Ga |
öküz |
Ga qoreno |
öküz böğürlenir, böğürleniyor |
Ga cıtı keno |
öküz çift sürer |
Ga cıwên çarneno |
öküz harman harmanlar |
|
|
Her-herê-herekê |
eşek-bir eşek-eşekçik |
Her zıreno |
eşek zırlar, eşek zırlıyor |
Her bar wegêno |
eşek yük kaldırır |
Her cınıştışi rê beno |
eşek binmeye yarar |
Her zırr, zırr zırreno |
eşek zır zır zırlar |
Pey ra zirtıki erzeno |
eşek arkadan tekmik atar |
|
|
Estor |
at |
Estorı hirena |
at kişner |
Estorı bol remena |
at çok koşar |
Estorı cınıştışi rê bena |
at binmeye olur |
Estorı raya duri şına |
at uzun yol gider |
|
|
Kütık-kütıkê-kütıkekê |
köpek-bir köpek-bir köpekçik |
Kütık hew, hew laweno |
köpek hav hav havlar |
Zınci ra hüm, hüm keno |
burundan hım hım eder |
Kütık zureno |
köpek ular |
Kütık pereno kesi u kesi dırneno |
köpek insanı tutar, yırtar |
Kütık bekçinı keno |
köpek bekçilik yapar |
Kütık çarwan paweno |
köpek koyunları bekler |
Kütık keyi paweno |
köpek evi bekler |
Kütık har beno laweno |
köpek kudurur havlar |
Harey ver xo dırneno |
köpek kudurur ve kendini yırtar |
|
|
Bızı |
keçi |
Bızı qalena |
keçi meler |
Bızı şıt dana |
keçi süt verir |
Bızı cay xo vırazena |
keçi kendi yerini yapar |
Bızı inada |
keçi inattır |
Bızı vıjêna keran ser |
keçi kayaların üzerine çıkar |
|
|
Verg |
kurt |
Verg zureno |
kurt ulur |
Verg miyan weno |
kurt koyunları yer |
Verg dewari dırneno |
kurt davarı yırtar |
Verg bol remeno |
kurt çok kaçar |
Verg merdıman weno |
kurt adamları yer |
Verg zaf wahşiyo |
kurt çok vahşidir |
|
|
Heşı |
ayı |
Heşı bılıbılı kena |
ayı bıllbıll eder |
Heşı dewar u çarwan wena |
ayı sığırları yer |
Heşı merdıman kışena |
ayı adamları öldürür |
Heşı zerar dana baxçe u bostanan ro |
ayı bahçe ve bostanlara zerar verir |
Heşı erdanê karıtan talan kena |
ayı ekili tarlaları yağmalar |
Heşı bol bı qüweta |
ayı çok kuvvetlidir |
Heşı heme heywanan tersanena |
ayı bütün hayvanları korkutur |
|
|
Manga |
inek |
Manga mo mo qorena |
inek mo mo bögürler |
Manga bol şıt dana |
inek çok süt verir |
Manga keyeyê wari kena |
inek bir evi besler |
|
|
Kavır (Verek) |
kuzu |
Verek meleno |
kuzu meler |
Verek purt xasekıno |
kuzu güzel tüylüdür |
Purtida vereki ra çına vırazêno |
kuzunun yününden elbise yapılır |
Purtiya vereki rês bena u rêsêna |
kuzunun yünü örülür ve yön olur |
|
|
Mar |
yılan |
Mar pıff,pıffı keno |
yılan piff piff eder |
Mar xüşeno |
yılan hışıldar |
Ecelê mari yeno ray sero rakewno |
yılanın eceli gelir gider yolun üzerinde yatar |
Qoçi pa ruwenê qaleno |
yılanın boynuzları yeşerir meler |
Mar dano kesi dı |
yılan insanı ısırır |
Mar jahr vıradano meywan ser |
yılan meyvelere zehir bırakır |
|
|
Bılbıl |
bülbül |
Bılbıl waneno |
bülbül okur, öter |
Bılbıl darı ra darı geyreno |
bülbül ağaçtan ağaca gezer |
Bılbıl veng weşo |
bülbül güzel seslidir |
Bılbıl xaseko, purt zerd, sıpe u sureko |
bülbül güzeldir, sarı tüylü, beyaz ve kırmızıdır |
Bılbıl weneno, merdım goştarey keno |
bülbül okur adam dinler |
|
|
Zerec |
keklik |
Zerec waneno |
keklik okur, öter |
