Reportêr: Mehmet MÜKAN
Ma, Mamekiya Khane de (Tırki de Kanoğlu Mahallesi vanê), Ap Begê Demenıji de qesey kerd (tarıx: 21.06.2005, sate:13:02) :
M. M. : Apo, namê tuyo xêr çıko?
Ap Beg : Namê mı Bego Polat.
M. M. : Sıma ra vanê çê kami?
Ap Beg : Ma ra vanê Çê Begê Demenıji.
(…)
Ap Bego Demenız ’38 de dırvetın xeleşiyo. Ma rê ke meselê 38i qesey kerdi, ma tenê ki namê zonê ma sero qesey kerd:
M. M. : Apo, na Khurri kamıji zu’ (zon) qesey kenê?
Ap Beg : Herre-Werra.
M. M. : Yanê, Kırdaşkiyo?
Ap Beg : Kırdaşkiyo, Kırdaşkiyê ho xıravıno.
M. M. : Na Kırdaşkiyo ke taê aşirê ma qesey kenê, henio?
Ap Beg : Na Kırdaşkiyê ma rındeko.
M. M. : Ma kamıji zu’ qesey keme apo, na zonê ma, namê ho çıko?
Ap Beg : Nu Zazakiyo.
M. M. : Kırmancki kamıji zoni rê vanê?
Ap Beg : Kırdaşki rê vanê.
M. M. : Zonê ma rê vanê Zazaki?
Ap Beg : Vanê Zazaki.
M. M. : Taê ki vanê Dımılki, thoa heni vanê?
Ap Beg : Nê nê, Dımılki nêvanê, vanê Zazaki.
Ma Gazıke de Ap Heseni de qesey kerd. Ap Hese’ Sılêmanızo, serrê ho se ra jêderê (tarıx: 10.02.2008, sate: 19:09) :
M. M. : Apo, ma rê hu tenê dana nas kerdene?
Ap Hese’ : Namê ho vaji?
M. M. : Heya.
Ap Hese’ : Namê mı Heseno, namê piyê mı Sılêmano, Sılêmanê Usênê Momıdi vanê.
M. M. : Sıma kamıji dewe raê?
Ap Hese’ : Kurnu rayme. Kurnu mazra Çığêka. Ma bover ra ameyme, Hopıke ra, Korkes ra ameyme. Khalıkê ma amo, amo tha.
(…)
Ap Heseni ke ma rê meselê 38i qesey kerdi, peyniye de ma tenê ki namê zonê ma sero qesey kerd:
M. M. : Apo, namê na zonê ma çıko?
Ap Hese’ : Zonê ma, Zazaki vanê.
M. M. : Nu Zazaki Zazau ra yeno?
Ap Hese’ : Ma, Zazau ra tabi, indi ine ra yeno.
M. M. : Ma, namê mıletê ma çıko?
Ap Hese’ : Senê mıleto?
M. M. : Mesela na Tırku ra vanê mıleto Tırk…
Ap Hese’ : Ma mıletê ma rê ki mıletê Dêsımi vanê.
M. M. : Ma na Zazay ki mıletê Dêsımiê ya ki i zovinaê?
Ap Hese’ : Zazay yê hetê Paloyê.
M. M. : Apo, na Herre-Werre zonê kamio?
Ap Hese’ : Herre-Werre yê Pilvanckuno, yê Khurruno, yê Kürdu beli nêbeno, yê Kürdu zonê ho çêsıtênao.
M. M. : U Kürt Tırki de vanê, zonê ma de se vanê?
Ap Hese’ : Kırmanciê.
M. M. : Taê vanê Khurr.
Ap Hese’ : Khurri, i Kırmanc vatêne, na peyê coy ki Khurri vanê.
M. M. : Ma, u Kırmancki zonê Khurruno, ya ki…
Ap Hese’ : Ya, zonê Khurruno, Kırmancki zonê Khurruno, hama zonê dine u nisanê dine ayreo (zovinao), yê na Pilvancku ayreo.
M. M. : Yanê, ferq esto.
Ap Hese’ : Ya, Pilvancku, Xırancku, a yê Yizolçku, yê dine ayreo.
