Eichner: Sebeta ni dı zono, jü tarixê sıftêni nêşikime biyame meydan. Ez, na mesela de nia von: Zazaki be Kurdi, dialektê jü zoni niyê. Ma ver de dı teni zoni estê. Ğezna qesonê ni zono de xêlê qesi estê ke jê jübiniê. Bina çeku ya ki qeso de ki şiyê re jübini. Hama uncia ki ma şikime, qalê dı zono bıkime. Ni dı zoni, wayirê tarixanê binonê.
Dr. Zeynep ARSLAN
Prof. Dr. Heiner Eichner, jü zonzano. Universta Vienna de Enstituyê Zanıtena Zonu de gurino. Wertê zonu de barê xo, Komê İndo-Germankio. Xêlê waxt ra tepiawo, zonê ma ser ki destê xo kerdo bınê kemere. Prof. Dr. Eichneri, Kursê Zazakiyo en vırêno ke Universta Vienna de amay bi meydan, hetê Mag. Eren Kılıçi de dest eşti bi i kursi ki. Eichneri be Kılıçi ra o kurs xondê dı serru pia da. Ma zonê ma ser, Prof. Dr. Eichneri de jü mobet kerd.
Ez wazon ke vırênde ni pers bıkeri: Tu, Zazaki çutır u çı waxt nas kerd?
Prof. Dr. Eichner: Mısletê ke Vienna de nişenê ro xêlê zonu qesê kenê. Hama ni zonu ra xêlê teni qe nênê çımo ver. Misal vacime, Kurdıstanê Tırkiya de ververê Tirki de hem Kurmanci hem ki Zazaki yeno qesê kerdene. İyê ke uca Kurmanci ya ki Zazaki qesê kenê, ino ra xêlê teni ki serro ra nato, Austria derê. Zazaki, jê i zonanê koçdaranê bino, nıka zonê ni welatio ki. Hukmat u dewleta Austria, ni kari hata nıka eşt peyê goşi. Na serranê nejdiyo de gıran gıran Zazaki ita ki yeno raşte.
Gorê tu, Zazaki jü zono de bino ya ki fekê (dialektê) Kurdiyo?
Prof. Dr. Eichner: İta, dı nuxtê muhimi estê, ma gereke nino jübini ra rabırnime: Zonu, ebe çımê zonzanıtene bıcime dest. Heto bin ra, ni zoni kam ke qesê kenê, gos ino ser bıdime. Jü ki ni kar de bara siyaseti ki xêlê gırana. Ez zonzano, bara siyaseti ser nêşkin çiyê vaci. Mı de hunero nianên çino. Ez, ni persê to rê, çımê zonzanıtene ra cuwab don. Zonzanıtena Sovyet u Urızo (Rus) de caê zonê Kurdi gırano. İ, sebeta Zazaki vanê ke “fekê Kurdiyo”. Ewropa u Tırkiya de xêlê zonzani fıkro bin derê. İ nia vanê: “Zazaki jü zonê de xoser rao.” Misal, karê Zülfü Selcan, biyame xo viri. Ez, na mesela de nia von: Zazaki be Kurdi, dialektê jü zoni niyê. Ma ver de dı teni zon estê. Ğezna qesonê ni zono de xêlê qesi estê ke jê jübiniê. Bina çeku ya ki qeso de ki şiyê re jübini. Hama uncia ki ma şikime, qalê dı zono bıkime. Ni dı zoni, wayirê tarixanê binonê.
Eke şikina, “wayirê tarixê bini biyaene” ma rê tenêna rake?
Prof. Dr. Eichner: Sebeta ni dı zono, jü tarixê sıftêni nêşkime biyame meydan. Na mesela ser arêkerdenê ke ma dest derê, jübini ra vısnaiyê. Arêkerdoği, tarixê sıfti ser gumano de hewl nêdanê. Partki bıcime dest: Nu jü zonê diyarê Êranê Wertênio. Hem Zazaki, hem ki Kurdi xêlê nuxto de şiyê re Partki. Hama qe jü nuxte de jü be jü niyê. Teyna, sonê jübini. Çıke, bina zonê Partki çiyo de bina. Cokira, ma nêşikime vacime; “sebeta Zazaki u Kurdi, Partki koka raveria”.
Sebeta ni hali, kamci misalo şikime bıdime?
Prof. Dr. Eichner: Misal, Partki de “maykek” rabırnaene çina. Hama Kurdi u Zazaki de esta. “Maykek” be “neri”êni rabırnaene, jü tarix ra tepia jü zon nêkuyna. Eke nıka esta, dêma ke roca rocêne ki biye! Nu het ra, Partki ne koka Zazakiya, ne ki ye Kurdi (Kurmanci). Ma xona, koka zonê Zazaki be Kurdi roşti nêkerda, nêarda raşte.
Jost Gippert ki jü zonzano. Zazaki ser arêkerdena i (ey) ki esta. U vano, “Zazaki dialekto”. Gippert ser wazena çı vacerê?
Prof. Dr. Eichner: Jost Gippert, bacarê Frankfurti de nişeno ro. Ma jübini nas keme, u havalê mıno. İ jü meqale nusnay bi: “Halê dialektê Zazaki” (Zur dialekten Stellung des Zazaki). İta de Gippert, Zazaki ra ke bahs keno, vano “dialekt”. Hama, u diyaro ke Komê Zonanê Êrani yenê qesê kerdene, werte a gole de vano “dialekt”. Yanê, gorê i, Zazaki wertê Zonanê Êrani de jü dialekto. İ zonê ke Komê Êrani de pêru xınamiyê, pêru nejdiye jübini derê. Jü telebê Gippert, esta: Agnes Korne. A raveri Austria de bi. Universta Vienna qedênê, şiye lewê Gipperti, i rê asistanêni kena. Tezê toxtorênia Korne, zonê Beloçi ser bi. Gorê Korne, Beloçi be zonanê Zazaki u Kurdi zaf mendê re jübini. Hama Korne, sebeta Kurmanci u Zazaki nêvana ke “ni jü zonê”. Ma vineme ke na mesela, xona mesela arêkerdena. Gorê ma zonzanoğo, Zazaki u Kurdi dı zonê de xoserê. Gereke koka ni zono ki, nu hal ser bıfetelime.
(Zazaki çarnaene: Usên Bulusk)
