Amordena Kokı

 

Amori

 

0-1-2-3-4-5-6-7-8-9-10

 

Qılor (Sıfır, helqa): sıfır.

Jew, yew, ju: bir.        

Dıdı: iki.                           

Hirê: üç.                                      

Çıhar: dört.                              

Panc: beş.                           

Şeş: altı.                              

Hewt: yedi.                                   

Heşt: sekiz.                                 

New: dokuz.                              

Dess: on.                                

Jondess (11) Desujew: onbir.  

Dıwês (12) Desudıdı: oniki.

Hirês (13) Desuhirê: onüç.

Çarês (14) Desuçıhar: ondört.

Pancês (15) Desupanc: onbeş.

Şiyês (16) Desuşeş: onaltı.

Hewtês (17) Desuhewt: onyedi.

Heştês (18) Desuheşt: onsekiz.

Newês (19) Desunew: ondokuz.

Vist (20): yirmi.

Vistujew (21): yirmibir.

Vistudıdı (22): yirmiiki.

Vistuhirê (23): yirmiüç.

Vistuçıhar (24): yirmidört.

Vistupanc (25): yirmibeş.

Vistuşeş (26): yirmialtı.

Vistuhewt (27): yirmiyedi.

Vistuheşt (28): yirmisekiz.

Vistunew (29): yirmidokuz.

Hirıs (30): otuz.

Çewres (40): kırk.

Pancas (50): elli.

Şeşti (60): atmış.

Hewtay (70): yetmiş.

Heştay (80): seksen.

Neway (90): doksan.

Se (100): yüz.

Dısey (200): ikiyüz.

Hirêsey (300): üçyüz.

Çıharsey (400): dörtyüz.

Pancsey (500): beşyüz.

Şeşsey (600): altıyüz.

Hewtsey (700): yediyüz.

Heştsey (800): sekizyüz.

Newsey (900): dokuzyüz.

Hezar (1000): bin.

Dıhezari (2000): ikibin.    

Hirêhezari (3000): üçbin.

Çıharhezari (4000): dörtbin.

Panchezari (5000): beşbin.

Şeşhezari (6000): altıbin.

Hewthezari (7000): yedibin.

Heşthezari (8000): sekizbin.

Newhezari (9000): dokuzbin.

Desshezari (10 000): onbin.

Visthezar (20 000): yirmibin.

Hirıshezar (30 000): otuzbin.

Çewreshezar (40 000): kırkbin.

Pancashezar (50 000): ellibin.

Şeştihezar (60 000): atmışbin.

Hewtayhezar (70 000): yetmişbin.

Heştayhezar (80 000): seksenbin.

Newayhezar (90 000): doksanbin.

Sehezar (100 000): yüzbin.

Pancseyhezar (500 000): beşyüzbin.

Hewtseyhezar (700 000): yediyüzbin.

Newseyhezar (900 000): dokuzyüzbin.

Milyon (1 000 000): milyon.

 

Amordena niman

 

Nim çeyregı: yarımçeyrek.

Çeyregı: çeyrek.

Nim, nime: yarım.

Hire çeyregi: üççeyrek.

Nimanim: yarıyariya.

Jew u nim: birbuçuk.

Jew u çeyregê: bir ve çeyrek.

Jew u dıçeyregi: bir ve ikiçeyrek.

Jew u hirêçeyregi: bir ve üççeyrek.

Dıdı u nim: ikibuçuk.

Hirê u nim: üçbuçuk.

Çıhar u nim: dörtbuçuk.

Panc u nim: beşbuçuk.

Pancas u hirêçeyregi: elli ve üççeyrek.

Jew u pancês (1,15): bironbeş.

Jew u vistupanc (1,25): biryirmibeş.

Jew u pancas (1,50): birelli.

Jew u hewtayupanc (1,75): biryetmişbeş.

Jew u neway (1,90): birdokzan.

 

Sera çend (%)

 

Se ra jew %1: yüzdebir.

Se ra hirê %3: yüzdeüç.

Se ra panc %5: yüzdebeş.

Se ra dess %10: yüzdeon.

Se ra pancês %15: yüzdeonbeş.

Se ra vist %20: yüzdeyirmi.

Se ra vistupanc %25: yüzdeyirmibeş.

Se ra hirısupanc %35: yüzdeotuzbeş.

Se ra çewres %40: yüzdekırk.

Se ra çewresunew %49: yüzdekırkdokuz.

Se ra pancas %50: yüzdeelli.

Se ra şeşti %60: yüzdeatmış.

Se ra hewtay %70: yüzdeyetmiş.

Se ra heştay %80: yüzdesekzen.

Se ra neway %90: yüzdedokzan.

Se ra se %100: yüzdeyüz.

 

Amordena rêzdayenı

 

1- Jewan: birinci, birincisi, birincileri.

     Dıdıyan: ikinci, ikincisi, ikincileri.

     Hirıyan: üçüncü, üçüncüsü, üçüncüleri

     Çıharan: dördüncü, dördüncüsü.dördüncüleri.

     Pancan: beşinci, beşincisi, beşincileri.