M. M. : Apo; ma, taê na zonê ma ra vanê Dımılki.
Ap Hese’ : Dımılki zonê mao.
M. M. : Yanê heni vatêne, heni niyo?
Ap Hese’ : Ya, heni vatêne, Dımılki zonê mao.
Ma Desta Qırğu de Ap Sayderi de qesey kerd. Ap Sayder (85) Şine rao, Qırğızo. Meselê 38i qesey kerdi, ma tenê ki namê zonê ma sero qesey kerd (tarıx: 12.10. 2007, sate: 14:55) :
M. M. : Apo namê na zonê ma çıko, na zono ke ma qesey keme?
Ap Sayder : Dımılki.
M. M. : Dımılki vanê?
Ap Sayder : Hıı.
M. M. : Ana sarê thay pêro Dımılki vanê?
Ap Sayder : Dımılki, ya.
M. M. : Hetê ma de ki vanê Kırmancki, thoa heni ki vanê?
Ap Sayder : Kırmancki vanê, Dımılki vanê, naê Paloy i cay ki Zazaki vanê.
(…)
M. M. : Apo, tu va ke, zonê ma ra Dımılki vanê, na welatê ma ra se vanê, namê na welatê ma çıko, cao ke na mıletê ma teyro?
Ap Sayder : Dêsım.
(…)
Ap Ef (85), Xozat ra, Tanêrê Lolu rao, Lolızo. Ma Tanêrê Lolu de, çê Ap Efi de qesey kerd. Ap Efi ’38 de dırveti gureta, meselê 38i ke ma rê qesey kerdi, ma tenê ki namê zonê ma sero qesey kerd (tarıx: 20.12.2007, sate: 16:30):
(…)
Evkat Uşê’ : Na Khurr ve Kırmanci’a jüyê?
Ap Ef : Khurri, inu ra Khurri vanime, Kırmanc vanime.
M. M. : Ho ra se vame ma, ma kamime?
Ap Ef : Ma Elevime yau, ma Elevime.
Evkat Uşê’ : Zonê ma de se vanê?
Ap Ef : Jüanê ma de ki vanê, Kırmanc vanê, inu ra ki Khurr vanime.
Evkat Uşê’ : Na Kırmanc Eleviyo?
Ap Ef : Kırmanc Eleviyo.
M. M. : Hama tu sata bine va ke, ‘Khurru ra ki vanê Kırmanc.’
Ap Ef : Yau iste, ma nıka vanime Khurri, i ki ma ra Kırmanc vanê.
M. M. : Hama i ho ra ki Kırmanc vanê.
Ap Ef : Xo rê ki Kırmanc vanê, ma rê ki vanê. Ma ino rê vanime, sıma baxseyê, ma baxseyme.
M. M. : Namê zonê ma çıko, na zono ke ma qesey keme?
Ap Ef : Dımılkiyo, yau.
Evkat Uşê’ : Zazaki ki vanê, apo?
Ap Ef : Yau Zazaki ki vanê, Dımılki ki vanê.
M. M. : Kırmancki ki vanê?
Ap Ef : Kırmancki ki vanê, Dımılki ki vanê, Zazaki ki vanê, Jüanê Ma ki vanê, iste heni.
AP HESENO DEMENIZ (omnu’, 2005):
M. M. : Apo, namê tuyo xêr çıko?
Ap Hese’ : Heseno.
M. M. : Sıma ra vanê çê kami?
Ap Hese’ : Ma ra Çê Khaliyê Sadıqi vanê.
M. M. : Khaliyê Sadıqi, Khali khalıkê tuyo ya ki piyê tuyo?
Ap Hese’ : Khalıkê mıno.
M. M. : Namê piyê tu çıko?
Ap Hese’ : Xıdıro.
(…)
Ap Heseni ke ’38i sero qesey kerd, werte de ma tenê ki zonê ma sero qesey kerd:
M. M. : Ma vame Khurr, vame Tırk, namê na mıletê ma çıko, vanê, kam?
Ap Hese’ : Namê na mıletê ma ki, vanê Eleviyê, ha.
