4ê Gulane 1937ine de wexto ke diwanê weziran bınê namê „Dersim tedip ve tenkil harekatı“ de diya arê, qerar da ra cı, şarê maê Dêsımi rê ferman vet; peyniya nê qerarê herekati de Terteleo Peyên, kokvetena jü mıleti amê meydan. Qeraro ke gêriyo, pê ney, usarê 1938i de verba şarê Dêsımi hewa u herd ra jü herekato ebe fêlo henên ard ra ser ke jü mıleti serê dınya ra wedaro. Mordem şikino ney cênosid name kero. Hele ke pir u rayberê qewmi hedef gırotê, kıştê ya ki ruşnê surgın. Nê terteley de Şarê Ma (Zazaê Elewi/Kırmanci) u Kırdasan, jü ki Hermeniyê ke Terteleo Verên ra xelesiyay biy ra, inan ki nesibê xo gırot. Cengê Çaldırani ra nat, şarê mao ke xeylê zulım u qırkerden u tertele diyo, biyo şahidê Tertelê Verêni (1915), wextê Cumhuriyeti de ki serranê 1921, 1925 u 1938ine de be xo tertele u qırkerdene diya.
Cumhuriyetê Tırkiya seba ke na qırkerdene de xo wayirê heqe veco u nê terteley meşru kero, propagandê züri bestê pêra; qaşo, a mıntıqa de taine ver kerdo ra dewlete, jü ki qewğê eşiran kerdê mane. Dewlete nê weqatê tek – tuki kerdê mane, şarê Dêsımi pêrine rê kerdê mal, cı ra vato „isyan“. Raştiye nawa ke na kokvetene ra aver şarê Dêsımi thaba sere we nêdardo. Jü mıleto bêçhek u bêsila, domanê masum u paki, cênıki, nêşkinê sere wedarê. Dewleta C.T. zê goneweran jü suc u cırmê insanetine ardo werê, êyê ke tertele ra reyiyê ra ki, surgın kerdê, nêçe derd u keder kerdo zerrê meğduran. Dewleta Tırkan, o terteleo ke vıraşto, gani ewro endi qebul kero, ebe na guna vılê xo gereke weziyet u luzmiyetanê heq u huquqi ebe qeydeo medeni biaro hurendi.
Terteleo ke vıraziyo, gereke resmiyet de nas bo, bıkuyo kıtabanê mektebi. Eke jü aco (azo) henên rareso ke kin u qerez u insananê binan rê dışmeniye mezano, zerrweşiye miyan de pil bo; o taw mordem gani tarixê xo de bêri têri.
FDG her serre 4ê Gulane de Tertelê 38i meydanan de ano ra xo viri u keno naletme, ma nê gurey zaf be qimet vênenime u pheşti danime cı.
Platformê Zazayan - Zaza Platformu - Zaza Plattform