     Şeşan: altıncı, altıncısı, altıncıları.

     Hewtan: yedinci, yedincisi, yedincileri.

     Heştan: sekizinci, sekizincisi, sekizincileri.

     Newan: dokuzuncu, dokuzuncusu, dokuzuncuları.

     Desan: onuncu, onuncusu, onuncuları.

     Vistan: yirminci, yirmincisi, yirmincileri.

     Hirısan: otuzuncu, otuzuncusu, otuzuncuları.

     Pancasan: ellinci, ellincisi, ellincileri.

     Hewtayan: yetmişinci, yetmişincisi, yetmişincileri.

     Newayan: doksancı, doksancısı, doksancıları.

     Seyan: yüzleri, yüzüncüsü, yüzüncüleri.

 

2- ê Juwerı: birincisi (dişil).

    ê Jewi: birincisi (eril).

    ê dıdi: ikincisi.

    ê hiri: üçüncüsü.

    ê çıhari: dördüncüsü.

    ê panci: beşincisi.

    ê şeşi: altıncısı.

    ê hewti: yedincisi.

    ê heşti: sekizincisi.

    ê newi: dokuzuncusu.

    ê dessi: onuncusu.

    ê visti: yirmincisi.

    ê vist u hewti: yirmiyedincisi.

    ê hirısi: otuzuncu.

    ê çewresi: kırkıncı.

    ê pancasi: ellinci.

    ê şeşti: atmışıncı.

    ê hewtayi: yetmişinci.

    ê heştayi: sekzeninci.

    ê newayi: dokzanıncı.

    ê se-yi: yüzüncü.

 

3- (ê) jewını: birinci, birincisi.

       " dıdını: ikinci, ikincisi.

       " hirını: üçüncü, üçüncüsü.

       " çıharını: dördüncü, dördüncüsü.

       " pancını: beşinci, beşincisi.

       " şeşını: altıncı, altıncısı.

       " hewtını: yedinci, yedincisi.

       " heştını: sekizinci, sekizincisi.

       " newını: dokuzuncu, dokuzuncusu.

       " desını: onuncu, onuncusu.

       " vistını: yirminci, yirmincisi.

       " hirısını: otuzuncu, otuzuncusu.

       " çewresını: kırkıncı, kırkıncısı.

       " pancasını: ellinci, ellincisi.

       " şeştiyını: atmışıncı, atmışıncısı.

       " hewtayını: yetmişinci, yetmisincisi.

       " heştayını: sekzenci, sekzencisi.

       " newayını: dokzancı, dokzancısı.

       " seyını: yüzüncü, yüzüncüsü.

 

4- Jewın: birinci.

    Dıdıyın: ikinci.

    Hirêyın: üçüncü.

    Çıharın: dördüncü.

    Pancın: beşinci.

    Şeşın: altıncı.

    Hewtın: yedinci.

    Heştın: sekizinci.

    Newın: dokuzuncu.

    Dessın: onuncu.

    Vistın: yirminci.

    Hirısın: otuzuncu.

    Çewresın: kırkıncı.

    Pancasın: ellinci.

    Şeştiyın: atmışıncı.

    Hewtayın: yetmişinci.

    Heştayın: sekzeninci.

    Newayın: dokzanıncı.

    Seyın: yüzüncü.

 

Amorê parçey

 

Jew ra jew 1/1: birden bir.

Dıdını ra jew 2/1: ikiden bir.

Hirını ra jew 3/1: üçden bir.

Çıharını ra jew 4/1: dörten bir.

Pancını ra hirê 5/3: beşten üç..

Hewtını ra şeş 7/6: yediden altı.

Newını ra panc 9/5: dokuzdan beş.

Dess ra çıhar 10/4: ondan dört.

Vist ra hewt 20/7: yirmiden yedi.

Hirıs ra pancês 30/15: uruzdan onbeşi.

Pancas ra vist u panc 50/25: elliden yirmibeşi.

Hewtay ra çewres 70/40: yetmişten kırk.

Neway ra hewtayuşeş 90/76: doksandan yetmişaltı.

Se ra heştay 100/80: yüzden sekseni.

 

Amorê pêyabestey-1

 

Jewo-jew: bir bir, birer birer.

Dıdı-dıdı: iki iki, ikişer ikişer.

Hirê-hirê: üç üç, üçer üçer.

Çıharo-çıhar: dörder dörder.

Panco-panc: beşer beşer.

Şeşo-şeş: altışar altışar.

Hewto-hewt: yedişer yedişer.

Heşto-heşt: sekizer sekizer.

Newo-new: dokuzar dokuzar.

Deso-des: onar onar.

Vistu dıdı-vistu dıdı: yirmi ikişer yirmi ikişer.

Çewresupanc-çewresupanc: kırkbeş kırkbeş, kırkbeşer kırkbeşer.

Hewtayu-hewtay: yetmişer yetmişer.

Newayuşeş-newayuşeş: doksan altı doksan altı, doksanaltışar doksanaltışar.

 

Amorê pêyabestey-2

 

Jew bı jew: birer birer.

Dıdı bı dıdı: ikişer ikişer.