M. M. : Namê zonê ho çıko?
Ap Hese’ : Ez çı zonen, Dêsımo de, na zonê ma Zazakiyo.
M. M. : Ma Khurri kamıji zu’ qesey kenê?
Ap Hese’ : Khurri Herre-Werre qesey kenê.
M. M. : Yanê Kırdaşki.
Ap Hese’ : Heya.
(…)
Mı namê zonê ma sero Ap Sılêmanê Ezıji de ki qesey kerd. Ap Sılêma’ Sakermu rao, Hemızo. Mı na qeseykerdena dey kaset nêgurete, eve dest nuste (zımıstu’, 2006) :
Mı vati vi :
- Apo, namê na zonê ma çıko?
Cüav: Namê zonê ma Kırmanckiyo.
- Ma na Zazaki zonê kamio?
Cüav: Nêro, Zazaki ki oncia namê na zonê mao, na zonê ma ra vanê Zazaki. Asıl namê na zonê ma Dımılkiyo, Dımılki vanê.
Ez, evkat Uşê’, zu ki Metin Kahraman ma pia şime dewa Seteriye. Seteriye dewa Pılemuriya, mavênê Pılemuriye u Erzıngani dera. Ma uza Ap Mursay de qesey kerd (tarıx: 16.08.2007, sate: 18:28).
Ap Mursay va ke “Ez Qırğızune, 85 serri derune, namê piyê mı Uşêno, namê maa mı Mırzana, ma Balavanu ra rew ameyme tha, khalıkê ma Zazoğli amo tha, dıma Balavanu amê.
(…)
Ap Mursay ke 38i sero tenê qesey kerd, ma tenê ki namê zonê ma sero qesey kerd:
M. M. : Apo, na zono ke ma qesey keme, kamıji zono, namê ho çıko?
Ap Mursa : Ma, vanê, bıra, ma Kırmancki qesey keme, Zazao, çıko, nêzanon ez.
M. M. : Vırênunê ma se vatêne, vatêne Kırmancki?
Ap Mursa : Kırmancki qesey keme, ma vatêne.
M. M. : Ma ra se vatêne, ma kamıji mıletime, vatêne ma kamime?
Ap Mursa : Kırmancime ma, nıka ki Khurru rê vanê Kırmanciê, nêzon çıkiê.
M. M. : Kami heni vurno, hala hala! Nıka Khurri kamıji zon qesey kenê?
Ap Mursa : Herre-Werre.
(…)
Metin : Na Balabanu koti ra amê?
Ap Mursa : Balabanu Malatya ra amê. Vırênde xora ma na dewe de bime, i ki amê; amê, şiyê lewê Zazoğli, khalıkê ma, na dewe de biyo.
M. M. : Tu va, şiyê lewê kami?
Ap Mursa : Zazoğli, Zazoğli vengê xo na dina de biyo.
Metin : Caê dinu kotio, caê Zazoğli?
Ap Mursa : Na dewa, naza caê Zazoğliyo pêro.
Metin : Zazunê?
Ap Mursa : Nıka maa Balabanu çêna Zazoğliya.
M. M. : Zazaoğli, na Zazau rê vanê?
Ap Mursa : Nê, nê.
M. M. : Ha, zovinao.
Ap Mursa : Ağa biyo.
M. M. : Namê ho heni viyo?
Ap Mursa : Namê xo heni biyo, xırt biyo, zaf münever biyo, zaf zengin biyo hukımê xo zaf biyo.
M. M. : Kırmancki qesey kerdo, heni niyo?
Ap Mursa : Jê ma, jê ma qesey kerdo.
(…)
Mı “DVD”iyunê ho de nia da ke, ma ke Seteriye de Ap Mursay de qesey kerdo, ey ra avê zu apê de bini de ki qesey kerdo, Bolevanızo, inu ra vanê “Çê Ağaê Hesen Ağay”. U serru ra Ap Mursay ra pil vi, mordemê Metin Kahramanio (tarıx: 16.08.2007, sate: 17:54).
