınet u rol gırot. Mın u Şukri ma piya phanc kesê bini peyda kerdi u ma dest bı provayan kerd. Bêşık, no heni rehet nêbi. İmkanê ma çinê bi, hama baweriya ma biye. Provayanê ma nezdiyê serrê dewam kerd. Raya verêne, 24ê Nisane de Hollanda de, şuka Den Haagi de, ma veciyayme sehne. Na roje, zereyê ma de theyrê mızgine [mijdani] fırr da u na roje ma vira nêşona. Endi ma kewtime ser u kes nêşıkino vaco „Kırmancki de (Zazaki de) tiyatro çino”. Ma, zonê [zıwanê] ma de, raya tiyatroy ke xemetiya kerde ra. Zaf şa bime. Nameyê kayê ma HESRETEya. Babete, ju keyeo ke sebebê zılımkariya dewleta Tırki ra amo Ewropa, oyo. Ju lacek u ju kêneke ebe piyê xo Ewropa de manenê. Kêneke xo raver bena, zaf çi musena, bena entelektuele. Her çi ke şi, zonê ma musena u derse dana. Lacek beno serxoş u ju hevala xo ki zê [sey] xo esta. Keye de, diyalogê pi u laceki xırabo. Kêneke mabênê nê diyaloganê xıraban de menda. Wazena nê diyalogan hel bıkero goreyê zanayena xo. Dewıjê de inan esto, ê xorti, saiya na kêneke ra xo raver berdo u hêdi hêdi zeria laceki kuna (kewena) na kêneke. Hama heto bin ra, lacek wazeno şoro welat. Rojê hem aşıq-biyena xo kêneke ra vano u benê waşti, hem ki waştena xoya şiyena welati kêneke ra vano. Mabênê dı eşqan dero. Hesrete, eşq, ğem têmiyan derê ita (tiya) de. Hama bêçare niyê. Wazenê her tım alternatif vecêne. Viyarte (derbazbiyaye, wextê veri) de nêvındenê, serba demê amayoği mesaj danê. Yanê, bı kilmi, hal çıqas xırab beno, wa bıbo, mordem (merdım) gereke alternatifan veco. Mesaj nowo. Hata nıka ma Den Haag, Roterdam, Berlin, Amsterdam u Frankfurt de veciyayme sehne. Mı be xo hirê senaryoy nusnay: 1-HESRETE, 2. DOXTOR LASÊR, 3-XILAMALO MUDURO. . . Karê ma bêşık dewam keno.
A. B.: Ez ke vaci, ‘mıletê ma de her dewe de mıheqeq tewr senık jü tiyatroci
esto, roê sarê ma de tiyartociêni, stand-up, kabareciêni esto’; tı se vana?
İ. S. : Na raşta. Edebiyat u hunerê şarê ma zê xezna heni vıneta. Na xezna, hata nıka niamo pê kar ardene, çıke bınê bandora dero u qedexewo. Cıwiyaena şarê ma, hêlo [heto] ju de, ‘tıraji-komik’o. Jariye, ğem, hesrete, huiyaene, têmiyan dero. Na raşta. Hama eger ke na xezna ebe zanayene mêro pê kar ardene, mordem beşe nêkeno kameji babete tiyatrowo, hunero, nêşkino bızano. Coka ke, zê her çi, kultura tiyatroy ki şarê ma de zaf raver nêşiyo. Heya, xezna esta hama niamo şuğulnayene. Ma gereke na xezna bışuğulnıme.
A. B.: Seba ni mobetê weşi ma to rê zaf tesekur kenime, wes u war be. Fêl u emelê to u çê to be albazanê (hevalanê) tiyatroy ra raşt şêro, era ser fiyê, zonê ma pê senata xo dewleti kerê! Jü vatena to wendoğanê Mirazi rê esta?
İ.S.: Şıma ki weş u war bê. Miraz zaf namê de bı manewo. Ez wazena kılmek seba wendoğanê Mirazi ra nae vaci: Napolyani seba serkewtene vato ke, ‘ma ra hirê çi lazımê: Pere, pere, pere...’ Ez ki şikina vaci, seba raştiye u raverşiyena ma, verênde hirê çı zaf muhimo u lazımo: Zon, zon, zon... Heya, çıke zon ke bıqediyo, qet çiyê de ma nêmaneno. Şıma ra serkewtene wazena. Wendoğan ra sılam u hurmetanê xo ruşnena.
******************
MEŞO
Mı hesretan de mevırde, meşo
Azmên gıneno serê mı
Adıri varenê
Sarê xo gêna, kuna rayan
Lasêri kemeran dêm danê zerê mı de
Çhemi mıçıqinê
Vengi bırinê, tari benê rocê mı, bêkes manena dıme ra
Bê to manenaMın hesretan de mevırde, meşo
Xıyali benê kardi, çımanê mı de
Ustına xağê mı şıkina
Sebrê mı rışino, ağu beno ğemê mı
Destê mı lercenê, neşkina qaytê rayan bıkeri
Usarê xêği derbaz benê
Bêsılam, bêpers manena dıme ra, bê to manenaMın hesretan de mevırde, meşo
Kam kêwerê mı keno ra
Kam kılamanê mı vano
Kam şewanê mı de çılaê sewda mı vêşneno
Kam hestıranê çımanê mı keno pakMın hesretan de mevırde, meşo
Zeria mı pelax beno, cemed gêno ruhê mı
Çalımê mı vındenê, phepungi wanenê pagan de
Qırım kuno eşqan, talan beno baxçê mı
Derdi emrê mı çinenêMın hesretande mevırde, meşo
Mırena
Mırena. . . .
İlhami Sertkaya
(Çıme: Miraz – Edebiyat o Felsefe, Umar 2 – 02/2007)