Hirê bı hirê: üçer üçer.

Çıhar bı çıhar: dörder dörder.

Panc bı panc: beşer beşer.

Şeş bı şeş: altışer altışer.

Hewt bı hewt: yedişer yedişer.

Heşt bı heşt: heşt bı heşt.

New bı new: dokuzar dokuzar.

Des bı des: onar onar.

Vist bı vist: yirmişer yirmişer.

Vistişeş bı vistuşeş: yirmialtışar yirmialtışar.

Pancas bı pancas: ellişer ellişer.

Hewtay bı hewtay: yetmişer yetmişer.

Neway bı neway: doksaner doksaner.

 

Amorê pêra kemi kerdenı

 

Dıdını ra jew kemi: ikiden bir eksik.

Hirını ra nim kemi: üçten yarım eksik.

Panc ra dıdı kemi: beşten iki eksik.

Panc ra çeyregê kemi: beşten çeyrek eksik.

Çeyregı kemi nim: yarımdan çeyrek eksik.

Nim kemi çeyregı: yarımdan çeyrek eksik.

Çeyregı kemi dıwês: onikiden çeyrek eksik, onikiye çeyrek var.

Nim kemi dess: ondan yarım eksik, yarım eksik on.

Panc kemi dıdı: beşe iki var.

Çeyregı ravêrd panc: beşi çeyrek geçe.

Çeyreg ravey panc: beşi çeyrek geçe.

Vistupanc vêrd panc: beşi yirmi geçe.

Çeyreg vêrd jew: biri çeyrek geçe.

 

Amorê duzhesab kerdenı

 

Newayunew, jew dıha se: doksandokuz, bir daha yüz.

Pancasuhewt, hirê dıha şeşti: elliyedi, üç daha atmış.

Hewtayujew, new dıha heştay: yetmişbir, dokuz daha yüz.

pancês, panc dıha vist: onbeş, beş daha yirmi.

Şeştiyuşeş, çıhar dıha hewtay: atmışaltı, dört daha yetmiş.

 

Amorê temamkerdenı

 

Jew kemi se, newayu new: bir eksik yüz, doksandokuz.

Panc kemi se, newayupanc: beş eksik yüz, doksanbeş.

Se ra jew kemi, newayu new: yüzden bir eksik, doksandokuz.

Newayu panci ser panc dıha, se.: doksanbeşin özerine beş daha, yüz.

 

Hesabi:

 

a) Cemkerdenı: Toplama. Cemkerdenı, pêser ardenı: Amoran pêsero cemkerdenırê vanê. Kes dı nê hesabi dı amoran ano pêser u cem keno. mesela: 5+3: 8 keno.

b) Pêra vetenı: Çıkarma. Pêra vetenı: Kes nê hesabidı amoran pêra vezeno. Mesela: 5-3: 2 maneno.

c) Pêro dayenı: Çarpma. Pêro dayenı, qatkerdenı: Kes dı nê hesabidı amoran dano pêro u pêdı qatkeno. Mesel: 5x3: 15 kenê. panc fıni hirê.

ç) Pêra bara kerdenı: bölme, bölüşme. Pêra bara kerdenı, taksim kerdenı: Kes dı nê hesabidı amorê pêra bara keno u hergı jewi rê çend kewno ey vineno. Mesela: 9:3: 3 maneno. amorê newi hirınıra bara keno u hergı jewi rê hirê kewno. Amorê newi destı esteyo, amorê hirını pay biyayeyo, amorê hirıno bahdoyên zi paya kı hergı jewi rê kewna a paya.

 

 

Nuştena amoran

 

a) Her qısey amoran ca bı ca, pêra ca yeno nuşnayenı.

  Mesela: Vist u panc (25), Se u heşt (108), Hezar u se (1100), Panc hezari (5000), Çewres u hewt (47), Şeşti yu şeş (66).

 

b) Banqayan dı, çekan dı, hesab akerdenı dı, postciroyan dı, defterandê pere rakewtenı dı amori heme pêya, bê nabên yenê nuşnayenı kı, jewbi amori nêşê nabên dı birê nuşnayenı. Wexto kı tey nabên biro verdayenı, şenê amorê dekerê nabên u mebla cı berz kerê. Ey ra vanê bê nabên bê kı, nêşê birê vırnayenı.

  Mesela: Hezar u new seyu neway: Hezarunewseyuneway (1990) bo.

 

c) Dı nuşnayenı dı nabêndê amor u ekdê cı dı işaretê bırnayenı yeno karardenı.

  Mesela: Seat 12´ra tepeya ez nêgırweyêna. Ewro seat 6,50' dı ez nışta otobozı u şiya kardê xo. Emşo 5’i 5’ ravêrdê ez hewn ra aya biya.

 

ç) Nıheka (nüxteya) kı bahdê reqamdê amori yena karardenı, a nıhekı heruna ekdê amoriyê i, si u dı gêna. Wexto kı kes na nıhekı kar ano, lazım nêkeno kes i, si yan zi dı bınuşno.

  Mesela: Serda 1950. ez ameya dınya. Seat 12. ez rakewta.