Hama “DVD”yê mı de ma thoa name pers nêkerdo. Mı Uşêni ra pers kerd, eke namê ho Şevki Setero.
(…)
Uşê’ (Aygün) : Vanê, na Balavanu aşirê Tırkunê; rasta, ğeleta? Yanê, vanê koka ho Tırku ra yena.
Ap Sewqi : Jüri kenê, ma Alevime. Pirê ma esto, rayverê ma esto.
Uşê’ : Namê ma çıko, Kırmancime?
Ap Sewqi : Alevi.
Uşê’ : Kırmanc çıko?
Ap Sewqi : Kırmanc Khurriê.
(…)
Metin (Kahraman) : Amca, nıka namê dewa sıma çıko?
Ap Sewqi : Namê dewa ma vırênde Seteriye biye, nıka ki Dağyolu vanê.
Metin : Namê mıletê ma çıko, amca?
Ap Sewqi : Alevi.
Metin : Ma Kırmanci nêvame?
Uşê’ : Kırmancki qesey bıke, namê na sarê ma çıko?
Metin : Namê zonê ma çıko, heni pers kerime, ha.
Ap Sewqi : Zaza.
Metin : Kırmancki, Dımıli, Dımli vanê thoa?
Ap Sewqi : Nê, Dımli nêvanê.
Uşê’ : Ma, na Zazaki zonê kamio?
Ap Sewqi : Ez çı zanon, ma ra Zaza vanê.
Metin : Biz Zaza dediğimiz için öyle diyor.
Uşê’ : Ma nêva ke.
Ap Sewqi : Zaza zonê mao.
Metin : Amca ben daha önce sana sormuştum, zu Kırmanci estê, zu ki ağleri estê, Kırmanc topraksız köylü demek.
Ap Sewqi : Qısleci, qısleci toprağı olmayan. … Zazaki zonê mao.
M. M. : Ma Zazaki qesey keme, nu zonê Zazauno, heni niyo?
Ap Sewqi : Heya.
M. M. : Eke henio, ma Zazayme?
Metin : Zazaê Paloy esto da…
Ap Sewqi : Palo, Siverek zonê ma qesey kenê.
M. M. : Apo, tu va ke Kırmanc Khurru rê vanê, heni niyo?
Ap Sewqi : Khurru rê Şafi vanê.
M. M. : Nıka taê ki vanê i Khurmanciê, inu ra nêvanê Kırmanc, Kırmanc mayme, taê ki heni vanê.
Ap Sewqi : İ ma ra vanê Kırmanc.
M. M. : Ma ho ra se vame?
Ap Sewqi : Ma ki Alevi vame.
Metin : Peki, iyê ke Herre-Werre qesey kenê, lewê ma de estê da, ma zonê dinu ra Kırdaşki nêvame?
Ap Sewqi : Kırdaşki vame, zonê dinu rê Kırdaşki vanê, yê ma ki Zazao (qeseykerdene tha de qedina).
Ez ve Heyderi u hetê Pılemuriye ra zu olvoji ra şime Dalıke de (Seynu) Ap Hesenê Soşêni u hermeta hu Niajni Horiye de ma qesey kerd. Ap Hese’ apê Heyderio (tarıx: 16.09.2007, sate: 16:58).
Ap Heseni ke meselê 38i qesey kerdi, werte de ma nia ki qesey kerd:
(…)
Niajni Horiye : Hama ez 38 nêzon.
Ap Hese’ : Yau, tı çı bızonê, hasa na isoni ra…
M. M. : Niajni, tı kamıji dewe rawa?
Ap Hese’ : A Xıra’ rawa.
Niajni Horiye : Ez Xıra’ raune.
M. M. : Sıma Kırdaşki qesey kenê?
Ap Hese’ : Yau, na Gayrimüslıma (yaraniye keno).
M. M. : Tı Kırdaşki zona?
Niajni Horiye : Hu vira kerdo.
M. M. : Hu vira kerdo. Namê tu çıko, niajni?
Niajni Horiye : Namê mı Horiya.
M. M. : Tu nıka Kırdaşki hu vira kerdo?
Niajni Horiye : Hu vira kerdo.
