Zazaki to język, którym mówi się we wschodniej Anatolii, w dorzeczu Eufratu i Tygrysu. Należy on od północno-zachodniej grupy języków irańskich, indoeuropejskiej rodziny językowej. Zazaki spokrewniony jest z językiem kurdyjskim, perskim i beludżi. Nie można dokładnie określić liczby jego użytkowników – różne źródła szacują ich ilość na 3-6 milionów.
Użytkownicy języka Zazaki pochodzą ze wschodniej Turcji. Zwykle określa się ich mianem Kurdów, ale ostatnim czasy wiedza o tym narodzie staje się coraz powszechniejsza. Utożsamianie ich z Kurdami nie jest słuszne i budzi sprzeciw samych użytkowników języka Zazaki. Nie tworzą oni jednorodnej grupy, ale dzielą się połowicznie wedle wyznania na Sunnitów i Alawitów. Wedle tradycji, świadomość religijna jest jednak ważniejsza niż językowa jedność. Dopiero niedawno w diasporze europejskiej podjęto próby budowania i określania narodowej tożsamości użytkowników języka Zazaki, bez względu na podziały religijne.
Po upadku Imperium Otomańskiego Turcy nie dążyli do zachowania językowej i kulturowej różnorodności. Prowadzona polityka asymilacji miała na celu zjednoczenie mieszkańców państwa i budowę ogólnej, „tureckiej” tożsamości. W związku z tym zakazano publikacji, a nawet komponowania utworów muzycznych do tekstów pisanych w językach lokalnych. Na mocy traktatu w Lozannie w 1923 roku, oprócz Żydów, Ormian i Greków żadne inne mniejszości narodowe nie mogły oficjalnie istnieć w Turcji.
Dyskryminowani przez armię turecką użytkownicy języka Zazaki emigrowali do Europy Zachodniej, zwłaszcza zaś do Niemiec Zachodnich. Uwolnieni od represji, użytkownicy języka Zazaki zaczęli rozwijać swą świadomość związaną z tożsamością językową. Zwłaszcza intelektualiści zwracali szczególną uwagę na kwestie językowe i aktywnie włączali się w działania służące jego zachowaniu. Zdano sobie również sprawę z wartości języka zagrożonego wymarciem. W rzeczy samej, Zazaki stoi w obliczu zaginięcia, gdyż wiele dzieci nie uczy się Zazaki jako języka ojczystego, w Turcji zaś wiele osób zaprzestaje używania go, zwykle z powodów ekonomicznych.
(Ins Polnische übersetzt von Piotr Doczko. Einen Dank an Mirzali Zazaoğlu)