Demo kı weneno külê zeriyan heleyneno |
okuduğu zaman yüreğin derdini eritir |
Zeriya merdıman honık keno |
insanın yüreğini serinletir |
Derdê zeri têtewr vıllla keno |
yüreğin derdini hepsini dağıtır |
Zerec veng weşo qeqübo keno |
keklik güzel seslidir, meydan okur |
Çiyêdê ciyo xırab esto |
kötü bir şeyi var |
Dışmenê qewmdê xo yo |
kaviminin düşmanıdır |
Qewmê xo xo sero kom keno |
kavmini kendi üzerinde toplar |
Destandê seydwanana inan kışeno |
avcıların elleriyle onları öldürtür |
|
|
Mıriçık |
kuş |
Mıriçıkı wiç, wiçı kena |
kuş viç viç eder |
Koçê Qereçiyan werzanena |
çingenelerin göçünü kaldırır |
Zımıstani cadê cı ra kena |
kışın onları yerinden eder |
İnan xapeynena |
onları kandırır |
Zekı wesar ameyo fêna rayan |
bahar gelmiş gibi onları yola düşürür |
Puki ver hemını serdan ra kışena |
ayazın önünde hepsini soğuktan öldürtür |
Mıriçıkı gıl ra ra gıl perena |
kuş daldan dala uçar |
Goştê cı loqmeyê, günay cı oqeyêno |
eti bir lokmadır, günahı bir okkadır |
|
|
Künd |
baykuş |
Künd Kuuk, kuuk keno |
baykuş kuuk kuuk eder |
Mıriçıkan loqmeyê dı daqültneno |
kuşları bir lokmada yutar |
Künd bêwext veydano |
baykuş vakitsiz öter |
Felaketi xo ya ano |
felaketi kendisiyle getirir |
|
|
Çaringı |
yaban arısının büyüğü (yaban arılarını ve bal arılarını yer) |
Çaringı vıjj vana |
|
Dana pede u perena, remena |
|
Çarıngı wexto kı hêrs bena |
|
Çımê xo gêna u hêrış kena |
|
|
|
Zerqetı |
yaban arısı |
Zerqetı pa dıskêna |
|
Derzıniya xo tey war kena |
|
Ağuy xo pa vıradana |
|
|
|
Hıngı |
bal arısı |
Hıngı pa anışena |
|
Derzıniya xo war kena |
|
Tey verdana u perena |
|
Bahdo bêgan kewna |
|
|
|
Mêşı |
sinek |
Mêşı dewariya dıskıyêna |
|
Dewari mêlı ra werzanena |
|
Herunda cı dı doş kena |
|
|
|
Mozı |
böcek |
Mozı pa dıskıyêna |
|
Dewari herunı ra werzanena |
|
Zey delamiya çerx kena |
|
Dana mozı ro u remnena |
|
|
|
Mere |
fare |
Mere remeno, pısingı fetılnena |
|
Kewno qülı, pısingı vero pawena |
|
|
|
Deve |
deve |
Deve hêj kewno, bılıbılı keno |
|
Kew fek ra war keno |
|
Xıncê cı bol xırabo |
|
Dışmenê xo vira nêkeno |
|
Deve baro gıran wegêno |
|
Labırê heri dımı şıno |
|
Deve mıl dergo, mılê cı zey qewsiya çewto |
|
|
|
Lu |
tilki |
Lu zurena, pizey xo vılênena |
|
Mewşêrı vero vınden |
|
Wexto kı engurı nêresena |
|
Vana, eh na engurı bol tırşa |
|
Lu bol qürnaza |
|
Fen u fetbaza |
|
|
|
Dik |
horoz |
Dik veydano |
|
Qiqıro qiii keno |
|
Dik çawışê kergano |
|
Forsê cı bol gırano |
|
Nakışt-akışt xo şaneno |
|
Kergan miyan ra piyase keno |
|
|
|
Kergı |
tavuk |
Kergı qıt-qıtı kena |
|
Ê binan xo sero kom kena |
|
Sılo nêverdana têwdana |
|
Qandê hakkerdenı ca vırazena |
|
|
|
Xoz (Xenzir) |
domuz |
Xoz jewser remeno |
|
Pırnıkı ra fışş-fışş keno |
|
Siyan seredê xo ya leyri keno |
|
Dışmenê dar u beriyo |
|
|
|
Çeqel |
çakal |
Çeqel wiyiqq-wiyiqq keno |
|
Rezan miyan ra geyreno |
|
Gıliya engura kı awı dekewna |
|
Mewı sero nêverdano weno |
|
Çeqel çeqeley keno |
|
Wexto kı çiyê vineno |
|
Xo pey nêwınêno remeno |
|