Ap Hese’ : Ma yağmu esto, a qesey kena, yau yasaqo, xêrê Haqi ro to vo, burası başxa devlet (huino).
M. M. : Apo, nıka ma tavi zonê dinu ra vame Kırdaşki, heni niyo?
Ap Hese’ : Heya Kırdaşkiyo.
M. M. : Namê zonê ma çıko?
Ap Hese’ : Dımılki.
M. M. : Dımılki, taê ki vanê Zazaki, heni ki vajino?
Ap Hese’ : Ha, Zaza ve Dımılki’ya jüyê.
M. M. : Ma, Kırmancki?
Ap Hese’ : Kırmancki ki iste yê mao.
M. M. : Yê mao, heni niyo?
Ap Hese’ : Zonê ma nia ki sono, nia ki yeno.
M. M. : U zaman jêde vanê Kırmancki, ya ki vanê Dımılki, vanê Zazaki, jêde çıturi vanê?
Ap Hese’ : Dımılki, ya ya, Zazay, Dımılki.
M. M. : Ma ve na Zazun’a zu mıletime?
Ap Hese’ : Biz İran şeyindeniz…
M. M. : Ma İran ra ameyme?
Ap Hese’ : Biz Şah İsmailin bilmem neyiyiz…
M. M. : Ma Zazay?
M. M. : Nıka apo, zonê ma Kırmanckiyo. Eke henio, ma ra vanê Kırmanc, heni niyo?
Ap Hese’ : Heya, heya.
M. M. : Ma naê ke Kırdaşki qesey kenê, namê i mıleti çıko?
Olvozê maê
Tosniye : Khurri vanê, heya?
Ap Hese’ : Dinu ra ki vanê Khurri, vanê Khurri.
M. M. : Vanê Khurri?
Ap Hese’ : Ma vame Khurri.
M. M. : Ma i ki taê ho ra vanê Kırmanc, i ki heni vanê.
Ap Hese’ : İne ra ki vanê Kırmanc, i taê…
Niajni Horiye : Khurri ayriyê, Kırmanci ayriyê (zovinaê).
M. M. : Ha, Khurri ayriyê, Kırmanci ayriyê, heni niyo, niajni?
Niajni Horiye : Ma çı? Kırmanc ayriyê, Khurri ayriyê. Ma ze ke Khurri gonia ma borê, mırdi nêbenê. Ma Kırmanc baxserê, na hetê Qereçori pêro Kırmanco, na het ki Dêsımo.
Ap Hese’ : Onlar onlara yaxın olduğu için zonê dine qesey kerdo ha, kotê bınê tesirê dine waxt de, ha.
M. M. : Na sarê Xırani?
Ap Hese’ : Tabi, na hetê Diyarbekıri, diger…
M. M. : Niajni, nıka sıma ho ra vanê Kırmanc ya ki se vanê?
Niajni Horiye : Ma ho ra heni vame.
M. M. : Kırmanc, hama zonê sıma Kırdaşkiyo, heni niyo?
Ap Hese’ : Heya heya, heni vanê.
Niajni Horiye : Kırdaşkiyo. Ma vame Dêsım, Xıran, Gavan, heni.
Ap Hese’ : Yau, i dewê huyê, ala u başxao.
(Ap Heseni tepia qese ard 38i ser, 38i sero qesey kerd.)
Pilvank ra, Çê Dewrêşi ra, Xıdırê Hesenê Dewrêşi qesey kerd, 80 serre dero.
Tarıx: Ağustose 2009.
