Reportêr: Mehmet MÜKAN
(Na reportaji “Munzur Haber”e de bınê namê "Kıtavê düaunê Tırki" de vejiay vi, nia de Munzur Haber, yıl 1, sayı 26, 13 Aralık Pazartesi 2004, s. 6. Nıka mı u name vurna, kerd ve “Düaunê ma sero reportaji”.)
Piyê mı waxtê ho de mektevo vırê’ hata dıine wendo, Tırki de wendis u nustis mıso, hama sınıfa dıine nêqedêna, mektev ca verdo. Kesê ma çinê viyo şêro mali, mektev ca verdo, amo, şiyo mali.
Mı piyê ho ra pers kerd:
“Bao, zonê ma de düau zonena?” Cüav:
“Ma, verê coy mıleti zonêne, malê kutıçi Tırki de ke kıtavê düau vejiya, ma yê ho ho vira kerdi. Zonê ma de kıtavi çinê vi, ma i wendêne, ma va ke ‘İ ki düeyê, i ki düeyê.’ ” Mı pers kerd:
“Tırki de düau zonena, vaze.” Cüav:
“Mı vira şiyê.” Mı oncia pers kerd:
“İ kıtavi kami sıma rê ardi, namê i kıtavu çık vi ?” Cüav:
“300 yıl kıtavi[1] bi, düyey pêro tey bi. Düya mısaivêni, düya xonçıke (sıfre)… pêro tey bi. Pilvank ra zamaê ma Xıdıri de bi, mı ey ra guret. Taê düyê Tırki ki Hovare ra Rayver Ali mı rê yazmıs kerdi. Mı pers kerd:
“Ala, bia ra hu viri, ae ra avê sıma çıturi düyey kerdêne?” Cüav:
“Kam çı zoneno, kami viri de mendê?!” Moa mı:
“U waxt pir u rayveri amêne, zonê ma de düyey dêne, hama hata na waxt kami viri de mendê?”
Mı reê ki Ap Heseni ra pers kerd (Ap Hese’ ve piyê mın’a domonê apunê):
“Ap Hese’, taê vanê ke, hora düyê ma rewra Tırki de vajiyêne. Raştia, hora verê ra ve nat na mıletê ma düyê hu Tırki de kerdê?” Cüav:
“Nêro, Tırki çıko, kami Tırki düyey kerdêne? Khalıkê to ke şiyêne hetê Vartoy tolvu, ez ki tey şiyêne. Cem de viyêne, düya tolıvi de viyêne. Ey hora zonê ma de düyey kerdêne.” Mı onci pers kerd:
“Thoa to viri de estê?” Va ke
“Ala meke, biari ho viri.”
Tenê ke vınet, na düyê cêreni mı rê vati:
Düya (gulvangê) tolıvi:
Riyê mao hard de,
Qelvê mao dare de,
Dara Mansuri de,
Xızır yardımçiyê sıma vo,
Lınga sıma ro kemere nêgıno,
Sıma rastê bêra u bêiqrari nêvê,
Loqmê sıma qewıl vo,
Dergê İmam Uşêni de qeyd vo,
Haq, Mıhemed, Eli.
Düya niazê cemi:
Çêver de ame niaz,
Kes nêvazo senıko,
Niazê to qewıl vo,
Xêr xızmeta to qewıl vo,
Qenterê des u dı İmamu ra nêvışiyê,
Xızır yardımçiyê to vo,
Dergê Xızıri de qewıl vo,
Haq, Mıhemed, Eli.
Cem ke qediya, niaz kerd vıla ki, nia vanê:
Mı kerd vıla na niaz,
Destê mı de çino tuxt u teraji,
Her kes qedê ho ra biyo raji?
Düya xonça:
Sıfrê Oliyo,
Bereketê Oliyo,
Xanê Xızıri vo,
Çısmê Muzıri vo,
Ma kerdo kemi,
Haq bıjêdno,
Loqmê sıma qedaqelxanê verê domonunê to vo.
Düya çay u qewa:
Cezvê to pırr vo,
Xısmeta to qewıl vo,
Diwanê pirê ho de nêsermaê,
Xısmeta ho ra safat bıvênê,
Safatê Mıhemedi ra morım nêvê,
Haq Mıhemed Eli.
Xalê piyê mı Bıra ki Khurêsızo, Galbosu rao, mı reê ki ey ra pers kerd:
“Xalo, tı thoa zonê ma de düau zonena?” Xal Bıra:
“Wêê; ma, ez hora Tırki nêzonon ke, ez son tolvu, hora zonê mao.”
“Ala vaze, tu çıturi düya dêne?”
Mı nia da ke Tırki de düya dê. Mı va:
“Xalo tu va, ‘ez Tırki nêzonon’, ma tu ça Tırki düya dê?” Va ke:
“Ça, u zonê ma nêvi?” Mı va ke:
“Ma, ze ke u Tırki vi.” Va ke:
“Wey! U Tırki vi? Ma çiyo ke ez zonon, endi uyo.” Mı pers kerd:
“Xalo, tı na düya Tırki koti ra mısa?”
Ey ki jê piyê mı qesey kerd, va ke:
“Tırki de kıtavê düau bi, i kıtavi day ma, ma ra va ke 'Düyê sıma naê, nainu bıwanê', ma i kıtavi hezber kerdi, uza ra mısayme.”
Dormê ma de dewê Usvu estê, Ap Hemed Usvızo, mı reê ki ey ra pers kerd:
“Ap Hemed, xeylê serrê to estê, thowa pir - rayveri amêne çê sıma, inu kamıji zon de düyey dêne sıma, Tırki de ya ki zonê ma de? Taê vanê ke, ‘Pir u rayveru Tırki düyey dêne ma, zonê ma de düyey nêbenê’, tı se vana?” Ap Hemed:
“Ero, iyê ke heni vanê, i husku soynenê ro pir u rayverunê ma. İnu key Tırki zonêne ke Tırki düau ma dê. İ ke amêne, ma ke çıralığ dêne cı, inu ma ra nia vatêne:
Berxudar vê,
Amaneta wairê mı vê,
Çıralığê sıma qewıl vo,
Dezgê Haqi de bıvêro,
Haq qewıl kero,
Haq sıma tepia nêverdo,
Sıma do ma, Haq ki sıma do.
Xanê sıma xanê Xızıri vo.
[1] piyê mı belkia namê kıtavi ğelet vano, çıqaşi ke Tırki wendis u nustis mıso ki, deyme Tırki qesey nêkerdêne, belkia düyê Tırki ki kemi ya ki ğelet hezber kerdê.