Mı rê meselê hirıs u heşti qesey kerdi, na mavên de ma tenê ki namê zon u mıletê ma sero qesey kerd:
(…)
M. M. : Zonê sımao vırê’ senê zon vi, sıma kamıji zon qesey kerdêne?
T. D[1]. : Ma Herre-Werre qesey keme.
M. M. : Namê Herre-Werre zovina çıko?
T. D. : Nê o qadar[2], Herre-Werre vanê. Khurmanci, yanê Khurmanci.
M. M. : Khurmanci?
T. D. : Ya, Khurmanci. Khurmanciyo qesey keme, zımanê me Khurmanci ye.
M. M. : Sıma nıka kamıji zon qesey kenê?
T. D. : Nıka ki, moa ma... Zazacao[3], ma Zazaca qesey keme.
M. M. : U Zazaca Tırkiyo, yanê Zazaki qesey kerdêne, moa sıma?
T. D. : Ya, moa ma Zazaki…
M. M. : Moa sıma ki Pilvancıka ya ki zovinawa?
T. D. : Nê nê, moa ma Surıza, zonê moa hu qesey keme.
M. M. : Yanê Zazaki qesey kenê?
T. D. : Ya, Zazaki. Herre-Werre ki qesey keme. Waxto ke Pilvanckunê ma yenê, Herre-Werre qesey keme.
M. M. : Namê mıletê sıma çıko, iyê ke Herre-Werre qesey kenê?
T. D. : Pilvanckunê.
M. M. : Teyna aşiri nê, iyê ke Herre-Werre qesey kenê, mesala Pêrtage de, Mazgerd de, vanê kamıji mılet, se vanê?
T. D. : Pilvancku qesey kenê zu, Xırancku qesey kenê dı, Bextiyaru kenê hirê, Mılzu kenê çor; Bextiyaru mı va ke.
M. M. : Tamam. Mı namê mıleti va ke, dêma ke tı namê aşiru vana.
T. D. : En jêde Herre-Werre qesey kenê, Dêsım de.
M. M. : Ma, ez thoa heni rast niamune ke heni jêde Herre-Werre qesey kenê.
T. D. : Nê nê, Xırancku, Hizolu, Bextiyaru, Qırğu…
M. M. : Ma i Mamekiye de nê, Mazgerd de estê…
T. D. : Ma i aşiriê, yanê en jêde zonê ma Herre-Werre qesey kenê.
M. M. : Ma honde ke mı diyo, na Zazakiyo qesey kenê, mı thoa nêdiyo ke keşi Herre-Werre qesey kerda.
T. D. : Ma wertê sıma de, wertê Zazu de mejbur Zazaki qesey keme. Ma ke şime Pêrtage ki Herre-Werre qesey keme. Mazgerd de Herre-Werre qesey keme.
M. M. : Heya i Pilvanckunê Herre-Werre qesey kenê, ine jêde sae meke.
T. D. : Şime Xozat Herre-Werre qesey keme, endi tha wertê sımao.
M. M. : Ez ke şiune Xozat thoa keşi Herre-Werre qesey nêkerdêne.
T. D. : Tha wertê sımao, Zazaê, ma ke wertê Zazu de qesey bıkeme, danê ma ro. Vanê “Sıma ma ra niyê.”
M. M. : Wey, çiyo henê’ bi raşti?
T. D. : Esto, esto.
M. M. : Nê nê. Yanê rewra bi, çiyo henê’? Çinê vi, heni niyo; ma nıka ki çino.
T. D. : Nıka ki çino, nıka ki cumuriyetdir[4] her kes hür yaşıyor[5].
M. M. : U dêma ke sıma sılxet nêviyê ke na Zazaki mısê, qesey kenê, heni nêviyêne, ma zonê sıma mısêne.
T. D. : Heya, ma wertê Zazu derime.
M. M. : Sıma wertê Zazu derê, ni Zazay kamiê, ala?
T. D. : Serêniya ma Demenunê.
M. M. : Tı Demenu ra vana, Zazay?
T. D. : Doğu[6] Usvunê, bati Avasunê.
M. M. : Tı inu ra vana Zazay?
T. D. : Ya, güney[7] oncia letê Khurêsunê, letê Usvunê.
M. M. : Tı vana “Ma wertê Zazu derime” na aşirê ke tu mordi, inu ra vana?
T. D. : Tavi tavi. Demenu Zazaê, Usvu Zazaê, Khurêsu ve Usvun’a oncia na heto bınê’ de, güney de Zazaê. Dört taraf Zazaylan çevrili[8].
M. M. : Her ca Zaza. Ma tavi nıka ki mılet ho Zaza qewıl nêkeno. Zazaki qesey kenê, hama…
T. D. : Nia de, naê ke kotê ko, danê pêro, vanê ke, “Zonê ma qesey bıkerê”, meste bêrro ke…
M. M. : İ heni vanê?
T. D. : Ya, iqtıdar[9] ke inu guret…
M. M. : Ha, eke guret vanê.
T. D. : Gos de, nıka ke inu iqtıdar guret, sıma ke Herre-Werre qesey nikerê, vılê sıma danê pıro. Ma oncia Herre-Werre qesey keme, ma rê thoa nêvanê.
M. M. : Sıma xeleşinê, ma nêxeleşime.
T. D. : Tavi tavi, tavi tavi..
M. M. : Ala a yaraniya, ma nıka na “Kırmanciya Beleke” vanê, a mana ho çıka, ça heni vanê?
T. D. : Kırmanciye, Kırmanci viyê. Yanê wertê Tırku de nêviyê, Kırmanci viyê. Pêro jü sulala de viyê.
M. M. : Tu va ke “Ma wertê Zazau derime”, hama nıka ki vana Kırmanci viyê. Kırmanci kamiê?
T. D. : Kırmanci viyê.
M. M. : Yanê iyê ke Herre-Werre qesey kenê, inu rê vana ya ki pêrüne rê vana?
T. D. : Nê, pêro, pêro Kırmanci viyê. U zaman jü vanê.
M. M. : Nıka nia de, tu va ke “Ma wertê Zazu derime” Demenu, Avasu, Khurêsu Zazay sae kerdi, hama vana, hem ki Kırmanc vanê.
T. D. : Heya hem ki Kırmanc vanê. Birleşik, topte Kırmancu vanê, topte.
M. M. : Ma naê ke na hetê Diyarbekıri derê, i ki ho ra Kırmanc vanê.
T. D. : İ Safiyê, Safiyê. Khurriê.
M. M. : A qa u hetê itıqati ra Safiyê.
T. D. : İ Khurriê. İ ma sero say nêbenê.
M. M. : Hama u ayreo (zovinaro). Hetê itıqati ra sıma sero say nêbenê, hama zonê sıma jüyo oncia.
T. D. : Nê, nê, Zazaca ma benzemısê[10] yê ine bena, ne ki Herre-Werra ma benzemısê yê ine bena.
M. M. : Herre-Werra sıma ki tenê zovinawa.
T. D. : Yox[11], benzemiyor. Nıka Alevi zümre kotio, Herre-Werra ma jümini cêno. Hama i Zazaê, i ki Zazaca qesey kenê, oncia jümini nêcêno, Herre Werre qesey kenê, oncia jümini nêcêno.
M. M. : Tenê vuriyo, dêma.
T. D. : Alevi sulele[12] Herre-Werre qesey keno, jümini cêno.
M. M. : Dêma ke na Kırmanc ke va ke, Alevêni ra goreo. Hama i ki ho ra Kırmanc vanê, iyê ke sıma vanê Khurri.
T. D. : İ Kırmanc vanê, i Safiyê. İ imam Ecem, biz imam Caferiyiz[13].
Mamekiye de mı mordemê de (70 serre de vi) namê zonê ma sero qesey kerd (11.10.2009):
Name nêvan, çıke hem qewıl nêkerd ke ez veng qeyd kerine, hem ki nêwast ke ez name not kerine. Va ke “Naskerdoğê mı ko ra estê, i ke pêheşiyê, mı ret nêverdanê.” Çiyo ke mı rê qesey kerd, mı zu xete de nust. Nia vati vi:
“Namê zonê ma Dımılkiyo. Namê zonê Kurdu ki Kırmanckiyo. Zonê dinu ra Kırdaşki ki vanê. Kırmancki, Kırdaşki, Herre-Werre zonê dinuno.”
25.08.2008 de ma Mazgerd de Niajni Xeyzana Demenıze de qesey kerd. Bınê meytu ra xeleşiya, 80 serre de viye, ma rê meselê ’38i ke qesey kerdi, ma tenê ki namê zonê ma sero qesey kerd:
(…)
M. M. : Ez çiyêna to ra pers keri, mesela namê her mıleti esto.
N. X. : Heya.
M. M. : Namê zonê her mıleti esto.
N. X. : Heya.
M. M. : To ra gore namê na mıletê ma çıko, vanê, kamıji mılet?
N. X. : Bıra, namê na mıletê ma, nia de, nıka vatena mı gore vanê “Alu, Demenu, Heyderu, ni hirêmêna bıray viyê, nê nê, Sondalu; Sondalu, ni çor bıray viyê, cêra biyê.
M. M. : Yanê name, tı vana, aşiru ser dariyo we?
N. X. : Heya.
M. M. : Namê na zonê ma çıko?
N. X. : Ma zonê ma Dımılki vanê.
Eli beyt
Eli beyt ke nêvi, Kırmanc say beno; Alu, Demenu… Khurri, Zazay.
Alu, Demenu… çıqaşi ke tolıvê Eli beytiê ki, ho kenê Kırmanc, i ho ve ho, ho kenê Kırmanc.
Mamekiye, 26.09.2015
Qeseykerdoğ: Hopıke ra Xal Memedo Derg
Mı Birmu ra lazê Aliyê Mursaê Dewrêşi Ap Xıdıri de ki namê mıletê ma u zonê ma sero qesey kerd (23.08.2008):
Reportêr: Mehmet MÜKAN
M. M.: Ap Xıdır; sıfte to ra çiyê pers keri: namê mıletê ma çıko, namê zonê ma çıko, na Kırmanc çıko? Tu reyê mı rê qesey kerdo, hama wazen ke nıka tı mı rê oncia qesey bıkerê.
A. X. : Nıka namê mıletê ma Aleviyo, namê ma Aleviyo. Nıka Alevênia ma ça biye Kırmance? Sa İsmail ve Yavuji ra koti herv… Alevi ağme benê, nejdiyê Kürdu de manenê, işte u sebeb ra Alevi nêthorenê ke vazê ‘ez Aleviyune’. A roze ra ve na roza ewroêne, yanê honde ke yeno ra mı viri, ma ke şiyêne Xarpêt, ma nêthorêne ke vajime ‘ma Dêsım rayme’, uza haqaret kerdêne…
M. M.: Ho ra nêvatêne, ma kamime, se vatêne?
A. X. : Vatêne “Ma Kırmancime.”
M. M.: Kırmanc namê kamio?
A. X. : Kırmanc namê Khurruno. Ma Kırmanc nime, zu namê ma esto, ma Alevime. Çı esto ke haniyo vanê ke “Kürt Alevisi, Türk Alevisi”, u çıko zonena? İ Aleviyê maê ke perrê wertê dine de mendê, kulturê dine gureto, hama tıpia vanê “Ma Alevime”, işte Türk Alevisi, Kürt Alevisi iyê.
[1]tornê Dewrêşi (lazê Hesenê Dewrêşi, Xıdır)
[2] “o kadar” Tırkiyo, Zazaki de “honde” vanê
[3] Tırki de “Zazaki” rê “Zazaca” vanê.
[4] “-dir” Tırki de zu sufikso. Gune bıvatêne: “cumuriyeto”
[5] “hür yaşıyor” qesa de Tırkiya. Zazakiyê ho: “serbest weşiya ho rameno”
[6] Nu qeso de Tırkiyo, hetê roji, heto ke roz vejino, u heti rê vanê.
[7] Nu ki qeso de Tırkiyo, hetê cêri rê, veroz rê vanê.
[8] “Dört taraf Zazaylan çevrili” qesa de Tırkiya. Zazakiyê ho: “Çor hetu de ki Zazay estê.”
[9] İktidar, hukmati rê vano. Yanê vano i ke amey hukmat.
[10] benzemek Tırkiyo, Zazakiyê ho: ero cı şiyaene
[11] yox: nê
[12] Alevi sulele: sulala Eleviyu
[13] Biz İmam Caferiyiz: ma mezevê İmam Ceferi rayme
Qayt kerên: Dersim'deki Alevi Zazaların adlandırmalarına dair kısa bir açıklama
